Kỳ 1: Dấu ấn bản sắc văn hóa của Thủ đô nghìn năm

Tinh thần hiếu khách, thịnh tình của người Hà Nội

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến

Chia sẻ với phóng viên Báo Lao động Thủ đô, nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến cho rằng, Hà Nội với vai trò kinh đô, Thủ đô đã là nơi hội tụ của những sự kiện lịch sử trọng đại từ xa xưa. Từ thời Lý Trần với Lễ hội đèn Quảng Chiếu, có ý nghĩa đặc biệt lớn là cầu trường thọ, cầu quốc thái dân an đến những buổi ca múa hát trong cung đình, hay các lễ mừng thọ Vua, một nghi thức quan trọng trong cung đình - tất cả đã tạo nên truyền thống văn hóa lâu đời của kinh thành Thăng Long.

Điều đặc biệt là tinh thần "chung vui với niềm vui của dân tộc" đã ăn sâu vào tâm hồn người Hà Nội qua từng thế hệ. Đó không chỉ là mong muốn tham gia vào những sự kiện lớn của đất nước mà còn là cách thể hiện tinh thần yêu nước, sự gắn bó với dân tộc. Bản tính thích hội họp này phản ánh điều rất đẹp trong tâm hồn người Việt - sự đoàn kết, sẻ chia và hòa hợp cộng đồng.

Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến cho biết: "Truyền thống hiếu khách của người Hà Nội đã được ghi chép trong chính sử và truyền lại qua nhiều thế hệ. Từ việc làm bánh giò, bánh bèo nổi tiếng ở phố Bạch Mai, bánh nếp, bánh giầy để mời người dân phương xa, đến việc nấu nước vối mời du khách thập phương - tất cả đều thể hiện bản tính thịnh tình, rộng lượng của người Thăng Long xưa".

Ngày nay, truyền thống này không những được duy trì mà còn được phát huy một cách sáng tạo. Người Hà Nội hiện đại vẫn giữ được tinh thần hỗ trợ chân thành với những người từ các tỉnh thành khác về Thủ đô - từ việc chỉ dẫn đường xá, hỗ trợ đồ ăn thức uống, đến những cử chỉ nhỏ nhưng ý nghĩa như chỉ dẫn nhà vệ sinh, chỉ đường lối. Đây chính là sự kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của tổ tiên trong điều kiện mới.

Toàn cảnh diễu binh, diễu hành tại Quảng trường Ba Đình. (Ảnh: Viết Thành)

Một trong những điều đáng ghi nhận nhất trong quá trình phát triển của Hà Nội là sự biến đổi tích cực trong lối sống và bản tính của người dân. Mặc dù chịu ảnh hưởng của các yếu tố khách quan như chính trị, kinh tế, văn hóa du nhập, nhưng người Hà Nội vẫn giữ được những giá trị cốt lõi và biết cách bồi đắp thêm lối sống mới hiện đại, văn minh hơn.

"Người Hà Nội ngày nay đã vượt qua những khuôn mẫu cứng nhắc, trở nên thẳng thắn, thật thà hơn, bớt đi sự vòng vo để đi thẳng vào vấn đề, khoáng đạt trong lối sống và suy nghĩ. Tuy nhiên, họ vẫn giữ được những gì kín đáo, ý nhị - những giá trị cốt lõi về sự tế nhị, tế vi và tao nhã. Đây chính là sự cân bằng hoàn hảo giữa việc tiếp thu tinh hoa văn minh thế giới và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc”, Nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến nhận định.

Khát vọng xây dựng Hà Nội văn minh, hiện đại

Một trong những điều đáng mừng nhất qua các sự kiện gần đây là sự tham gia tích cực của thế hệ trẻ Hà Nội vào đời sống xã hội. Trái với những lo ngại trước đây về việc giới trẻ có thể thờ ơ với những biến động lịch sử, thế hệ trẻ Hà Nội đã chứng minh họ không đứng ngoài lịch sử, không xa rời xã hội. Họ biết gạt bỏ cái tôi cá nhân để hòa chung vào sự phát triển, sự đi lên của Thủ đô và đất nước. Điều này thể hiện sự kế thừa tốt đẹp tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc của các thế hệ đi trước. Chính thế hệ trẻ này sẽ là những người làm chủ vận mệnh của Thủ đô, của đất nước trong tương lai.

Em Nguyễn Yến Trang, sinh viên năm 2, khoa Giáo dục Tiểu học trường Đại học Thủ Đô Hà Nội.

Em Nguyễn Yến Trang, sinh viên năm 2, khoa Giáo dục Tiểu học trường Đại học Thủ Đô Hà Nội, cũng là một người con của Hà Nội, chia sẻ: "Sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, em từ nhỏ đã được chứng kiến tinh thần hiếu khách của người dân nơi đây. Khi tham gia làm tình nguyện viên phục vụ lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, em cảm thấy như mình đang tiếp nối truyền thống tốt đẹp của cha ông.

Mỗi khi giúp đỡ những vị khách từ phương xa, chỉ dẫn đường cho họ hay cung cấp nước uống, em thấy tự hào vì được thể hiện bản sắc hiếu khách của người Hà Nội. Đây không chỉ là việc làm tình nguyện mà còn là cách em gắn kết sâu sắc hơn với Thủ đô quê hương, đồng thời rèn luyện, bồi đắp những phẩm chất của người Hà Nội thanh lịch, văn minh".

Trong khi đó, Kathleen Lamorena (36 tuổi, Philippines), một giáo viên đã sinh sống tại Việt Nam 7 năm và hiện đang sinh sống tại Hà Nội, đã chia sẻ những cảm nhận sâu sắc về lần thứ 6 được chứng kiến lễ kỷ niệm ngày Quốc khánh Việt Nam 2/9. "Qua những năm sinh sống và làm việc tại Hà Nội, tôi đã nhận được nhiều sự giúp đỡ từ đồng nghiệp và người dân địa phương, từ những lời chỉ dẫn đường sá đến sự chia sẻ, hỗ trợ trong cuộc sống hàng ngày. Điều này khiến cô cảm nhận rõ tinh thần hiếu khách, lòng mến khách đặc trưng của người Hà Nội", Kathleen Lamorena cho hay.

Kathleen Lamorena (36 tuổi, Philippines).

Từ những thành công trong việc tổ chức các sự kiện trọng đại, từ sự thể hiện của tinh thần hiếu khách và lối sống văn minh của người dân, Hà Nội đang khẳng định vị thế của mình không chỉ là một Thủ đô hành chính mà còn là trung tâm văn hóa - tinh thần của cả nước.

Khát vọng xây dựng một Hà Nội văn minh, hiện đại, xứng tầm là trung tâm văn hóa của cả nước và là cầu nối văn hóa với thế giới đang dần trở thành hiện thực. Đây không chỉ là mơ ước mà là mục tiêu cụ thể, khả thi dựa trên nền tảng vững chắc của truyền thống lịch sử và sức sống mãnh liệt của thời đại mới.

Hướng tới tương lai, phát huy hồn Thăng Long trong kỷ nguyên mới, nhà văn Nguyễn Ngọc Tiến cho rằng, chúng ta cần bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp bằng cách tiếp tục duy trì và phát triển tinh thần hiếu khách, lòng mến khách, sự ứng xử lịch thiệp đã trở thành thương hiệu của người Hà Nội.

Bên cạnh đó, xây dựng lối sống văn minh, hiện đại, khuyến khích sự thẳng thắn, thật thà trong giao tiếp nhưng vẫn giữ được sự tế nhị, tao nhã. Tiếp thu có chọn lọc những giá trị tích cực của văn minh thế giới.

Đặc biệt, phát huy vai trò của thế hệ trẻ, tạo điều kiện để thế hệ trẻ tham gia tích cực vào việc xây dựng và phát triển Thủ đô, biến họ thành những chủ nhân thực sự của Hà Nội tương lai. Và xây dựng Hà Nội thành trung tâm văn hóa, không ngừng nâng cao chất lượng các hoạt động văn hóa, thể thao, giải trí để Hà Nội trở thành điểm hẹn văn hóa của cả nước và khu vực.

Người dân Thủ đô hân hoan chào đón các đoàn diễu binh. Ảnh: Viết Thành

Hồn Thăng Long, khí chất Hà Nội không chỉ là những giá trị của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng, động lực để xây dựng một Thủ đô xứng tầm trong kỷ nguyên mới. Với truyền thống lịch sử vẻ vang, với tinh thần hiếu khách đặc trưng, với lối sống văn minh ngày càng hoàn thiện và với thế hệ trẻ năng động, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành một thủ đô văn minh, hiện đại, là niềm tự hào của dân tộc và là cầu nối văn hóa với thế giới.

Những ngày tháng 9 vừa qua đã chứng minh rằng hồn Thăng Long vẫn mãnh liệt, khí chất Hà Nội vẫn trường tồn. Nhiệm vụ của chúng ta là tiếp tục nuôi dưỡng, phát huy những giá trị này để Hà Nội ngày càng xứng đáng với tầm vóc của một Thủ đô nghìn năm văn hiến trong thời đại mới.

(còn tiếp)