Để ngành gỗ phát triển bền vững: Cần làm mới thị trường cũ để tăng giá trị xuất khẩu

Năm 2025, ngành gỗ ghi nhận quầng sáng phục hồi rõ rệt. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tổng giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 6 tháng đầu năm 2025 đạt 8,21 tỷ USD, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm 2024. Hoa Kỳ là thị trường tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần 55,6%. Nhật Bản và Trung Quốc là hai thị trường lớn tiếp theo với thị phần tương ứng là 12,6% và 10,4%.

Nhịp phục hồi không chỉ xuất phát từ cầu tiêu dùng cải thiện mà còn từ độ mở thương mại của Việt Nam và việc tận dụng các FTA, đặc biệt EVFTA, giúp nhiều mặt hàng gỗ nội thất, ngoại thất hưởng mức thuế ưu đãi khi đáp ứng quy tắc xuất xứ và chuẩn truy xuất nguồn gốc. Ở tầm mục tiêu, cơ quan chức năng và hiệp hội đặt kỳ vọng doanh thu xuất khẩu gỗ năm 2025 đạt khoảng 18 tỷ USD, cao hơn rõ rệt so với năm trước, một ngưỡng đòi hỏi sự dịch chuyển từ “bán khối lượng” sang “bán giá trị”.

Tổng giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 6 tháng đầu năm 2025 đạt 8,21 tỷ USD. (Ảnh minh họa)

Những con số khả quan cho thấy sức cầu ở các thị trường trọng điểm đang trở lại và doanh nghiệp đã chủ động hơn về đơn hàng, thiết kế và kênh phân phối. Sự chủ động tái cấu trúc danh mục - như tăng tỷ trọng sản phẩm lắp ráp nhanh, mô đun, vật liệu bền vững; đẩy mạnh kênh thương mại điện tử B2B; chuẩn hóa bao bì - logistics - đã giúp doanh nghiệp nắm bắt làn sóng đơn hàng hồi phục.

Tuy vậy, thách thức không hề nhỏ. Thứ nhất, yêu cầu tuân thủ bền vững tại EU và các thị trường phát triển ngày càng khắt khe: kiểm soát rủi ro mất rừng, minh bạch chuỗi cung ứng, đánh giá vòng đời sản phẩm (LCA), chứng chỉ gỗ hợp pháp/được quản trị tốt. Đây vừa là “tấm vé vào cửa”, vừa là rào cản nếu doanh nghiệp chưa đầu tư bài bản hệ thống dữ liệu và truy xuất.

Thứ hai, biên lợi nhuận bị bào mòn bởi chi phí logistics tăng, chi phí tài chính và lao động khan hiếm kỹ năng. Thứ ba, cạnh tranh khu vực (Trung Quốc, Malaysia, Indonesia) buộc doanh nghiệp Việt Nam đi nhanh hơn ở khâu thiết kế, R&D vật liệu, và dịch vụ hậu mãi để thoát khỏi cuộc đua giá.

Trong bối cảnh đó, “làm mới thị trường cũ” không phải là tìm khách hàng mới ở cùng một quốc gia, mà là làm mới giá trị đề xuất ngay tại các thị trường truyền thống

Tại Diễn đàn kinh doanh 2025, ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam cho rằng, với ngành gỗ chỉ cần làm mới thị trường cũ đã mang lại nhiều cơ hội gia tăng giá trị xuất khẩu cho doanh

"Chúng tôi đã có một nhóm doanh nghiệp đang đặt vấn đề nghiêm túc để triển khai chủ trương này. Năm nay, các doanh nghiệp gỗ đã tăng nhập khẩu gỗ từ Mỹ lên 600 triệu USD. Ngoài thị trường Mỹ, thị trường Nhật Bản hiện chỉ nhập khẩu dăm gỗ nhưng chúng ta hoàn toàn có thể gia tăng xuất khẩu vào thị trường này các sản phẩm gỗ nội thất mà người tiêu dùng Nhật Bản đang có nhu cầu", ông Ngô Sỹ Hoài nói.

Phó Chủ tịch Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam cũng cho biết, đồ gỗ Việt Nam đang xuất khẩu đến hơn 160 thị trường trên thế giới, trong đó Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, EU, Trung Quốc là top 5 thị trường chiếm đến hơn 90% sản lượng xuất khẩu. Hiện nay, 55% sản lượng gỗ xuất khẩu sang Mỹ. Thuế xuất khẩu đồ gỗ nước ta vào Mỹ khoảng 20%, thấp hơn so với một số quốc gia cạnh tranh. Do đó, đây không phải là vấn đề đáng lo ngại vì chính là nhu cầu của thị trường Mỹ giảm do giá bán có thể tăng.

Từ góc độ doanh nghiệp, với khoảng 9 tỷ USD xuất khẩu gỗ vào Mỹ nhưng con số này bằng từ 38-40% tổng kim ngạch nhập khẩu gỗ nội thất của Mỹ. Với tỷ lệ áp đảo như vậy, những “cơn nóng lạnh” của thị trường Mỹ sẽ tác động đến các doanh nghiệp Việt Nam.

Ông Ngô Sỹ Hoài cho rằng, thời điểm này cũng là cơ hội để doanh nghiệp gỗ trong nước nhìn lại mình để tìm kiếm cơ hội tăng trưởng mới ở thị trường truyền thống. Tuy nhiên, để làm được như vậy, một doanh nghiệp đơn lẻ khó thực hiện mà cần liên kết doanh nghiệp thành một nhóm đủ mạnh.

Bảo Thoa