Phát triển du lịch sinh thái trải nghiệm: Hướng đi mới ở xã ngoại thành Hà Nội

Dẫn chúng tôi đi dưới những tán hoa cát đằng tím biếc, để giới thiệu các mô hình làm nông nghiệp theo hướng dịch vụ du lịch của địa phương, ông Nguyễn Hải Đăng - Bí thư Đảng ủy xã Hồng Vân cho biết, cả xã có 21 tuyến đường chính, mỗi con đường trồng một loài hoa và tên đường cũng được đặt gắn với loài hoa đó.

Xã Hồng Vân phát triển du lịch dựa trên một nền sản xuất nông nghiệp

Theo lãnh đạo xã Hồng Vân, với việc quy hoạch trồng cây đặc trưng, đường đặt theo tên các loại cây đã tạo nên những điểm nhấn trên cánh đồng. Tuy vẫn là cây bóng mát nhưng khi ra hoa là cả một tuyến phố rực một màu hoa như: Đường Hoàng Yến, Bằng lăng, hoa Ban, Phượng vĩ… khi khách đến thăm quan mỗi một mùa đều có một loại cây đặc trưng riêng. Như mùa hè đường Hoàng Yến… rực rỡ màu vàng hai bên đường, hay đường hoa Ban vào dịp Tết rộ lên một màu tím.

“Là dải đất được phù sa sông Hồng bồi tụ, từ lâu nổi tiếng với nghề sinh vật cảnh, xã Hồng Vân cũng có 2 làng nghề hoa cây cảnh Xâm Xuyên và Cơ Giáo được công nhận là làng nghề sinh vật cảnh. Năm 2010, kinh tế trong nước gặp khó khăn, khách tìm đến mua cây cảnh ngày một ít, nghề trồng cây cảnh ở Hồng Vân điêu đứng, một số nhà vườn tan rã, nhiều chủ vườn “khuynh gia bại sản”, ông Đăng bộc bạch.

Trước bối cảnh đó, Đảng ủy xã Hồng Vân đã chủ động tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của người dân, thường xuyên họp bàn, xin ý kiến lãnh đạo cấp trên để tìm hướng chuyển đổi mới cho địa phương. “Khi đó vẫn chưa xác định chuyển sang làm du lịch mà chỉ xác định phát triển dịch vụ trên đất nông nghiệp mới đem lại hiệu quả cao hơn cho các hoạt động nông nghiệp. Chúng tôi mong muốn làm sao phải có mô hình sạch, đẹp, mới lạ trên nền nông nghiệp”, Bí thư xã Hồng Vân tâm sự.

Tuyến đường trồng hoa cát đằng tím biếc

Từ những “viên gạch đầu tiên”, năm 2017, các điểm du lịch trên địa bàn xã Hồng Vân đã đón 3,5 vạn lượt khách thăm quan, trong đó có 2 đoàn khách quốc tế. Đến tháng 11/2019, Hồng Vân đón gần 6 vạn lượt khách và môt số đoàn khách nước ngoài về thăm quan trải nghiệm, giá trị thu nhập ước đạt trên 6 tỷ đồng.

“Trong giai đoạn dịch Covid-19 bùng phát đã ảnh hưởng đến hoạt động du lịch của địa phương. Nhưng ngay sau khi dịch bệnh được kiểm soát, người dân Hồng Vân đã tích cực chuẩn bị các điều kiện và sẵn sàng chào đón du khách đến tham quan, trải nghiệm”, ông Nguyễn Hải Đăng thông tin.

Vị trí địa lý của Hồng Vân là xã nằm ở phía đông của huyện Thường Tín, cách trung tâm Hà Nội 18 km về phía Nam. Xã có diện tích tự nhiên là 4,2km2, dân số 6.112 người. Theo ông Đăng, để làm du lịch nếu có sẵn danh lam thắng cảnh, di tích thì rất thuận lợi, nhưng Hồng Vân phát triển du lịch dựa trên một nền sản xuất nông nghiệp. Hồng Vân chỉ xác định lợi thế của địa phương là nằm ở ven đô. Các hoạt động về môi trường, sinh thái rất phù hợp với người dân ở nội đô về chơi, nghỉ trong ngày.

Người dân xã Hồng Vân tích cực đầu tư, hình thành các mô hình sản xuất nông nghiệp chuyên canh, đem lại hiệu quả kinh tế cao

“Qua mỗi lần khách về chơi có phản hồi từ thực tế, chúng tôi đã mày mò xây dựng dịch vụ theo thị hiếu khách nội đô cần. Đến cuối năm 2017, qua một số kênh, Sở Du lịch Hà Nội “phát hiện” và cử cán bộ hướng dẫn xã xây dựng và phát triển du lịch một cách bài bản hơn, phù hợp với điều kiện của địa phương”, ông Đăng nói.

Từ những hoạt động nhỏ lẻ ban đầu như quy hoạch mỗi tuyến đường trồng một loài cây, loài hoa, tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về phát triển du lịch sinh thái… nhiều bà con nông dân trong xã đã hiểu rằng “mình cứ làm sạch, làm đẹp cũng là một phần góp ích cho việc phát triển du lịch của xã”. Công cuộc chỉnh trang từ đường làng, ngõ xóm ra đến đến cánh đồng đã được “đả thông”. Từ những suy nghĩ trước đây tồn tại ngay cả ở những cán bộ xã là “làm du lịch là vớ vẩn, trên giời”, cho đến nay, nhận thức việc phát triển kinh tế từ du lịch đã thông suốt từ cán bộ đến người dân.

Một trong những hình thức được nhiều hộ gia đình trong xã áp dụng là xây dựng mô hình trồng cây cảnh nghệ thuật. Các gia đình thường tận dụng khoảng sân, vườn rộng của mình để trồng và trưng bày đa dạng các loại cây cảnh nhỏ, vừa và lớn, cùng với đó là sắp xếp để thuận tiện và thu hút khách tham quan.

Học sinh được trải nghiệm làm nghề nông như trồng cây, đào khoai tại xã Hồng Vân (Ảnh: Nông trại giáo dục Vietvillage)

Ông Nguyễn Tiến Dũng (gần 20 năm làm nghề sinh vật cảnh tại thôn Cơ Giáo) chia sẻ: “Cũng từ định hướng chung của xã nên các nhà vườn đã xác định “lấy ngắn nuôi dài”. Ban đầu chuyển đổi thì rất vất vả, khó khăn nhất là chi phí đầu tư để cải tạo, xây dựng mô hình du lịch rất lớn. Tuy nhiên chính quyền rất quan tâm và tạo mọi điều kiện để các hộ phát triển theo hướng này. Đến nay có thể nói là cuộc sống và kinh tế của gia đình tôi đã đi vào ổn định, với một phần nguồn thu từ du lịch, dịch vụ”.

Chuyển đổi sang trồng hoa hồng, phát triển du lịch, ông Đỗ Duy Lợi (thôn Cơ Giáo, xã Hồng Vân) cho biết: “Khi quyết định bỏ ra một số vốn để trồng hồng, gia đình tôi cũng rất băn khoăn không biết cây hồng có hợp đất không và quan trọng nữa là có tiêu thụ được không. Tuy nhiên, sau một thời gian trồng thử thăm dò thị trường tôi thấy rằng cây hồng thực sự là cây mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn”.

Theo ông Lợi, với diện tích trồng hoa hồng của gia đình khoảng 5 sào (360 m2/sào) thì chỉ cần một người làm. Vào vụ thì thuê thêm khoảng 2-3 lao động. Cây giống sau 1 năm trồng bán được từ 40.000-50.000 đồng/cây, với diện tích 1m2 trồng được khoảng 4 cây, tương đương thu nhập khoảng 360 triệu đồng/năm.

Trên cơ sở các mô hình sản xuất nông nghiệp, hợp tác xã ở Hồng Vân đã liên kết thành các tuyến du lịch trải nghiệm về môi trường, sinh thái

Bí thư Đảng ủy xã Hồng Vân Nguyễn Hải Đăng cho biết, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Hồng Vân xác định mục tiêu phấn đấu cơ bản trở thành xã “Du lịch - Sinh thái - Làng nghề”. Trên cơ sở gìn giữ 2 làng nghề sinh vật cảnh đang có, xã định hướng người dân theo các mô hình mang tính thay đổi trong các làng nghề như trước đây chỉ trồng cây cảnh bạc tỷ thì này chuyển sang làm những cây đơn giản, dân dã mà người có thu nhập trung bình cũng có thể chơi được.

Bên cạnh đó, xã cũng khuyến khích Hợp tác xã Hoa cây cảnh Tùng Anh phát triển theo mô hình nông trại giáo dục, bàn giao một số dịch vụ du lịch cho Hợp tác xã Hoa cây cảnh Hồng Vân đầu tư thực hiện như dịch vụ vận chuyển xe điện… Trên cơ sở các mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng du lịch, hợp tác xã đã phát huy vai trò trung tâm liên kết các mô hình để tạo thành các tuyến du lịch trải nghiệm ở trong và ngoài xã, tạo nên giá trị hiệu quả kinh tế cao hơn rất nhiều lần so với trồng lúa trước đây.

Theo ông Nguyễn Hải Đăng, tháng 11/2018, Hồng Vân được thành phố Hà Nội công nhận điểm du lịch Làng nghề sinh thái ở xã Hồng Vân, góp phần tạo động lực để Hồng Vân tự tin tiếp tục đầu tư tập trung bài bản cho phát triển du lịch bền vững xây dựng vùng quê nông thôn mới Thường Tín phồn thịnh. “Trong công tác quản lý, lãnh đạo, xã cố gắng chỉ đạo, tuyên truyền để người dân phát triển các mô hình du lịch không trùng lặp, tránh sự nhàm chán của khách tham quan. Với mục tiêu du khách khi đến đây tham quan trải nghiệm tại mỗi mô hình đều cảm nhận từng sắc thái riêng”, Bí thư Đảng ủy xã Hồng Vân bày tỏ.