Giữ lửa cho nghệ thuật chèo truyền thống
Nỗ lực “hồi sinh” chiếu chèo cổ
Cách trung tâm Hà Nội 30km, xã Canh Nậu, huyện Thạch Thất, Hà Nội từ lâu vốn nổi tiếng với nhiều chiếu chèo cổ. Những ngày cuối năm, về xã Canh Nậu (huyện Thạch Thất, Hà Nội), không khí náo nức khắp các nẻo đường, tiếng mời gọi, rủ nhau đi xem hát chèo của người dân địa phương rộn ràng khắp nơi. Những người dân ở Canh Nậu cho biết, không ai nhớ rõ chèo cổ ra đời năm bao nhiêu, chỉ biết rằng nó đã tồn tại rất lâu đời.
Bà Đỗ Thị Hoa - Chủ nhiệm Câu lạc bộ chèo Canh Nậu cho biết, đội chèo Canh Nậu từng hoạt động sôi nổi vào những năm 1986-1989. Cả đội khi ấy có 20 người gồm cả nhạc công và diễn viên. Những vở chèo của đội bấy giờ đã để lại rất nhiều ấn tượng cho khán giả. Tiêu biểu là các vở “Tấm Cám”, “Xúy Vân giả dại”, “Bông hồng thắm”, “Thị Mầu lên chùa”… Thế nhưng dần dần, nghệ thuật hát chèo bị mai một đi. Người dân bắt đầu tập trung làm ăn, phát triển kinh tế, không ai còn để tâm đến chuyện hát và nghe hát chèo nữa.
![]() |
Xã Canh Nậu, huyện Thạch Thất từ lâu vốn nổi tiếng với nhiều chiếu chèo cổ. |
“Năm 2005, các thành viên trong đội chèo Canh Nậu trước đây đã bàn nhau quyết định khôi phục lại đội chèo. Tiếng hát chèo lại vang lên từ các nhà văn hóa thôn. Chủ trương của đội là bất cứ ai yêu chèo đều có thể tham gia câu lạc bộ. Nếu không biết hát, không biết biểu diễn thì đều được dạy. Dần dần, đội chèo đã thu hút được nhiều người đến xem. Hiện tại, câu lạc bộ đã có khoảng 37 thành viên với nhiều độ tuổi, nghề nghiệp khác nhau và đều có chung niềm yêu thích với nghệ thuật hát chèo”, bà Hoa chia sẻ.
Trong khoảng thời gian bắt đầu khôi phục lại câu lạc bộ chèo Canh Nậu, bà Hoa và các thành viên đã tích cực đi vận động mọi người tham gia. Đồng thời, làm đơn xin hỗ trợ kinh phí để duy trì hoạt động từ Ủy ban nhân dân xã, huyện. Câu lạc bộ chèo Canh Nậu bắt đầu sinh hoạt đều đặn mỗi tuần. Họ không chỉ cùng nhau tập luyện mà còn dạy cho các bạn trẻ cách hát, cách diễn chèo. Những người lớn tuổi trong đội hi vọng sẽ có thật nhiều bạn trẻ của xã biết và yêu hát chèo nhiều hơn.
“Ngoài ra, vào dịp lễ Tết, hội hè hay các dịp kỷ niệm của đất nước của xã, Câu lạc bộ chèo đều có chương trình biểu diễn phục vụ nhân dân. Biểu diễn hoàn toàn miễn phí để cho người dân xem và góp phần giữ lại nghệ thuật truyền thống của người Việt”, bà Hoa chia sẻ.
Có thể thấy, nỗ lực của Câu lạc bộ không chỉ dừng lại ở việc diễn các vở chèo mà còn giảng dạy, nghiên cứu, bảo tồn, làm mới các tác phẩm để phù hợp hơn với thị hiếu của khán giả hiện đại. Nhờ vào những nỗ lực này, chiếu chèo cổ Canh Nậu đã được phục hồi và phát triển, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Câu lạc bộ chèo Canh Nậu giờ đây không chỉ là một nơi để hoạt động biểu diễn mà còn là ngôi nhà chung cho những ai yêu thích và muốn gìn giữ nghệ thuật chèo.
Không chỉ ở Canh Nậu, ở xã Hoàng Long (huyện Phú Xuyên, Hà Nội), tháng 10/2004, Câu lạc bộ chèo Nhị Khê cũng đã được Ủy ban nhân dân xã Hoàng Long ra quyết định thành lập. Mảnh đất này vẫn luôn giàu tiếng hát vì người Nhị Khê chưa khi nào ngừng bền bỉ giữ gìn, phát huy nghệ thuật truyền thống của cha ông. Ngoài ra, ở huyện Ba Vì, huyện Quốc Oai, huyện Thường Tín… nghệ thuật hát chèo cũng đã dần được khôi phục, giữ gìn. Các cấp chính quyền cũng thường xuyên mở các lớp tập huấn hát chèo, mời giáo viên của Nhà hát Chèo Việt Nam về truyền dạy cho người dân địa phương.
Tiếp tục phát huy truyền thống
Từ bao đời nay hát chèo đã trở thành một loại hình sinh hoạt văn hóa nghệ thuật quen thuộc của người dân Việt Nam, nuôi dưỡng đời sống tinh thần dân tộc bởi cái chất trữ tình đằm thắm sâu sắc. Trong kho tàng văn hóa nghệ thuật dân gian, chèo là một loại hình sân khấu truyền thống có từ lâu đời, mang đậm tính dân tộc, với sự kết hợp nhuần nhuyễn của hàng loạt yếu tố hát, múa, nhạc, kịch. Chèo gắn bó mật thiết với người dân ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ.
![]() |
Các đạo cụ dùng trong biểu diễn nghệ thuật chèo truyền thống ở Canh Nậu. |
Những ngày lễ Tết, những dịp hội hè, đình đám, gánh hát, phường chèo đi hết làng nọ sang làng kia, xã này, tổng khác, phục vụ nông dân lao động trên một vuông chiếu trải giữa sân đình. Chèo miêu tả cuộc sống bình dị của người dân nông thôn. Nội dung của các vở chèo lấy từ những truyện cổ tích, truyện Nôm; được nâng lên một mức cao bằng nghệ thuật sân khấu mang giá trị hiện thực và tư tưởng sâu sắc. Trong chèo, cái thiện luôn thắng cái ác, các sỹ tử tốt bụng, hiền lành, luôn đỗ đạt, làm quan còn người vợ thì tiết nghĩa, cuối cùng sẽ được đoàn tụ với chồng.
Có thể thấy, những năm qua, nghệ thuật chèo đang gặp rất nhiều khó khăn. Trước đây, để diễn một vở chèo, các nghệ sĩ chỉ cần một tấm chiếu, hoặc có thể là một gốc cây đa, bến nước hay sân đình đã có thể tổ chức một buổi biểu diễn hoàn chỉnh. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, để theo kịp sự phát triển của công nghệ và đáp ứng nhu cầu thị giác ngày càng cao của khán giả, nghệ thuật chèo đang phải nỗ lực hết sức để chuyển mình.
Để giữ lửa cho nghệ thuật chèo truyền thống, những năm gần đây, các nhà hát chèo trên khắp cả nước, đặc biệt ở khu vực đồng bằng Bắc Bộ đang tích cực thực hiện nhiều chương trình lưu diễn và giao lưu văn hóa tại trường học, cơ quan và địa phương nhằm tiếp cận gần hơn với khán giả. Nhiều nhà hát luôn tìm tòi, sáng tạo để có thể kết hợp hài hòa các yếu tố truyền thống và hiện đại, cùng các bộ nhạc cụ, lời đệm tạo thành một bản hòa ca sống động, âm hưởng phong phú, phù hợp, dễ đi vào lòng người. Đây không chỉ là nỗ lực duy trì nghệ thuật truyền thống mà còn là cách truyền cảm hứng, kết nối và nuôi dưỡng tình yêu chèo trong lòng thế hệ trẻ.
Nghệ thuật chèo không chỉ là một phần di sản văn hóa mà còn là một phần trong bản sắc dân tộc. Bảo tồn và phát triển chèo trong bối cảnh hiện đại không chỉ giúp duy trì những giá trị văn hóa quý báu mà còn góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân Việt Nam. |
Có thể bạn quan tâm
Nên xem

Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan

Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương

Xét xử nhóm đối tượng tra tấn lập trình viên, ép viết phần mềm đánh bạc

LĐLĐ huyện Thường Tín: Làm tốt công tác chăm lo cho lao động nữ

Hà Nội hướng dẫn cách tăng cường điều kiện an toàn phòng cháy với nhà ở, nhà cho thuê trọ

Đồng hành trong hành trình “xanh hóa” xe buýt Thủ đô

Đảm bảo tiến độ gieo cấy vụ xuân
Tin khác

Đảm bảo tiến độ gieo cấy vụ xuân
Nhịp sống Thủ đô 24/02/2025 22:17

Hà Nội: 1.886 học sinh đoạt giải tại kỳ thi chọn học sinh giỏi Thành phố các môn văn hóa lớp 9
Nhịp sống Thủ đô 24/02/2025 20:35

Khai trương Trung tâm Phục vụ hành chính công số 1 quận Đống Đa
Nhịp sống Thủ đô 24/02/2025 16:07

Lễ hội chùa Hương: Văn minh hơn nhưng vẫn còn "hạt sạn" cần xóa bỏ
Nhịp sống Thủ đô 24/02/2025 14:58

Quận Bắc Từ Liêm tổ chức Đại hội Đảng bộ quận trước ngày 20/6
Nhịp sống Thủ đô 21/02/2025 21:12

Quận Đống Đa ra mắt Mô hình điểm tiếp nhận thủ tục hành chính liên phường
Nhịp sống Thủ đô 21/02/2025 21:10

Hơn 1.424 tỷ đồng xây dựng hầm chui đường Hoàng Quốc Việt kéo dài
Nhịp sống Thủ đô 21/02/2025 19:12

Trở lại thôn Xuân Hòa nơi 118 hộ dân sống “lửng lơ” về địa giới
Nhịp sống Thủ đô 21/02/2025 16:46

Tự hào những chiến sĩ mang trên mình “màu áo lúa chín vàng”
Nhịp sống Thủ đô 21/02/2025 16:39

Công an Hà Nội kết thúc hoạt động đối với 30 Công an cấp huyện
Nhịp sống Thủ đô 21/02/2025 07:37