Đô thị cổ Provins, viên ngọc của nước Pháp

Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và Hội đồng vùng Ile-de-France chính thức thiết lập quan hệ từ năm 1989. Trải qua hơn 35 năm, mối quan hệ hợp tác Hà Nội - Ile-de-France không ngừng được củng cố và phát triển trên nhiều lĩnh vực, trở thành kiểu mẫu của hợp tác cấp địa phương giữa Việt Nam và Cộng hòa Pháp.

Mối quan hệ hợp tác Hà Nội - Ile-de-France không chỉ có bề dày lịch sử lâu đời mà còn kiến tạo rất nhiều hoạt động, chương trình, dự án hợp tác hết sức hiệu quả, trải dài trên nhiều lĩnh vực: Môi trường và phát triển bền vững, quy hoạch đô thị, phát triển kinh tế, sáng tạo và nghiên cứu, văn hoá, di sản và du lịch.

Từ tháng 7/2025 - tháng 12/2026 tại Nhà thờ cổ Saint-Ayoul, Provins, Pháp, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đã tổ chức trưng bày Không gian quảng bá di sản Hoàng thành Thăng Long và Khu di tích Cổ Loa tại Di sản thế giới Đô thị cổ Provins, Cộng hòa Pháp, đồng thời khởi động kết nối, liên thông quảng bá di sản Hoàng thành Thăng Long, Khu di tích Cổ Loa và Đô thị cổ Provins.

Đô thị cổ Provins, Pháp được công nhận là di sản thế giới.

Theo đó, với vị trí chiến lược nằm trên các tuyến đường thương mại cổ, Provins từng thu hút đông đảo thương nhân từ khắp châu Âu. Nơi đây là điểm gặp gỡ của các nền văn hóa, ngôn ngữ và sản vật, tạo nên sự thịnh vượng kinh tế, đồng thời thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ về văn hóa, kiến trúc và kỹ thuật xây dựng.

Một trong những yếu tố làm nên giá trị nổi bật của Provins là hệ thống kiến trúc trung cổ được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Thành phố được chia thành hai khu vực chính: “Haute Ville” (thành trên) và “Basse Ville” (thành dưới). Trong khi khu thành dưới chủ yếu là nơi sinh sống và sản xuất thủ công, thì khu thành trên tập trung các công trình tôn giáo, hành chính và quân sự.

Nổi bật trong số đó là tháp César - một công trình quân sự kiên cố từ thế kỷ 12, biểu tượng quyền lực của các bá tước Champagne, từ trên đỉnh tháp có thể quan sát toàn cảnh thành phố. Kề bên là nhà thờ Saint-Quiriace, được xây dựng từ thời kỳ đầu Trung cổ, mang đậm phong cách kiến trúc La Mã và Gothic. Các tường thành cổ dài gần 1,2 km, cùng hơn 20 tháp canh vẫn còn tồn tại đến ngày nay, tạo nên bức tranh sống động về nghệ thuật phòng thủ thời Trung cổ.

Không chỉ trên mặt đất, Provins còn ẩn chứa một hệ thống đường hầm ngầm độc đáo, từng được sử dụng cho mục đích lưu trữ hàng hóa, ẩn náu trong thời chiến và có thể phục vụ cả hoạt động tôn giáo thời kỳ đầu. Những đường hầm này ngày nay mở cửa cho du khách tham quan, góp phần tăng thêm chiều sâu cho trải nghiệm khám phá đô thị cổ.

Năm 2001, UNESCO đã chính thức công nhận Provins là Di sản Thế giới, với tên gọi: "Provins, ville de foire médiévale" (Provins - thành phố hội chợ Trung cổ). Sự công nhận này không chỉ phản ánh giá trị kiến trúc và lịch sử của Provins, mà còn ghi nhận những nỗ lực lâu dài của cộng đồng địa phương trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Điều đặc biệt là Provins không chỉ là một bảo tàng ngoài trời của kiến trúc Trung cổ, mà còn là một đô thị sống động - nơi người dân sinh sống trong chính những ngôi nhà cổ, tham gia vào các hoạt động bảo tồn, giáo dục và tổ chức sự kiện văn hóa nhằm duy trì bản sắc lịch sử.

Provins nổi tiếng với các lễ hội tái hiện lịch sử, đặc biệt là Lễ hội Trung cổ Provins (Les Médiévales de Provins) - sự kiện thu hút hàng chục nghìn du khách mỗi năm. Trong suốt thời gian lễ hội, cả thành phố như quay về quá khứ với các màn trình diễn kỵ sĩ, diễu hành hóa trang, âm nhạc truyền thống, nghệ thuật thủ công và ẩm thực thời Trung cổ. Đây không chỉ là điểm nhấn du lịch, mà còn là hoạt động giáo dục di sản sinh động, gắn kết cộng đồng và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.

Ngoài ra, Provins còn là nơi diễn ra nhiều chương trình hợp tác quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn di sản, nghiên cứu văn hóa và phát triển du lịch bền vững. Các mối quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia - trong đó có Việt Nam thể hiện tầm vóc quốc tế của một đô thị cổ luôn hướng về tương lai, dù được xây dựng trên nền tảng của quá khứ.

Trong thời đại hiện nay, khi tốc độ đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ và bản sắc truyền thống dần bị mai một, Provins chính là minh chứng cho khả năng bảo tồn thành công một đô thị lịch sử, mà không làm mất đi sự năng động, sức sống và vai trò trong xã hội hiện đại.

Đến với Provins, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính của kiến trúc Trung cổ, mà còn cảm nhận được tinh thần gìn giữ và tôn vinh di sản như một phần thiết yếu trong đời sống cộng đồng. Đó là nơi mà quá khứ và hiện tại hòa quyện, tạo nên một không gian văn hóa đặc biệt, hấp dẫn.

Được biết, cùng với việc triển khai Không gian quảng bá di sản Hoàng thành Thăng Long và Khu di tích Cổ Loa tại Đô thị cổ Provins, hai bên cũng khởi động kế hoạch hợp tác trong công tác truyền thông quảng bá giới thiệu di sản: Phối hợp biên soạn, biên tập, đăng tải các chia sẻ bài viết (post), hình ảnh về Đô thị cổ Provin trên các Fanpages của Hoàng thành Thăng Long (như facebook, website, youtube) và ngược lại; tăng cường hiệu quả truyền thông trong chương trình hợp tác giữa Di sản Hoàng thành Thăng Long (Việt Nam) và đô thị cổ Provin (Cộng hòa Pháp) thông qua việc liên kết website chính thức của hai bên; in ấn tờ rơi, tờ gấp chung, song ngữ (Việt-Pháp), giới thiệu hình ảnh đặc trưng của di sản hai bên.