Kỳ 1: Bản sắc người Tràng An “định vị” thương hiệu doanh nghiệp

Giữa phố cổ Hà Nội, một quán cà phê nhỏ không có biển hiệu lộng lẫy, không quảng cáo rầm rộ, nhưng vẫn đông khách mỗi sáng. Ở đó, nhân viên luôn cúi đầu chào, mỉm cười đón khách, nói lời cảm ơn dù chỉ với một ly cà phê mang đi. Không phải quy trình ép buộc. Đó là lựa chọn văn hóa. Và chính sự “tử tế đến từng lời nói” ấy đã làm nên thương hiệu.

Giữ “hồn phố” trong từng thương hiệu

Không chỉ là hành vi đẹp, văn hóa giao tiếp nếu được nuôi dưỡng đúng cách có thể trở thành một dạng tài sản vô hình mà doanh nghiệp mang theo suốt chặng đường hội nhập. Trong bối cảnh Nghị quyết 68-NQ/TW của Trung ương đặt ra yêu cầu phát triển khu vực kinh tế tư nhân thành một động lực quan trọng của nền kinh tế, thì việc nhận diện, bảo tồn và phát huy những giá trị mềm như văn hóa doanh nghiệp càng trở nên cấp thiết.

Vấn đề đặt ra là: văn hóa ứng xử có thực sự tạo nên lợi thế cạnh tranh? Người trẻ làm doanh nghiệp có còn tin vào sự tử tế? Và làm thế nào để Hà Nội không chỉ là nơi khởi nghiệp, mà còn là nơi giữ được “hồn phố” trong từng thương hiệu?

Một ngày đầu hạ, giữa con phố nhỏ ở Hà Nội, người viết bước vào một quán cà phê do hai bạn trẻ sáng lập. Không phải là thương hiệu chuỗi, cũng chẳng có ứng dụng đặt hàng riêng, nhưng ở đó, mỗi lời chào đều thật lòng, mỗi nụ cười đều giữ đúng nhịp, và mỗi vị khách, dù chỉ mua một ly mang đi, đều được tiễn bằng một câu cảm ơn nhỏ nhẹ. Không phải vì học kỹ năng mềm. Không phải vì sợ đánh giá sao thấp. Họ nói đơn giản rằng: “Tử tế là điều tối thiểu”.

Trong thời đại hội nhập, khi doanh nghiệp đang vật lộn với chi phí, công nghệ và tốc độ đổi mới, thì văn hóa ứng xử - vốn bị coi là thứ phụ gia mềm lại âm thầm trở thành một chiến lược nhận diện. Không ít thương hiệu tại Hà Nội bắt đầu quay về với gốc rễ: ăn nói có văn hóa, làm ăn có đạo đức, như một cách để định hình bản sắc giữa thị trường đầy ồn ào và cạnh tranh.

Phải chăng, sự thanh lịch của người Tràng An xưa - từng được truyền từ chén trà tới lời mời, đang sống lại trong cách người trẻ vận hành doanh nghiệp hôm nay?

Văn hóa ứng xử, tưởng như một “giá trị mềm” trong guồng quay kinh tế hiện đại, đang dần trở lại vị thế trung tâm trong các chiến lược phát triển thương hiệu. Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt, khi sản phẩm và dịch vụ ngày càng đồng đều, thì cách doanh nghiệp đối thoại với khách hàng, thái độ của nhân viên với đối tác, hay sự tận tâm trong từng chi tiết phục vụ lại chính là yếu tố quyết định.

Bà Ngô Thị Tính, Tổng Giám đốc Công ty CP Bánh mứt kẹo Bảo Minh (áo tím): “Văn hóa doanh nghiệp không phải điều gì cao siêu, chỉ cần chân thành, làm thật và sống có ích với nhau".

Ở Hà Nội, nơi được mệnh danh là vùng đất Tràng An thanh lịch, nét văn hóa giao tiếp lịch thiệp, nhã nhặn không hề mất đi, mà đang được làm mới, thích ứng với tinh thần hội nhập và tốc độ hiện đại. Không còn chỉ là những lời chào hỏi kiểu mẫu, văn hóa hôm nay là sự thấu cảm, là trải nghiệm người dùng, là khả năng gìn giữ bản sắc trong từng hành vi nhỏ. Đây chính là lợi thế cạnh tranh bền vững mà doanh nghiệp Hà Nội đang từng bước khai thác trở lại - từ gốc rễ truyền thống đi đến tương lai.

Chia sẻ với chúng tôi, bà Ngô Thị Tính, Tổng Giám đốc Công ty CP Bánh mứt kẹo Bảo Minh nói: “Văn hóa doanh nghiệp không phải điều gì cao siêu, chỉ cần chân thành, làm thật và sống có ích với nhau".

Là một thương hiệu bánh kẹo truyền thống gắn bó với Hà Nội và người Việt, Bảo Minh luôn coi văn hóa doanh nghiệp là nền tảng cốt lõi. Việc đào tạo nhân sự không chỉ dừng lại ở kỹ năng quản trị hay nghiệp vụ, mà còn đặt nặng yếu tố “tâm thế làm việc” - tức là thái độ, động lực và sự chân thành của mỗi người khi bước vào công việc.

Giai đoạn đầu, nhiều nhân viên mới còn mang tâm lý đối phó, làm mà không hết mình. Nhưng qua thời gian, nhờ các chương trình đào tạo về tâm thế và giá trị nghề nghiệp, toàn bộ đội ngũ dần thay đổi. Mỗi sáng, công ty dành khoảng 10 phút họp đầu giờ để cùng nhau chia sẻ tâm trạng, tiếp thêm năng lượng và nhắc nhở rằng: làm tốt không chỉ vì công ty, mà chính là vì bản thân và gia đình mình. Khi sống và làm việc tử tế, khách hàng cũng sẽ nhận được sản phẩm tốt. Mà khách hàng hài lòng, doanh nghiệp mới phát triển bền vững.

Trong 3 năm gần đây, điều này được duy trì đều đặn và cho thấy hiệu quả rõ rệt: ý thức thay đổi, năng suất tăng, không còn ai làm đối phó. Mọi người làm thật, hưởng thật. Và khi đã làm tốt, chính sách đãi ngộ cũng theo đó mà tốt lên.

Văn hóa giao tiếp tại Bảo Minh không cầu kỳ, không hình thức. Một nụ cười, một cái gật đầu trong lúc làm việc - thân thiện nhưng không làm gián đoạn công việc, là cách mà doanh nghiệp tạo nên sự gắn kết. Văn hóa không nằm ở lễ nghi cứng nhắc, mà ở sự chân thành, tôn trọng và gần gũi, từ người bảo vệ đến lãnh đạo.

“Chúng tôi tự hào khi thấy những công nhân từng rụt rè, nay có thể đứng lên thuyết trình, chia sẻ ước vọng và đề xuất cải tiến. Những điều ấy góp phần giữ chân người lao động, tạo nên môi trường làm việc mà ai cũng cảm thấy mình có giá trị.

Mặc dù là doanh nghiệp mang đậm dấu ấn truyền thống của Hà Nội, nhưng chúng tôi không đứng ngoài làn sóng hội nhập. Văn hóa doanh nghiệp của Bảo Minh vì thế không chỉ dừng lại ở giao tiếp nội bộ, mà còn mở rộng tới cách chúng tôi tiếp xúc và phục vụ khách hàng. Với đặc thù là ngành hàng thực phẩm truyền thống, sự thân thiện, chu đáo và tinh tế trong từng lời nói, cách ứng xử luôn được đặt lên hàng đầu.

Tổng công ty Vận tải coi người lái xe là bộ mặt của doanh nghiệp nên thường xuyên được đào tạo văn hóa giao tiếp, hỗ trợ khách hàng

Từ nhân viên bán hàng đến bộ phận chăm sóc khách hàng, ai cũng được hướng dẫn kỹ càng để truyền tải tinh thần thương hiệu: chân thật, gần gũi, đậm đà như chính vị bánh truyền thống của người Việt. Chúng tôi luôn tin rằng, một lời chào ấm áp hay sự lắng nghe tận tình chính là “gia vị” làm nên sự khác biệt của một thương hiệu lâu đời trong thời đại mới. Giao tiếp không chỉ là lời nói, mà là sự kết nối giữa con người với con người, giữa giá trị truyền thống và nhịp sống hiện đại”, bà Ngô Thị Tính nói.

Trong bối cảnh giao thông đô thị nhộn nhịp như Hà Nội, văn hóa giao tiếp của đội ngũ lái xe công nghệ trở thành yếu tố then chốt không chỉ với hiệu quả công việc mà còn ảnh hưởng đến hình ảnh cá nhân và môi trường giao thông chung. Chia sẻ với chúng tôi, ông Lê Xuân Bình, Chủ tịch Nghiệp đoàn Lái xe ô tô công nghệ Hà Nội nhấn mạnh: “Chúng tôi luôn đặt sự tôn trọng và tử tế trong từng câu chào, từng lời trao đổi với khách hàng - kể cả trong tình huống bận rộn, kẹt xe hay bị huỷ chuyến. Đó không chỉ là cách giữ uy tín cá nhân, mà còn góp phần xây dựng hình ảnh “lái xe công nghệ có văn hoá” giữa Thủ đô”.

Nghiệp đoàn thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt và đào tạo nội bộ nhằm nâng cao kỹ năng giao tiếp, đặc biệt chú trọng đến việc xử lý tình huống khi khách thay đổi điểm đến, than phiền hay huỷ chuyến. “Chỉ một câu nói nhẹ nhàng như: “Cảm ơn anh/chị đã thông cảm” cũng đủ để khách cảm thấy an tâm và ủng hộ lần sau”, ông nói.

Không chỉ với khách hàng, văn hóa giao tiếp còn được lan tỏa trong nội bộ giữa các tài xế. Khi gặp nhau tại các điểm hỗ trợ của nghiệp đoàn, họ luôn chào hỏi, hỏi thăm tình hình công việc, tạo ra một tinh thần đồng nghiệp thân tình và gắn kết.

Nghiệp đoàn cũng phối hợp với các cơ quan chức năng như Cảnh sát giao thông, Thanh tra giao thông trong các chương trình tuyên truyền “văn hóa lái xe” - qua đó ghi nhận và tuyên dương các hành động đẹp như nhường đường cho người đi bộ, hỗ trợ khách lên lối khó. Những h

Nhiều doanh nghiệp không chỉ chú trọng vào vốn, sản phẩm và kỹ thuật, mà còn coi văn hóa là nền tảng để giữ chân người lao động, tạo uy tín và hướng tới phát triển bền vững.

Từ năm 2022 đến nay, Nghiệp đoàn Lái xe ô tô công nghệ Hà Nội đã cho thấy rằng, trong một ngành nghề gắn kết giữa con người và công nghệ, thì chính “cách nói, cách ứng xử” mới tạo nên giá trị bền vững và lòng tin cộng đồng.

Còn ông Phạm Ngọc Huấn, Giám đốc Công ty CP Dịch vụ Thương mại BHH cho biết, mỗi ngày, Công ty BHH vận hành hàng chục chuyến xe đưa đón khách từ sân bay Nội Bài về trung tâm Hà Nội, phục vụ từ du khách quốc tế, người dân địa phương đến khách công vụ. Trong môi trường cạnh tranh gay gắt, đội ngũ lái xe và nhân viên của công ty vẫn giữ được tinh thần thân thiện, chuyên nghiệp, sẵn sàng hỗ trợ hành khách bằng nụ cười và thái độ ân cần.

Ông Phạm Ngọc Huấn cho rằng, văn hóa giao tiếp không chỉ nằm ở lời nói hay thái độ ứng xử, mà còn là một tư duy chuyên nghiệp gắn với chuẩn hóa quy trình. “Khách hàng ngày càng đòi hỏi sự minh bạch, nhanh gọn và nhất quán. Văn hóa giao tiếp không thể tùy hứng, mà phải được dẫn dắt bằng hệ thống từ cách nhận lệnh, xác nhận chuyến đến quy tắc phục vụ”, Giám đốc BHH nhấn mạnh.

Một trong những bài học quan trọng của doanh nghiệp là: đào tạo kỹ năng giao tiếp phải song hành với ứng dụng công nghệ. Tài xế được hướng dẫn chi tiết cách phản hồi khách hàng qua ứng dụng, đồng thời chịu đánh giá định kỳ dựa trên thái độ phục vụ và số sao nhận được.

“Chúng tôi không chấp nhận sự xuề xòa. Người lái xe là bộ mặt của doanh nghiệp. Chỉ cần một lời nói thiếu lịch sự, một hành động cẩu thả, là đủ để ảnh hưởng đến uy tín cả công ty”, ông Huấn chia sẻ. Với BHH, văn hóa giao tiếp bắt đầu từ sự tôn trọng, được duy trì bằng chuyên nghiệp, và phát triển qua tinh thần học hỏi không ngừng. Chỉ khi từng cá nhân thấm nhuần điều đó, doanh nghiệp mới có thể xây dựng được niềm tin bền vững trong ngành dịch vụ vận tải.

Văn hóa doanh nghiệp cần thích ứng với thời cuộc

Tại Hội thảo “Báo chí đồng hành xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp trong kỷ nguyên mới” diễn ra mới đây, Ths. Thân Đức Việt, Tổng Giám đốc Tổng công ty May 10 cho rằng: Văn hóa doanh nghiệp trong kỷ nguyên mới không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ pháp luật hay đạo đức kinh doanh. Nó đòi hỏi sự sáng tạo, đổi mới và khả năng thích ứng linh hoạt với những thay đổi nhanh chóng của thời cuộc.

Với doanh nghiệp có bề dày truyền thống như May 10, việc giữ vững văn hóa không có nghĩa là bảo thủ. Theo ông Việt, tập thể May 10 luôn học tập và làm theo lời Bác Hồ dạy, lấy đó làm kim chỉ nam để không ngừng đổi mới, sáng tạo. Doanh nghiệp không chỉ chú trọng nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn đặt nặng việc xây dựng môi trường làm việc nhân văn, nơi mỗi cán bộ, công nhân viên đều cảm thấy được tôn trọng, được lắng nghe, có cơ hội phát triển và cống hiến.

Ở một lĩnh vực khác, đó là công nghệ, Ths. Đinh Thị Thúy, Tổng Giám đốc Công ty MISA cho biết: Vận hành gần 3.000 nhân sự, MISA xác định “con người” là trung tâm; “công nghệ” và “quy trình” là hai cánh tay nâng tầm bộ máy. Gắn kết toàn bộ hệ thống, văn hóa doanh nghiệp được xem là trục chính - được đúc kết từ thực tiễn và liên tục hoàn thiện trong hành trình phát triển.

Văn hóa MISA được xây dựng trên tinh thần đổi mới sáng tạo, lấy sứ mệnh phụng sự xã hội làm nền tảng.

Đối với MISA, văn hóa doanh nghiệp không đơn thuần là quy tắc ứng xử hay hoạt động truyền thông nội bộ. Đó là tổng thể giá trị, niềm tin và chuẩn mực được chia sẻ trong toàn thể đội ngũ, nơi lãnh đạo phải làm gương để lan tỏa giá trị cốt lõi. Trong bối cảnh chuyển đổi số và AI phát triển nhanh chóng, văn hóa lại càng trở thành “xương sống” để doanh nghiệp thích nghi, sáng tạo và phát triển bền vững.

Văn hóa MISA được xây dựng trên tinh thần đổi mới sáng tạo, lấy sứ mệnh phụng sự xã hội làm nền tảng. Để dẫn đầu lĩnh vực công nghệ, MISA không chỉ đầu tư vào công nghệ mà còn đầu tư vào môi trường làm việc số, nơi nhân viên được học nhanh hơn, kết nối tốt hơn và phát triển tối đa năng lực cá nhân.

Đáng chú ý, văn hóa tại MISA không chỉ nhắm đến hiệu quả, sáng tạo mà còn đặt trọng tâm vào trách nhiệm xã hội. Trong bối cảnh AI phát triển nhanh, có thể tạo ra cả cơ hội và rủi ro, MISA ý thức rõ vai trò của mình trong việc đảm bảo đạo đức công nghệ, minh bạch và an toàn. Công ty liên tục hoàn thiện quy trình, xây dựng chuẩn mực ứng xử với công nghệ để đảm bảo sự phát triển bền vững và giữ vững niềm tin của khách hàng, đối tác.

Ở góc nhìn rộng hơn, văn hóa ứng xử không chỉ là một “tài sản vô hình” mà còn là yếu tố then chốt để xác lập bản sắc và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Trong nền kinh tế thị trường, khi chất lượng sản phẩm và dịch vụ ngày càng tiệm cận nhau, thì thái độ phục vụ, phong cách giao tiếp và sự chuyên nghiệp của đội ngũ lại trở thành điểm khác biệt quyết định.

Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã đề cập rõ ràng đến yêu cầu nâng cao năng lực, đạo đức và văn hóa trong cộng đồng doanh nghiệp. Tuy nhiên, trên thực tế, yếu tố văn hóa vẫn chưa được đầu tư tương xứng. Nhiều doanh nghiệp mới chỉ chú trọng vào vốn, sản phẩm và kỹ thuật, mà chưa thực sự coi văn hóa là nền tảng để giữ chân người lao động, tạo uy tín và hướng tới phát triển bền vững.

Điều quan trọng là văn hóa không thể “ban hành” bằng khẩu hiệu hay quy định hành chính. Văn hóa cần được bắt đầu từ hành vi của người lãnh đạo. Khi người đứng đầu thể hiện sự trung thực, tử tế và biết tôn trọng, thì những giá trị đó sẽ dần lan tỏa. Đồng thời, việc tổ chức đào tạo kỹ năng mềm, xây dựng cơ chế ghi nhận hành vi văn hóa tích cực, hay đưa tiêu chí giao tiếp vào hệ thống đánh giá sẽ giúp doanh nghiệp chuyển từ cảm tính sang chuyên nghiệp, từ “thiện chí cá nhân” sang chuẩn hóa hành vi toàn hệ thống.

Một khi doanh nghiệp quá tập trung vào chỉ số hiệu suất mà xem nhẹ chất lượng tương tác giữa nhân viên với khách hàng, đối tác và nội bộ, thì nguy cơ khủng hoảng niềm tin chỉ là vấn đề thời gian. Trái lại, nếu đưa “văn hóa giao tiếp” thành một phần của chiến lược quản trị, doanh nghiệp sẽ xây dựng được nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài.

Bảo Thoa - Đinh Luyện