Đô thị hóa - Bản sắc văn hóa còn hay mất?

(LĐTĐ) Nhiều người cho rằng, Hà Nội mở rộng, nông thôn cũng bị đô thị hóa làm phai nhạt bản sắc văn hóa, bản sắc con người ở vùng miền, thậm chí lo ngại những giá trị văn hóa truyền thống sẽ bị lung lay. Thực tế cho thấy, ở nhiều vùng nông thôn, bản sắc ấy vẫn giữ nguyên và phát huy cùng thời đại.
Nét đẹp văn hóa nhìn từ những khu dân cư Xây dựng nông thôn mới là hành trình không có điểm dừng Không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân

Bài 1: Nông thôn mới và cốt cách làng quê

Quá trình “bê tông hóa”, đô thị hóa nông thôn đã giúp cho nhiều làng quê xóa được cảnh vách đất, mái tranh, đường sá mấp mô, lầy lội, thay vào đó là các ngôi nhà, những con đường, cầu bê tông kiên cố, giúp cải thiện điều kiện sống cho nhân dân. Trong xây dựng nông thôn mới, bên cạnh sự phát triển kinh tế, xây dựng các cơ sở hạ tầng như đường sá, cầu cống, trường học, trạm y tế, nhà văn hóa... việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc cũng rất quan trọng vì nó tạo nên bản sắc của nông thôn Việt Nam. Chính những giá trị tinh thần ấy là hồn quê đất Việt qua hàng nghìn năm lịch sử.

Lưu giữ văn hóa đình làng

Không chỉ là kiến trúc, cảnh quan, những giá trị văn hóa nổi bật của làng quê là tình làng nghĩa xóm, ý thức cộng đồng cũng được nhiều nơi gìn giữ. Ở làng quê cũng thể hiện rất rõ thuần phong mỹ tục của dân tộc với nền nếp gia phong, tôn trọng hương ước, phản ánh cốt cách người nông dân cần cù, chất phác, đôn hậu, giàu lòng nhân ái.

Xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì là một xã nằm gần với quận Hà Đông, quận Hoàng Mai. Tuy là một địa danh mang dấu tích “làng cổ”, nhưng tốc độ đô thị hóa trong nhiều năm khiến Thanh Liệt có cấu trúc giống như một quận nội thành. Vẫn còn đó những bóng dáng cây đa, giếng nước, sân đình nhưng những con đường nông thôn không còn nhiều. Nhưng không vì thế mà Thanh Liệt lại thiếu đi những cảnh quan, kiến trúc đặc trưng và đặc biệt là bản sắc văn hóa của con người vùng đất Thanh Trì đoàn kết, gắn bó.

Kỳ 1: Bê tông hóa nhưng không đánh mất bản sắc
Người dân xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì cạo từng mét tường để vẽ tranh bảo vệ môi trường

Người dân đi qua vùng Thanh Liệt không khỏi ngỡ ngàng khi thấy trên nhiều con đường, người dân ra sức “cọ rửa” những bức tường bẩn, phủ rêu, dọn vệ sinh xung quanh để bắt đầu vẽ lên những bức tranh nông thôn tươi đẹp. Không ai bảo ai, những con người cần mẫn cạo từng mét tường đến khi trắng bong, rồi họ lại chở đến những thùng sơn để tiếp tục làm đẹp con đường. Trong lúc làm việc, qua những khoảng cách khá xa để phòng, chống dịch, những người “quét tường” không lương í ới trò chuyện với nhau khiến con nắng ban trưa vì thế mà dịu đi, để lại những giọt mồ hôi thấm qua nếp áo.

Một người dân chia sẻ rằng, ở Thanh Liệt, bà con không chỉ “tối lửa tắt đèn có nhau”, mà trong mỗi hoạt động đều chung sức đồng lòng. Chẳng bàn bạc quá nhiều, cũng chẳng bày vẽ to tát, chỉ cần những việc làm ấy có ý nghĩa với cộng đồng, xã hội, với bản thân mỗi người dân là họ cùng nhau “ra quân”.

Vào những ngày này, quanh những gốc đa, những đoạn “bùng binh”, những khu vực vui chơi… sắc hoa hồng, hoa tím, hoa vàng rực rỡ. Không chỉ trồng hoa trên đất, người dân xã còn tạo ra những con đường hoa bằng những giỏ hoa treo cao. Hoa được treo trên những cột đèn, những giá đựng hoa hình tròn, hình vuông, hoa được treo trên những bức tường trong ngõ xóm, được treo trên tường rào của những cơ quan, doanh nghiệp… đến từng nhà dân; hoa được trồng trong chậu lớn, chậu nhỏ đặt quanh cây đa, giếng nước, sân đình, cổng làng… Đâu đâu cũng ngập tràn sắc hoa.

Kỳ 1: Bê tông hóa nhưng không đánh mất bản sắc
Người dân xã Phú Xuyên cùng nhau trồng hoa làm đẹp cảnh quan nông thôn mới

Tự hào về con đường hoa với sự chung tay của bà con tạo nên, xua tan đi không khí ảm đạm của những ngày dịch bệnh, chị Bùi Thị Mai - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Thanh Liệt chia sẻ: “Người dân xã rất đoàn kết, chung tay xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, sạch đẹp, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng; ngăn chặn tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường để kinh doanh, tập kết rác thải sinh hoạt không đúng giờ mất mỹ quan đô thị; và đây cũng là minh chứng trực quan sống động đối với công tác tuyên truyền, vận động, nâng cao ý thức của cán bộ, hội viên phụ nữ và nhân dân trong việc tham gia các hoạt động giữ gìn vệ sinh môi trường, tích cực trồng và chăm sóc các loại cây, hoa trên các tuyến đường làm đẹp cảnh quan môi trường quê hương Thanh Liệt”.

Vun đắp tình làng nghĩa xóm

“Dân ta nhớ một chữ đồng/Đồng tình, đồng sức, đồng lòng, đồng minh”, đó là câu ca dao mang truyền thống văn hóa tốt đẹp của những người dân cho đến ngày nay, đặc biệt là ở những vùng nông thôn của Thủ đô. Nhưng cũng có một câu ca dao mà ai cũng nhớ, đó là “Bầu ơi thương lấy bí cùng/Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”.

Đến với xã Phú Yên (huyện Phú Xuyên, Hà Nội), hỏi đâu người dân cũng biết nhà em Nguyễn Văn Duy bởi hoàn cảnh đặc biệt của em. Năm nay, tuy đã lên 8 tuổi nhưng Duy vẫn chưa được cắp sách đến trường vì gia đình hoàn cảnh khó khăn, mẹ em sức khỏe yếu, lại bị ảnh hưởng thần kinh nên không nhận thức và chăm sóc bản thân. Hiện nay 2 mẹ con em phải ở nhờ nhà người thân. Thế nhưng, em không đơn độc. Hằng ngày, nhờ sự cưu mang của anh chị em, hàng xóm láng giềng, cuộc sống của Duy được đỡ đần phần nào.

Chia sẻ với hoàn cảnh của Duy, các chị em ở thôn, xóm, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Phú Yên và Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Phú Xuyên đã quyên góp, giúp đỡ, tặng xe đạp, bàn ghế, đồ dùng học tập, giúp em làm hồ sơ nhập học để em được đến trường. Không những thế, các bà, các mẹ trong Hội Phụ nữ xã còn thường xuyên đến dọn nhà, giúp đỡ nấu cơm cho Duy và hướng dẫn em học bài. Tinh thần tương thân, tương ái ấy đã động viên em để bước những bước đầu tiên trên chặng đường đến với con chữ.

Kỳ 1: Bê tông hóa nhưng không đánh mất bản sắc
Hình ảnh cảm động khi những phụ nữ mang khẩu trang tới đeo cho cụ già ở huyện Phú Xuyên.

Chia sẻ với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Hải, bác của Duy cho biết, nhờ có sự quan tâm của bà con xã nên Duy đã có sách vở đến trường, có đồ dùng học tập để học tiểu học ở Trường Tiểu học Phú Yên. Năm nay nếu dịch Covid-19 không quay trở lại thì Duy cũng đã được thi học kỳ và kết thúc năm học.

Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Phú Yên cũng cho biết, cùng với sự giúp đỡ của địa phương, trong thời gian tới Hội tiếp tục quan tâm, giúp đỡ mẹ Duy được đi khám, điều trị bệnh và đồng hành cùng Duy trong chặng đường phía trước.

Tinh thần tương thân, tương ái của người dân Phú Xuyên còn được thể hiện khi ngày càng có nhiều mảnh đời khó khăn được nâng đỡ, chăm sóc. Đinh Đức Vinh (học sinh lớp 11, Trường Trung học phổ thông Phú Xuyên A) bị ung thư máu, gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Trước hoàn cảnh và bệnh tình của Vinh, các cấp Hội Phụ nữ huyện Phú Xuyên và nhân dân địa phương đã ủng hộ số tiền gần 170 triệu đồng, trong đó các cấp Hội giúp đỡ hơn 20 triệu đồng từ mô hình “Thu gom phế liệu gây quỹ vòng tay nhân ái” và số tiền vận động các nhà hảo tâm để giúp Vinh điều trị căn bệnh hiểm nghèo.

Chị Hoàng Thị Ngần, mẹ Vinh, chia sẻ: “Tình cảm mà các chị ở Hội Phụ nữ và bà con trong xã đối với gia đình đã động viên cháu Vinh và chúng tôi rất nhiều. Các chị đã rất vất vả, xin nhận của chúng tôi một lời cảm tạ”...

Còn rất nhiều những bản sắc văn hóa khác vẫn còn tồn tại trong đời sống mỗi người dân Thủ đô. Ví như ở làng quê Thạch Thất, người dân quay quần sớm tối bên nhau, cùng nhau sinh hoạt cộng đồng, giữ gìn văn hóa cồng chiêng của người Mường, cùng nhau ca những điệu chèo cổ để giao lưu, giữ gìn sự gắn kết. Ví như ở xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, người dân đã chung tay góp vào nguồn xã hội hóa để khôi phục Lễ hội đền thờ Quốc tổ Lạc Long Quân… Ở nhiều vùng quê được “bê tông hóa” khác, người dân vẫn có thói quen sinh hoạt văn hóa ở sân đình, cùng chơi những trò chơi dân gian, nghe già làng kể chuyện sự tích…

“Bê tông hóa” nhưng không đánh mất cây đa, giếng nước, sân đình; có bát ăn bát để nhưng tối lửa tắt đèn vẫn có nhau, đó mới chính là bản sắc văn hóa nông thôn Việt.

Bảo Thoa

Bài 2: Giữ hồn văn hóa khi “phố tiến về làng”

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Hợp tác, liên kết du lịch giữa 3 tỉnh Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận

Hợp tác, liên kết du lịch giữa 3 tỉnh Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận

(LĐTĐ) Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận là những địa phương hội tụ nhiều yếu tố để liên kết phát triển du lịch, thường xuyên có các hoạt động liên kết, hợp tác quảng bá, xúc tiến du lịch để thu hút khách.
Thái Lan công bố các môn thi đấu chính thức tại SEA Games 33

Thái Lan công bố các môn thi đấu chính thức tại SEA Games 33

(LĐTĐ) Ngày 21/11, Ban Tổ chức của SEA Games 33 đã công bố cụ thể 50 môn và nhóm môn nằm trong chương trình thi đấu chính thức tại Đại hội, trong đó không có nhiều môn thế mạnh của Việt Nam.
Bảo vệ sức khỏe từ sớm, từ xa vì kỷ nguyên vươn mình

Bảo vệ sức khỏe từ sớm, từ xa vì kỷ nguyên vươn mình

(LĐTĐ) Hóa chất độc hại (nếu có) ngấm vào thực phẩm; thuốc lá điện tử, nung nóng (thuốc lá thế hệ mới), bia, rượu, đồ uống có đường là những chất không những gây hại cho sức khỏe, kéo giảm năng suất lao động mà còn ảnh hưởng sức khỏe giống nòi trong tương lai. Cấm và dùng công cụ thuế để hạn chế việc lưu hành, sử dụng các sản phẩm trên cũng là góp phần bảo vệ sức khỏe nhân dân từ sớm, từ xa…
Nhân lên giá trị tri thức, giá trị văn hóa trong đời sống xã hội

Nhân lên giá trị tri thức, giá trị văn hóa trong đời sống xã hội

(LĐTĐ) Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ VII có nhiều điểm mới, được tổ chức nhằm tiếp tục lan tỏa và nhân lên những giá trị tri thức, giá trị văn hóa trong đời sống xã hội, nâng tầm giá trị cho mỗi cuốn sách đoạt giải tương xứng với sự kỳ vọng của đông đảo bạn đọc; trở thành tài sản tinh thần quý giá trong mỗi gia đình và đất nước.
Phụ nữ Hà Nội chung tay thu hẹp khoảng cách giới

Phụ nữ Hà Nội chung tay thu hẹp khoảng cách giới

(LĐTĐ) Với vị thế Thủ đô, trái tim của cả nước, thành phố Hà Nội luôn quan tâm chỉ đạo thúc đẩy bình đẳng giới và sự tiến bộ của phụ nữ trên các lĩnh vực. Với những vấn đề cấp thiết liên quan đến phụ nữ, trong nhiều năm qua, các cấp Hội phụ nữ Hà Nội đã truyền đi thông điệp bình đẳng giới bằng nhiều cách thức. Qua đó, giúp mọi phụ nữ tự tin, có ước mơ, khát vọng vươn lên; xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội văn minh, tiến bộ, công bằng.
Đặc sắc sản phẩm các vùng miền do phụ nữ sản xuất kinh doanh

Đặc sắc sản phẩm các vùng miền do phụ nữ sản xuất kinh doanh

(LĐTĐ) Sáng nay (22/11), đã diễn ra lễ khai mạc chương trình Truyền thông khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và quảng bá giới thiệu sản phẩm OCOP của phụ nữ và đặc sản các vùng miền do phụ nữ sản xuất kinh doanh. Chương trình diễn ra trong 3 ngày (từ 22 - 24/11) tại sân bóng phường Dương Nội, quận Hà Đông, Hà Nội.
Quốc hội xem xét tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia, thuốc lá

Quốc hội xem xét tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia, thuốc lá

(LĐTĐ) Ngày 22/11, Quốc hội đã nghe trinh bày Tờ trình, Báo cáo thẩm tra và thảo luận tại tổ về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), trong đó có quy định về tăng thuế suất tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia…

Tin khác

Lan tỏa những hành động nhân ái từ cộng đồng

Lan tỏa những hành động nhân ái từ cộng đồng

(LĐTĐ) Thời gian qua, mô hình “Cụm dân cư nhân ái” và “Gian hàng nhân đạo” trên toàn địa bàn huyện Ứng Hòa (thành phố Hà Nội) đã phát huy được hiệu quả, góp phần giúp các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống.
Cầu nối giữa các doanh nghiệp khởi nghiệp với các nhà đầu tư

Cầu nối giữa các doanh nghiệp khởi nghiệp với các nhà đầu tư

(LĐTĐ) Tại Bảo tàng Hà Nội, ngày 17/11, Thành đoàn Hà Nội tổ chức “Ngày hội quảng bá sản phẩm và kết nối đầu tư", bán kết “Cuộc thi thử thách khởi nghiệp Việt toàn cầu lần thứ VII”.
Tái hiện không gian "nhà tranh vách đất" làng quê Bắc Bộ

Tái hiện không gian "nhà tranh vách đất" làng quê Bắc Bộ

(LĐTĐ) Với mong muốn bảo tồn, phát huy những kiến trúc của người Việt xưa, mới đây, Ủy ban nhân dân (UBND) phường Trúc Bạch, quận Ba Đình, Hà Nội, đã có sáng kiến phục dựng lại nhà tranh vách đất, nhà gỗ truyền thống ngay tại khu phố ẩm thực, đi bộ Đảo Ngọc - Ngũ Xã. Đây là một trong những sáng kiến nhằm góp phần bảo tồn kiến trúc của người Việt xưa, tạo ra không gian gần gũi, thân thuộc với du khách.
Gốm Bát Tràng thương hiệu hai trong một

Gốm Bát Tràng thương hiệu hai trong một

(LĐTĐ) Trải qua thăng trầm của lịch sử, đến nay thương hiệu gốm Bát Tràng (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội) đã khẳng định vị thế trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế. Giờ đây, gốm Bát Tràng không chỉ có mặt trên khắp mọi miền đất nước mà còn là thương hiệu của Việt Nam được khách hàng các nước yêu thích. Đặc biệt, nơi đây còn là điểm du lịch hấp dẫn níu chân du khách.
Làng đào Nhật Tân: Hoa vẫn nở sau bão Yagi

Làng đào Nhật Tân: Hoa vẫn nở sau bão Yagi

(LĐTĐ) Gần hai tháng đã qua kể từ khi siêu bão Yagi tàn phá miền Bắc, bà con trồng đào, quất ở làng Nhật Tân đã phần nào khôi phục lại màu xanh nơi những khu vườn. Hoa vẫn sẽ nở sau những giọt mồ hôi, nước mắt của người trồng đào.
Ứng dụng công nghệ thông tin để quảng bá văn hóa, lịch sử địa phương

Ứng dụng công nghệ thông tin để quảng bá văn hóa, lịch sử địa phương

(LĐTĐ) Để người dân địa phương và du khách trong, ngoài nước hiểu rõ hơn về văn hóa, lịch sử của Thủ đô, thời gian qua, tuổi trẻ quận Bắc Từ Liêm đã đã tích cực ứng dụng chuyển đổi số, xây dựng bản đồ số, số hóa các tài liệu, hiện vật, thông tin về hàng trăm địa danh lịch sử, địa chỉ đỏ, thực hiện trên cả nền tảng VR (công nghệ thực tế ảo).
Sức lan tỏa mạnh mẽ của phong trào thi đua “Dân vận khéo” huyện Gia Lâm

Sức lan tỏa mạnh mẽ của phong trào thi đua “Dân vận khéo” huyện Gia Lâm

(LĐTĐ) Trong những năm qua, phong trào thi đua “Dân vận khéo” tại huyện Gia Lâm đã có hiệu ứng xã hội tích cực, tạo sức lan tỏa trong cộng đồng; giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giảm nghèo, phát triển văn hóa - xã hội của huyện.
Tình yêu từ cao nguyên lâm viên xanh

Tình yêu từ cao nguyên lâm viên xanh

(LĐTĐ) Từ Hà Nội ngàn năm văn hiến, nghe theo tiếng gọi đi “xây dựng Tổ quốc mến yêu”, những người con của Thủ đô yếu dấu tạm biệt thành phố thân thương đi khai hoang, lập nghiệp ở Lâm Đồng. Để giờ đây, trên cao nguyên lâm viên xanh tươi, có một huyện rất đỗi trù phú, giàu đẹp mang tên Lâm Hà. Và chính nơi đây, những người con của Thủ đô từ thế hệ này đến thế khác đều tự hào mình mãi là người Hà Nội.
Dù có đi bốn phương trời, lòng vẫn nhớ về Hà Nội

Dù có đi bốn phương trời, lòng vẫn nhớ về Hà Nội

(LĐTĐ) Thật khó kiếm được ngôn từ nào có thể diễn tả đầy đủ về Hà Nội - trái tim yêu dấu của cả nước với muôn vàn vẻ đẹp, biết bao nét đặc trưng, nơi lắng đọng hồn thiêng dân tộc. Nhưng có lẽ, nếu ai đã từng sinh ra, lớn lên, học tập, làm việc ở Hà Nội rồi tạm xa mảnh đất này, cũng đều có thể dễ dàng gọi tên hai chữ “nhớ thương”.
Có một Hà Nội lắng hồn trong thi ca

Có một Hà Nội lắng hồn trong thi ca

(LĐTĐ) Có một Hà Nội, “nơi lắng hồn núi sông ngàn năm”; có một Hà Nội quật cường trong chiến đấu - “đất rung ngói tan gạch nát”; có một Hà Nội nơi thiên nhiên ban tặng 4 mùa giao hòa cỏ cây, hoa lá. Và cũng có một Hà Nội nồng nàn thu, nồng nàn hoa sữa; là những tiếng gió rít trong những đêm lạnh khôn tả mùa đông; là những tiếng rao đêm… Chỉ ngần ấy cũng đủ làm cho trái tim các nhà thơ, nhà văn “thức giấc”. Những ngôn từ về Hà Nội cứ thế chảy ra trên từng trang viết và từng phím dương cầm…
Xem thêm
Phiên bản di động