Đại biểu Quốc hội đề xuất cho phép Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập toàn báo chí

Quy định rõ các tiêu chí xác định cơ quan báo chí đặc thù

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Nội dung quy định về "cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện" nhận được nhiều sự quan tâm của các đại biểu.

Đại biểu Phan Thị Thanh Phương (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị bổ sung vào Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) một điều khoản riêng quy định về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện hoặc cơ quan báo chí đặc thù.

Nữ đại biểu cho hay, thực tiễn phát triển hơn 50 năm kể từ ngày đất nước thống nhất cho thấy, một số tờ báo tuy thuộc cấp quản lý địa phương, song đã vươn lên trở thành thương hiệu quốc gia nhờ năng lực chuyên môn, bản lĩnh chính trị, uy tín với bạn đọc, và sự tự chủ tài chính hoàn toàn.

Ngoài hoạt động báo chí, các hoạt động xã hội sau mặt báo cũng rất đa dang, tạo uy tín cao, một số cơ quan đã đóng góp rất lớn đối với các hoạt động xã hội, từ thiện, đóng góp cho phát triển.

Đại biểu Phan Thị Thanh Phương (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh). Ảnh: Quang Phục

Theo đại biểu, những cơ quan báo chí này hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, luôn bám sát đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, đồng thời thể hiện tính chuyên nghiệp, nhân văn, sáng tạo, là những “điểm sáng” trong quá trình đổi mới báo chí Việt Nam.

Nếu chỉ thuần túy sáp nhập cơ học các Báo này mà không xét đến yếu tố lịch sử, thương hiệu, khả năng tự chủ và uy tín xã hội, sẽ vô tình làm mất đi những thương hiệu báo chí quý giá của đất nước, ảnh hưởng đến hiệu quả thông tin, phản biện và truyền cảm hứng xã hội.

Từ thực tiễn nêu trên, đại biểu Phan Thị Thanh Phương kiến nghị nghiên cứu, bổ sung vào Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) một điều khoản riêng quy định về cơ quan báo chí đặc thù hoặc cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.

Cụ thể, cho phép một số cơ quan báo chí có thương hiệu, uy tín lớn, tự chủ tài chính hoàn toàn, có phạm vi ảnh hưởng vượt ra ngoài địa phương được giữ tư cách pháp nhân độc lập, được đăng ký là cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.

Cũng theo đại biểu Phan Thị Thanh Phương, cần quy định rõ các tiêu chí xác định cơ quan báo chí đặc thù, bao gồm: Có thời gian hoạt động tối thiểu 20 năm (có thể 30 năm, 40 năm); Có tôn chỉ, mục đích rõ ràng, tuân thủ pháp luật và định hướng chính trị của Đảng; Có năng lực tự chủ tài chính; Có tầm ảnh hưởng xã hội và uy tín trong nước hoặc quốc tế.

Cơ quan chủ quản (Thành ủy hoặc UBND) Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội) chịu trách nhiệm quản lý Nhà nước về định hướng chính trị, nhưng cho phép báo hoạt động độc lập về nghiệp vụ và tài chính, dưới sự giám sát của cơ quan quản lý báo chí Trung ương.

Bên cạnh đó, căn cứ thực tiễn phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, đại biểu đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị bổ sung khung pháp lý cho mô hình “tập đoàn báo chí” hoặc “tổ hợp báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện” tại các trung tâm lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.

“Tôi nghĩ, Thành phố Hồ Chí Minh hoàn toàn có đủ năng lực, điều kiện và đội ngũ để xây dựng mô hình cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, trở thành trung tâm báo chí - truyền thông của khu vực phía Nam. Tương tự Hà Nội cũng sẽ làm tốt việc này ở khu vực phía Bắc. Do đó, tôi kiến nghị cần nghiên cứu quy định về cơ chế đặc thù cho hai thành phố lớn này, cho phép được thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí - truyền thông chủ lực đa phương tiện”, đại biểu nói.

Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh. Ảnh: Hoàng Phúc

Đề xuất giao Chính phủ quy định chi tiết

Nêu ý kiến tại tổ, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết khái niệm về "cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện" đã được đề cập trong các văn kiện của Đảng.

Quyết định 362/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 cũng đã nêu rõ 6 cơ quan báo chí được định hướng xây dựng thành tổ hợp truyền thông chủ lực đa phương tiện.

Ngoài 6 cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, gồm Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Nhân dân, Báo Quân đội nhân dân, Báo Công an nhân dân, ông Nguyễn Đắc Vinh cho biết cơ quan thẩm tra đề xuất cân nhắc thêm một số địa phương lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo ông, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh hiện có nhiều cơ quan báo chí, bản thân họ với nhiều cơ quan như vậy cũng có thể tổ hợp lại thành tổ hợp báo chí mà có khả năng làm tốt nhiệm vụ tuyên truyền.

Nội dung về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, theo ông Nguyễn Đắc Vinh, Ban soạn thảo đang đề xuất để Chính phủ quy định chi tiết, đảm bảo linh hoạt trên thực tiễn.

Đại biểu Tráng A Dương (Đoàn ĐBQH Tuyên Quang) tán thành với sự cần thiết xây dựng Luật Báo chí (sửa đổi) nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật để kịp thời thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng về "xây dựng nền báo chí truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại" trong bối cảnh hiện nay.

Đại biểu Tráng A Dương (Đoàn ĐBQH Tuyên Quang).

Về cơ quan báo chí, tại khoản 7, Điều 16 dự thảo Luật quy định “cơ quan báo và phát thanh, truyền hình địa phương là cơ quan báo chí thuộc tỉnh ủy, thành ủy, có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí".

Đại biểu Tráng A Dương đề nghị cân nhắc việc quy định cụ thể về nội dung này. Bởi lẽ trong bối cảnh chúng ta đang tiếp tục hoàn thiện, sắp xếp tổ chức bộ máy thì quy định về vị trí, cơ cấu tổ chức cơ quan báo chí chỉ nên quy định mang tính nguyên tắc trong dự thảo Luật. Điều này cũng phù hợp với chủ trương được nêu trong Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Đại biểu cũng đề cập đến quy định về quyền tác giả trong lĩnh vực báo chí. Qua nghiên cứu, đại biểu nhận thấy, quy định này mới dừng lại ở việc viện dẫn áp dụng quy định của Luật Sở hữu trí tuệ mà chưa tạo ra giá trị mới cho lĩnh vực báo chí.

Việc quy định như dự thảo Luật sẽ dẫn đến khoảng trống trong việc xác định trách nhiệm của cơ quan báo chí và phân định quyền tác giả, quyền liên quan đối với tác phẩm báo chí có sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) như dùng AI để viết tin, chỉnh sửa ảnh, dựng video...

Do đó, đại biểu Tráng A Dương đề nghị cân nhắc, chỉnh lý theo hướng bổ sung trách nhiệm của cơ quan báo chí trong việc bảo đảm quyền tác giả, quyền liên quan khi sử dụng AI để tạo ra tác phẩm báo chí, đồng thời quy định rõ nguyên tắc minh bạch và xác định trách nhiệm pháp lý.