Đại biểu Quốc hội "truy" trách nhiệm khó quản lý xăng, dầu vì cấp phép tràn lan

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 4, sáng 5/11, Quốc hội chất vấn Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong. Vấn đề nguồn cung xăng, dầu tiếp tục làm nóng nghị trường.

Nguồn cung xăng, dầu thế giới ngày càng khan hiếm

Đại biểu Lê Hoàng Anh (Đoàn Gia Lai) cho hay, hiện nay nhiều cây xăng ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh không bán hoặc bán rất ít, giới hạn chỉ 500.000-600.000 đồng/ô tô đã gây bức xúc cho người dân. “Đề nghị Thanh tra Chính phủ cho biết đã chỉ đạo thanh tra đột xuất việc cung ứng xăng dầu ở 2 thành phố này chưa. Tôi cũng xin chuyển đến Bộ trưởng Bộ Công Thương vấn đề này”, đại biểu nói.

Trả lời đại biểu, Tổng Thanh tra Đoàn Hồng Phong cho biết, thực hiện nghị định của Chính phủ và chỉ đạo Thủ tướng có giao cho thanh tra tiến hành thanh tra về kinh doanh xăng, dầu. Hiện nay chúng tôi đã và đang tiến hành công tác thanh tra, góp phần cùng với Bộ Công Thương chỉ ra những tồn tại, hạn chế để làm sao đảm bảo bình ổn giá xăng, dầu.

Toàn cảnh phiên chất vấn. (ảnh: Quốc hội)

Điều hành phiên chất vấn, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đã mời Bộ trưởng Bộ Công Thương trả lời việc các cây xăng không bán hàng, gây bức xúc trong phạm vi cả nước mấy tháng qua và nhất là 2 thành phố lớn trong mấy ngày nay.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, mấy ngày qua tình hình xăng dầu trên toàn thế giới và trong nước lại tiếp tục có những diễn biến mới. Cụ thể, nguồn cung xăng, dầu thế giới ngày càng khan hiếm, bởi những ngày qua châu Âu và các nền kinh tế lớn gia tăng thu mua lượng dầu hiện có từ các nguồn cung chính là OPEC+ và Nga. Bởi vì, sát đến ngày 25/11 là ngày phương Tây áp lệnh trừng phạt lần thứ 8 lên Nga, cấm tuyệt đối việc mua, bán xăng, dầu của Nga đối với những nước thuộc điều chỉnh của phương Tây.

Thứ hai, tỷ giá ngoại tệ mạnh để có thể nhập khẩu được những lượng xăng, dầu này như USD và Euro liên tục thay đổi về tỷ giá, đều tăng 0,75 điểm phần trăm trong tuần qua, dự báo có thể sẽ tiếp tục điều chỉnh trong một vài tuần tới, lên tới ngưỡng khoảng 4,25% đối với đồng USD và ngưỡng trên dưới 5% đối với đồng Euro. Đây là những khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu.

Thứ ba, việc tiếp cận vốn ngoại tệ để được bảo lãnh nhập, hỗ trợ thanh toán của các doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối cũng còn khó khăn, bởi nhiều doanh nghiệp không đáp ứng được điều kiện cho vay và bảo lãnh của các ngân hàng. Do đó, tình trạng đứt gãy cục bộ nguồn cung trong hệ thống tiếp tục diễn ra thêm ở một số nơi, nhất là những thành phố lớn tập trung đông dân cư.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên trả lời chất vấn. (ảnh: Quốc hội)

Trước tình hình đó, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành chức năng vào cuộc. Chiều hôm qua Bộ Tài chính đã chính thức có dự kiến phương án điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam để lấy ý kiến của Bộ Công Thương, Bộ Công Thương đã có ý kiến đồng thuận với Bộ Tài chính.

“Như vậy, nếu không có gì thay đổi lớn thì trong kỳ điều hành 11/11 này những chi phí phát sinh sẽ được cập nhật và đây cũng là một tháo gỡ tương đối tốt”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Xăng, dầu sản xuất trong nước đạt khoảng 80% nhu cầu

Đồng thời, Ngân hàng nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại xem xét, giải quyết cụ thể đối với những doanh nghiệp đang khó khăn trong việc tiếp cận vốn và bảo lãnh cho việc thanh toán. Bộ Công Thương cũng chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường trong cả nước phối hợp với cơ quan chức năng tại địa bàn tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý theo quy định, đề nghị chính quyền các địa phương tăng cường công tác quản lý nhà nước theo thẩm quyền.

“Tôi xin nói rõ là xăng dầu sản xuất ra trong nước đạt khoảng 80% nhu cầu, tuy nhiên, trong 80% đó thì một nửa, thậm chí là hơn nửa lượng dầu thô phải nhập từ thế giới, cho nên thị trường thế giới thế nào sẽ tác động vào thị trường trong nước như thế.

Thứ hai là chúng ta còn khoảng trên dưới 20% xăng dầu thành phẩm nhập từ nước ngoài, cho nên cũng bị ảnh hưởng. Đến giờ này sản lượng sản xuất trong nước cũng như số lượng nhập từ nước ngoài đã đạt 86% kế hoạch của cả năm. Cả năm cần khoảng 18-19.000 khối, đã đạt được 86%, như vậy nguồn cung ở các doanh nghiệp, ở các dự trữ thương mại và ở các cấp là hoàn toàn bảo đảm theo kế hoạch”, lời Bộ trưởng.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, dự kiến tăng trưởng GDP đầu năm là 6,5%, đến bây giờ dự báo là tăng trưởng 8%, nên nhu cầu tăng thêm đối với lượng xăng dầu cũng rất lớn. Bộ Công Thương đã chủ trì phối hợp với các bộ, ngành, xây dựng tăng thêm 20% sản lượng bình quân của hằng năm. Như vậy là sẽ có lượng xăng, dầu trong nước khoảng 21 triệu tấn để đủ đáp ứng cho nhu cầu của cả nước.

Sắp xếp lại hệ thống từ doanh nghiệp đầu mối

Tranh luận với Bộ trưởng Bộ Công Thương sau đó, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) dẫn quy định của Nghị định 95/2021/NĐ-CP, cho biết giá xăng, dầu điều hành hiện nay là lấy giá bình quân của giá thế giới 10 ngày trước để tính giá trong nước cho 10 ngày sau, như vậy, giá bình quân trong nước sẽ chênh lệch tăng, giảm so với giá thế giới đến 20 ngày. Theo đại biểu, như vậy là đã lạc hậu và không phù hợp, có thể năm 2021 phù hợp nhưng bây giờ lại không phù hợp nữa.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Hà Nội) tranh luận tại nghị trường. (ảnh: Quốc hội)

Đại biểu cho biết, ông tiếp thu ý kiến cử tri, phản ánh về cấp các loại giấy phép. "Trong thời gian vừa qua Bộ Công Thương đã cấp phép tràn lan quá nhiều, đến 36 đầu mối xuất nhập khẩu xăng, dầu và hơn 330 thương nhân phân phối xăng, dầu. Trong khi Nhật Bản văn minh chỉ có 5 đầu mối, Trung Quốc 4-6 đầu mối, cho nên điều đó đã dẫn đến hệ lụy là rất khó quản lý, rất mong Bộ trưởng xem xét”, đại biểu đoàn Hà Nội nói.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho hay, những khiếm khuyết trong quy định hiện hành Chính phủ cũng đã nhận thấy và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ ngành nghiên cứu để sửa Nghị định 95 cho phù hợp, sát hơn với tình hình.

Về ý kiến cho rằng là Bộ Công Thương cấp phép tràn lan, Bộ trưởng cho biết, từ khi ông nhận nhiệm vụ Bộ trưởng Bộ Công Thương, ông đã đưa ra Ban cán sự Đảng Chính phủ và lãnh đạo Bộ thống nhất là không cấp thêm, chỉ cấp đổi giấy phép. Một số doanh nghiệp chứng minh đủ các điều kiện, đến bây giờ đặt trên bàn của lãnh đạo Bộ cả chục hồ sơ như thế.

“Hệ thống kinh doanh xăng, dầu đa tầng nấc thì sẽ rất rối trong những tình huống như thế này, đặc biệt là nhiều tầng nấc thì cũng sẽ bị tăng chi phí và dứt khoát là phải cộng vào giá bán lẻ.

Trong hướng sửa chữa tới, phải sắp xếp lại hệ thống từ doanh nghiệp đầu mối, có lẽ cũng không cần quá nhiều thương nhân phân phối mà từ đầu mối cho đến đại lý và đến cửa hàng bán lẻ, như vậy sẽ giảm được tầng nấc.

Việc điều hành theo ngày cũng là hướng chỉ đạo của Chính phủ, chúng tôi sẽ nghiên cứu làm sao chỉ đạo sát hơn với tình hình, nếu như 10 ngày không phù hợp thì có thể rút xuống 5 ngày, thậm chí nếu lấy ý kiến rộng rãi người dân và các đối tượng chịu sự tác động mà thấy rằng điều chỉnh theo ngày là ý kiến đa số thì chúng tôi sẽ nghiên cứu để tham mưu cho cấp có thẩm quyền”, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết.