Chân dung người Việt qua các tác phẩm tạo hình

(LĐTĐ) Gần một thế kỷ, mỹ thuật hiện đại Việt Nam đã ra đời và phát triển với những biến động không ngừng của thời gian cũng như về quan niệm nghệ thuật. Cho dù đã có những giai đoạn bị “Tây hóa”, nghệ thuật truyền thống bị đứt đoạn, nhưng rồi lại được tìm thấy và kế thừa dưới một hình thức khác mà qua những tác phẩm vẫn nhìn thấy bản sắc giá trị Việt Nam được thể hiện trên đó.
chan dung nguoi viet qua cac tac pham tao hinh "Birds of Prey" tung trailer đẹp mê hồn
chan dung nguoi viet qua cac tac pham tao hinh Độc đáo với tác phẩm tạo hình bằng giấy han-ji tại Hà Nội

Năm 1925, Trường Mỹ thuật Đông Dương được thành lập, là nhân tố quan trọng cho sự hình thành và phát triển của nền nghệ thuật tạo hình Việt Nam. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ cứu nước, các thế hệ họa sĩ và nhà điêu khắc như những chiến sĩ đem hết sức lực tài năng của mình phục vụ kháng chiến cho đến ngày thắng lợi. Hòa bình thống nhất đất nước, các thế hệ họa sĩ, nhà điêu khắc và những người làm công tác mỹ thuật tiếp tục đóng góp công sức rất lớn trong việc đặt nền móng cho sự nghiệp mỹ thuật nước nhà.

chan dung nguoi viet qua cac tac pham tao hinh
Tác phẩm “Dân quân gái Ngư thủy” của họa sĩ Hoàng Trầm

Những tên tuổi như Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Đỗ Cung, Nguyễn Sáng, Nguyễn Phan Chánh, Diệp Minh Châu, Nguyễn Tiến Chung, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sỹ Ngọc, Nguyễn Khang, Nguyễn Văn Tỵ, Hoàng Tích Chù, Nguyễn Thị Kim, Huỳnh Văn Gấm, Dương Bích Liên, Nguyễn Hải... từ lâu đã là những tên tuổi lớn của nền Mỹ thuật Việt Nam. Nghệ thuật cách mạng đã tạo nên một trang sử mỹ thuật với nhiều phong cách, cá tính sáng tạo đem đến những biến đổi về chất của nền mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Theo nghiên cứu Hệ giá trị văn hóa Việt Nam của Giáo sư, Tiến sĩ Ngô Đức Thịnh, người Việt vốn chưa bao giờ sáng tạo nên một hệ tư tưởng nào cho riêng mình, nhưng họ lại là người sử dụng các hệ tư tưởng đó cho mục đích của riêng mình, và mỹ thuật cũng không nằm ngoài đặc tính này của văn hóa.

Thời Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, các họa sĩ đã biến công cụ cũng như lối tạo hình phương Tây để thể hiện ra những giá trị tâm hồn Việt. Đây cũng được xem như sự chuyển đổi từ hệ giá trị truyền thống sang hệ giá trị hiện đại đã được thay đổi bản thể về cấu trúc thẩm mỹ từ lối tư duy phương Đông sang tư duy phương Tây hiện đại.

Bản tính trọng tình của người Việt vừa là một ưu điểm, đồng thời trên một khía cạnh nào đó cũng là một nhược điểm. Thời Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, các đề tài thiếu nữ, hoa, phong cảnh hay mô tả một cuộc sống bình yên rất được ưa chuộng. Có lẽ, tâm hồn Việt, bản tính trọng tình đã hòa đồng với bản tính lãng mạn của nghệ thuật Ấn tượng Pháp.

Nền giáo dục mỹ thuật Việt kể từ khi chính quyền cách mạng tiếp quản sau năm 1945 dường như không có gì thay đổi nhiều. Với mục tiêu nghệ thuật phục vụ kháng chiến, mỹ thuật Việt Nam xuất hiện thêm các đề tài về chiến tranh cách mạng. Tuy nhiên, thêm một lần nữa nhận ra bản tính con người Việt trong sự thể hiện các đề tài này, mà lẽ ra tính chất khốc liệt là vấn đề chủ chốt trong việc phản ảnh chiến tranh. Rất nhiều các tác phẩm vẽ về cuộc chiến nhưng lại là những giây phút lãng mạn, yên bình của cuộc chiến. Đó là những tình cảm quân nhân xum vầy, chia nhau từng bát nước, tấm chăn; những tiếng đàn, câu ca vang lên giữa những trận đánh. Cùng với đó là giấc mơ về hòa bình.

Cho đến nay, đề tài chiến tranh cách mạng cũng không thực sự được ưa chuộng. Trong khi đó các thể loại đề tài tả cảnh sinh hoạt, ca ngợi một cuộc sống ấm no hạnh phúc, hoặc những hoạt cảnh có tính chất hóm hỉnh, hài hước lại xuất hiện một cách rất đa dạng. Có lẽ quan niệm của người Việt luôn hướng đến một cảm xúc bình yên, yêu thương, đằm thắm hơn là phản ánh những gì quá khốc liệt. Điều này dường như là một truyền thống, bởi người Việt dẫu liên tiếp trải qua các cuộc chiến tranh hàng nghìn năm trước, nhưng cảm xúc đau thương trong nghệ thuật lại ít được nhắc đến.

Những tên tuổi như Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Đỗ Cung, Nguyễn Sáng, Nguyễn Phan Chánh, Diệp Minh Châu, Nguyễn Tiến Chung, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sỹ Ngọc, Nguyễn Khang, Nguyễn Văn Tỵ, Hoàng Tích Chù, Nguyễn Thị Kim, Huỳnh Văn Gấm, Dương Bích Liên, Nguyễn Hải... từ lâu đã là những tên tuổi lớn của nền Mỹ thuật Việt Nam. Nghệ thuật cách mạng đã tạo nên một trang sử mỹ thuật với nhiều phong cách, cá tính sáng tạo đem đến những biến đổi về chất của nền mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Về ngôn ngữ tạo hình, nghệ thuật việt Nam với những đặc tính cộng nhập, cải biến, mà ít khi là loại trừ hay phản ứng, nên ngoài những hình thức ngôn ngữ theo lối biểu đạt truyền thống, thì mỹ thuật hiện đại còn ghi nhận những lối biểu đạt phương Tây. Sự đa loại hình, đa phong cách đã bổ sung vào hệ giá trị ngôn ngữ tạo hình Việt Nam những nhân tố mới. Không chỉ là không gian hai chiều, lối biểu trưng biểu cảm mà cả hệ thẩm mỹ phương Tây, nhưng đồng thời cũng đã cải biến lối tạo hình đó trở thành ta.

Về chất liệu nghệ thuật, có lẽ chỉ chất liệu sơn mài là thu được những thành công đáng kể bởi những đặc tính của chất liệu này mang sẵn trong nó giá trị tiềm năng tương ứng với nghệ thuật hiện đại, khả năng bộc lộ cá tính nên nó đã phát triển một cách mạnh mẽ. Những chất liệu lụa ngoài đặc tính kỹ thuật ra thì hàm chứa đằng sau nó là những nguyên lý mỹ học, triết học phương Đông, cho nên nếu chỉ cách tân được một số kỹ thuật lụa, và vẽ lụa như vẽ tranh phản ánh kiểu phương Tây, thì nghệ thuật lụa vẫn mãi chỉ dừng ở mức độ biểu hình trên một chất liệu truyền thống. Trong khi ngược lại với nó thì sơn mài đã nói được cả tiếng nói biểu hình của phương Đông lẫn phương Tây, do vậy mà nó được công nhận và phát triển rực rỡ.

Trên thực tế văn hóa Việt Nam từ đầu thế kỷ 20 đến nay đã trải qua những sự chuyển đổi các hệ giá trị khác nhau. Đó là sự chuyển đổi những giá trị từ xã hội truyền thống nông nghiệp tiểu nông phong kiến sang xã hội công nghiệp hóa và hiện đại hóa, nhưng lại mang nặng tính thuộc địa (trước 1945); sự chuyển đổi từ xã hội trong tình trạng chiến tranh (9 năm chống Pháp và 30 năm chống Mỹ) sang xã hội hòa bình…Trong mỹ thuật, sự chuyển đổi này đã để lại dấu ấn trên những đề tài cũng như phong cách mỹ thuật. Đôi khi chúng là phủ định lẫn nhau, như nghệ thuật sau đổi mới là sự phủ định những định thức của mỹ thuật kháng chiến.

Mỹ thuật đương đại với sự ra nhập của các khuynh hướng mới như sắp đặt, trình diễn đã khiến những quan niệm nghệ thuật của Việt Nam cũng ít nhiều được thay đổi. Nó không còn đóng khung trong những tác phẩm hội họa, mà mở rộng ra cả những ngữ nghĩa không gian khác nhau. Sự xuất hiện các khuynh hướng mới này cũng khiến cho nghệ thuật đương đại Việt Nam có được một sự tiệm cận hơn đối với nghệ thuật thế giới. Tuy nhiên, tâm hồn người Việt và sự yêu chuộng hòa bình luôn thể hiện rõ nét trong các tác phẩm mỹ thuật qua nhiều thời kỳ.

Bảo Thoa

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

7 hình thức lừa đảo mới trên không gian mạng

7 hình thức lừa đảo mới trên không gian mạng

(LĐTĐ) Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông) cảnh báo 7 hình thức lừa đảo mới trên không gian mạng Việt Nam.
Phát động cuộc thi viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô: “Ký ức tự hào”

Phát động cuộc thi viết kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô: “Ký ức tự hào”

(LĐTĐ) Chiều 28/3, Báo Hànộimới chính thức phát động cuộc thi viết Kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô: “Ký ức tự hào” trên báo điện tử Hànộimới và ấn phẩm Hànộmới Cuối tuần.
Liên đoàn Lao động quận Tây Hồ thành lập mới 31 Công đoàn cơ sở

Liên đoàn Lao động quận Tây Hồ thành lập mới 31 Công đoàn cơ sở

(LĐTĐ) Ngày 28/3, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) quận Tây Hồ tổ chức lễ công bố Quyết định giải thể Công đoàn cơ quan Dân, Đảng Quận ủy và Công đoàn cơ quan Ủy ban nhân dân (UBND) quận, thành lập mới Công đoàn cơ sở trong cơ quan Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, cơ quan hành chính đơn vị sự nghiệp trực thuộc LĐLĐ quận.
Bắt tạm giam Giám đốc MSB Thanh Xuân liên quan vụ khách hàng mất 58 tỉ đồng trong tài khoản

Bắt tạm giam Giám đốc MSB Thanh Xuân liên quan vụ khách hàng mất 58 tỉ đồng trong tài khoản

(LĐTĐ) Công an thành phố Hà Nội cho biết đã khởi tố vụ án, bắt tạm giam bà Bùi Thị Hoài Anh, Giám đốc Ngân hàng MSB Thanh Xuân - liên quan vụ khách hàng mất 58 tỉ đồng trong tài khoản.
Cơ hội giúp lao động nữ tạo lập sinh kế bền vững

Cơ hội giúp lao động nữ tạo lập sinh kế bền vững

(LĐTĐ) Mô hình “Cùng MAGGI nấu nên cơ nghiệp”, đã cung cấp kiến thức kinh doanh, kỹ năng nấu nướng, hỗ trợ vốn cho nhiều chị em khởi nghiệp, mở mới hoặc nâng cấp quán ăn, từ đó phát triển bản thân, xây dựng mô hình dịch vụ gia đình, góp phần phát triển kinh tế gia đình và truyền cảm hứng cho cộng đồng.
Kỳ thi lớp 10 THPT công lập của Hà Nội sẽ diễn ra trong ngày 8-9/6

Kỳ thi lớp 10 THPT công lập của Hà Nội sẽ diễn ra trong ngày 8-9/6

(LĐTĐ) Trả lời câu hỏi của báo chí, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Nguyễn Quang Tuấn thông tin, Hà Nội sẽ thi 3 môn vào lớp 10 Trung học phổ thông (THPT) công lập năm học 2024 - 2025. Kỳ thi sẽ diễn ra trong ngày 8-9/6.
3 tháng đầu năm 2024, Hà Nội thu ngân sách 146.877 tỷ đồng

3 tháng đầu năm 2024, Hà Nội thu ngân sách 146.877 tỷ đồng

(LĐTĐ) Trong quý I/2024, thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội tăng so với cùng kỳ; đảm bảo cân đối chi ngân sách. GRDP quý I/2024 tăng 5,5%, các ngành duy trì tăng trưởng cao hơn so với cùng kỳ.

Tin khác

Sắp ra mắt 2 bộ phim hoạt hình về Chiến thắng Điện Biên Phủ

Sắp ra mắt 2 bộ phim hoạt hình về Chiến thắng Điện Biên Phủ

(LĐTĐ) Hãng Phim hoạt hình Việt Nam đang hoàn thành những công đoạn cuối cùng cho 2 bộ phim hoạt hình cắt giấy "Lời hứa Điện Biên" và "Chiếc xe thồ Điện Biên".
Đêm rơi về phố

Đêm rơi về phố

(LĐTĐ) Đêm giữa phố. Ánh sáng vàng vọt hắt bóng lên những tấm lưng gầy bên những gánh hàng rong. Thứ ánh sáng phiêu linh kì diệu có thể che đi ít nhiều những vết xước, vết hằn từ những mảnh đời thinh lặng. Ta chạy xe qua phố, lướt qua từng mảnh phố, mảnh đời, bỗng thấy vai mình nằng nặng, thấy tim mình chật chội giữa quên nhớ hằn in.
Xây dựng văn minh đô thị từ cơ sở

Xây dựng văn minh đô thị từ cơ sở

(LĐTĐ) Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực của các cấp, các ngành và cộng đồng dân cư, việc xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị được duy trì thường xuyên, liên tục, giúp diện mạo đô thị Thủ đô ngày càng “Xanh - Văn minh - Hiện đại”.
Ưu tiên nguồn lực cho phát triển văn hóa

Ưu tiên nguồn lực cho phát triển văn hóa

(LĐTĐ) Việc bảo vệ và phát triển văn hóa Thủ đô phải xứng tầm với truyền thống nghìn năm Thăng Long - Hà Nội; xây dựng Hà Nội là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước; xây dựng văn hóa người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hóa, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam.
Phát huy giá trị di sản trong phát triển kinh tế - xã hội

Phát huy giá trị di sản trong phát triển kinh tế - xã hội

(LĐTĐ) Trước đây, nhiều người luôn nhận định, kinh phí để bảo tồn, trùng tu, gìn giữ di sản là con số không nhỏ, tức là di sản chỉ… tiêu tiền. Thế nhưng, giờ đây khái niệm ấy đã dần thay đổi, bởi di sản chính là một “mỏ vàng” nếu như biết khai thác đúng và trúng. Phóng viên Báo Lao động Thủ đô đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ (TS) Lê Thị Việt Hà, giảng viên bộ môn Văn hóa doanh nghiệp, Viện Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) xoay quanh vấn đề này.
Làng nghề gốm Bát Tràng chuẩn bị sẵn sàng vào hội

Làng nghề gốm Bát Tràng chuẩn bị sẵn sàng vào hội

(LĐTĐ) Ngày 22/3, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã tổ chức đoàn kiểm tra công tác tổ chức Lễ hội truyền thống làng nghề Bát Tràng (Gia Lâm, Hà Nội).
Chén trà xuân

Chén trà xuân

(LĐTĐ) Giữa những ngày xuân. Mưa bụi rắc đầy trên hoa lá. Mùi hương hoa hồng quế phả vào cái lành lạnh của đất trời. Bỗng thèm một chén trà ủ ấm tay. Thèm cảm giác hương trà thoảng trên cánh mũi dìu dịu.
Nữ hoạ sĩ vẽ tranh bằng...điều khiển

Nữ hoạ sĩ vẽ tranh bằng...điều khiển

(LĐTĐ) Gần 2 năm theo đuổi bộ môn vẽ tranh thực tế ảo, chỉ với kính thực tế ảo và hai tay cầm điều khiển, chị Đặng Thị Minh Hằng (TP.HCM) đã có nhiều tác phẩm nghệ thuật đặc sắc trong không gian ba chiều giả lập.
Khám phá văn hóa đặc sắc từ “Tết Novruz” của đất nước Azerbaijan

Khám phá văn hóa đặc sắc từ “Tết Novruz” của đất nước Azerbaijan

(LĐTĐ) Lễ hội “Tết Novruz” có nhiều điểm tương đồng với ngày Tết cổ truyền của Việt Nam, tôn vinh các giá trị truyền thống gia đình và biết ơn thiên nhiên.
Hà Nội: Tổ chức hoạt động kỷ niệm Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3

Hà Nội: Tổ chức hoạt động kỷ niệm Ngày Quốc tế Hạnh phúc 20/3

(LĐTĐ) Ngày 19/3, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị nói chuyện chuyên đề “Tư tưởng Hồ Chí Minh về hạnh phúc” và Trưng bày, giới thiệu sách với chủ đề “Hạnh phúc cho mọi người”.
Xem thêm
Phiên bản di động