Đại biểu đề nghị quy định đơn vị hành chính gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các xã, phường, đặc khu

Chiều 13/6, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội nghe trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết này.

Góp ý về việc sửa đổi khoản 2 Điều 115 Hiến pháp năm 2013, đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc) cho rằng, việc sửa đổi này là phù hợp đối với đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã, bởi Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân không tổ chức ở cấp xã mà tổ chức theo khu vực, nên đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã không thể chất vấn Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng kiểm sát nhân dân khu vực.

Đối với cấp tỉnh, Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân được tổ chức ở cấp tỉnh, vì vậy, nên giữ nguyên thẩm quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh đối với Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh.

Đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc). Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) nhìn nhận, việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 lần này có ý nghĩa rất quan trọng, mang tính lịch sử tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, góp phần mở rộng không gian phát triển của các địa phương, sắp xếp, tinh gọn bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đưa chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể gần dân hơn, giải quyết tốt các công việc của người dân và doanh nghiệp.

Góp ý vào khoản 1 Điều 110: “Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định”, đại biểu Mai Văn Hải cho rằng, đây là nội dung được rất nhiều ĐBQH, cử tri và nhân dân quan tâm.

Ủy ban Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã có báo cáo tiếp thu, giải trình vấn đề này, trong giải trình việc sử dụng cụm từ “đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương” là để đảm bảo tính ổn định lâu dài của quy định, tạo cơ sở cho việc sau này trong quá trình phát triển có yêu cầu hình thành các loại đơn vị hành chính mới thì sẽ không phải sửa đổi, bổ sung quá thường xuyên các quy định của Hiến pháp.

Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa). Ảnh: Phạm Thắng

“Tôi cơ bản thống nhất nội dung giải thích, song nếu giải thích để tạo cơ sở cho việc sau này trong quá trình phát triển có yêu cầu hình thành các loại đơn vị hành chính mới, như thế cũng chưa khẳng định nhất quán mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, mà vẫn để trong tương lai phát triển có thể hình thành đơn vị hành chính mới.

Tôi đề nghị cần phải cân nhắc kỹ quy định này, để tránh có nhiều cách hiểu khác nhau về các đơn vị hành chính dưới tỉnh. Tôi đề nghị nên quy định cụ thể các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các xã, phường, đặc khu là phù hợp”, đại biểu Mai Văn Hải nêu rõ.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) bày tỏ tán thành các nội dung sửa đổi, bổ sung tại Điều 9, Điều 10 và Điều 84 của Hiến pháp liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội với việc quy định “các tổ chức các tổ chức chính trị- xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” cũng như quy định các tổ chức chính trị xã hội “được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cùng các tổ chức thành viên khác của Mặt trận hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động dưới sự chủ trì của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam”.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị). Ảnh: Phạm Thắng

Theo đại biểu, đây là sự đổi mới rất mạnh mẽ về tư duy nhằm thể chế hóa chủ trương, quan điểm của Đảng về mục tiêu tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động của hệ thống chính trị. Trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhưng các tổ chức chính trị - xã hội vẫn được bảo đảm tính độc lập, chủ động trong tổ chức và hoạt động thống nhất trong khuôn khổ Mặt trận Tổ quốc.

Về sửa đổi Điều 111, 112, 114, 115 của Hiến pháp năm 2013, đại biểu cho rằng, nên khẳng định rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, nhất quán với Luật Tổ chức chính quyền địa phương đang sửa đổi.

Đồng thời, đại biểu Hà Sỹ Đồng ủng hộ việc giữ quy định đại biểu Hội đồng nhân dân có quyền chất vấn Chánh án, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, vì đây là công cụ kiểm soát quyền lực hiệu quả, không nên thu hẹp.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cân nhắc kỹ việc chuyển sang chế độ Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh do Thủ tướng phê chuẩn và trao thêm thẩm quyền cho Thường trực Hội đồng nhân dân trong chỉ định nhân sự ở cấp xã - cần bảo đảm tính dân chủ và tránh rút gọn quyền dân cử.

Về hiệu lực và điều khoản chuyển tiếp, cần quy định cụ thể thời hạn và trình tự kiện toàn bộ máy sau khi sửa đổi Hiến pháp có hiệu lực, tránh tình trạng lúng túng trong triển khai. Với các trường hợp “chỉ định nhân sự không phải là đại biểu Hội đồng nhân dân” cần giới hạn rõ ràng, chỉ áp dụng một lần duy nhất, và có cơ chế giám sát.