Thay đổi công thức tính lương hưu: Người đóng BHXH lợi hay thiệt ?

	Từ chối tham gia BHXH: Người lao động đánh mất quyền lợi
	Hưởng lương hưu hay lĩnh Bảo hiểm xã hội một lần ?
	Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi: Tất cả vì lợi ích người lao động

Theo các chuyên gia lao động – tiền lương, Việt Nam đã đi qua chặng đường dài với các công thức tính lương hưu khác nhau, phù hợp với hoàn cảnh nhưng đều chưa tiếp cận được xu thế tiến bộ của thế giới.

Cụ thể, người đóng BHXH trước năm 1995 thì hưởng lương hưu bằng mức bình quân của 5 năm cuối cùng; từ năm 1995 đến năm 2000 hưởng mức 6 năm cuối cùng; từ năm 2000-2006 là 8 năm và bắt đầu từ 2007 tới nay là 10 năm. Như vậy, cách tính lương hưu đã qua 4 giai đoạn. Song ở giai đoạn trước năm 2018, vì lương không chuẩn nên lương hưu cũng không chuẩn, Việt Nam phải chấp nhận cách tính theo kiểu bình quân những năm công tác cuối cùng.

Trao đổi với báo chí về vấn đề này bên lề kỳ họp Quốc hội mới đây, Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội Trương Thị Mai cho biết, từ 1/1/2018 trở đi tính bình quân mức lương cả cuộc đời, tức là đóng đi đôi với hưởng. Khi tính từ năm 2018 thì sẽ đi theo lộ trình 20 năm. Tức là người đóng BHXH từ 1/1/2018 thì họ sẽ bắt đầu hưởng cách tính lương hưu mới từ 1/1/2038, tức là 20 năm sau. “Cách điều chỉnh chính sách lương hưu mới này hoàn toàn không gây ra biến động lớn trong xã hội. Tất cả mọi việc sẽ diễn ra bình thường cho đến năm 2038. Còn người đóng BHXH vào 31/12/2017 vẫn được hưởng lương hưu bằng bình quân lương 10 năm cuối cùng như hiện hành”, bà Trương Thị Mai nhấn mạnh.

Trước ý kiến cho rằng, cách tính lương hưu mới bắt đầu từ năm 2018 sẽ bị thấp hơn so với cách tính lương hưu hiện nay, bà Mai cho rằng, khi tính bình quân lương hưu bằng 10 năm cuối cùng thì sẽ có lợi hơn là bình quân cả cuộc đời đóng BHXH. Nhưng đó là nói về công thức, còn về con số tuyệt đối thì chưa chắc đã thấp hơn. Bởi vì từ năm 2018 lương tối thiểu và lương trên thị trường đều đạt chuẩn. Khi mức lương đã đạt chuẩn thì căn cứ đóng BHXH cũng chuẩn hơn. Vì vậy, có thể công thức tính thay đổi nhưng con số lương hưu thực nhận không thấp hơn so với các giai đoạn trước đó.

Đi cùng với cách tính lương hưu thay đổi thì việc đóng BHXH cũng sẽ thay đổi theo. Cụ thể, từ năm 2018, căn cứ để đóng BHXH là bao gồm cả tiền lương, phụ cấp và các khoản bổ sung khác. Dự kiến, người lao động sẽ phải đóng 8%, chủ sử dụng (đối với khu vực tư) hoặc Nhà nước (đối với khu vực công) đóng 18%. Như vậy, phần lớn mức đóng là do chủ sử dụng, Nhà nước đóng. Bà Trương Thị Mai khuyến cáo: “Tôi muốn nhấn mạnh là làm sao tuyên truyền cho người lao động biết là hợp đồng lao động nếu ghi rõ tất cả các khoản lương, phụ cấp, các khoản bổ sung khác thì sẽ là căn cứ để đóng BHXH, rất có lợi cho người lao động. Người lao động phải biết tự bảo vệ quyền lợi của mình, đưa đầy đủ các khoản vào hợp đồng làm căn cứ đóng, để về hưu có được mức lương bảo đảm. Đóng ít thì hưởng ít, đóng nhiều hưởng nhiều. Nếu chỉ dùng mức lương tối thiểu để đóng thì sau này lương hưu rất thấp, thiệt thòi vì vậy rơi vào người lao động”.

Một điểm mới cũng liên quan đến vấn đề này là thời gian tới, theo các nhà làm chính sách, Nhà nước sẽ thiết lập sàn lương hưu tối thiểu để đáp ứng được cuộc sống tối thiểu của người già. Thay vì việc Nhà nước phải có chính sách hưu trí xã hội cho những người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên như hiện nay thì chính sách tới đây là sàn lương hưu tối thiểu. Tức là người lao động đi làm cả đời, đóng BHXH nhưng vẫn không đủ sàn lương hưu tối thiểu thì Nhà nước sẽ hỗ trợ. Nếu chính sách này được ủng hộ và thông qua thì mô hình bảo hiểm hưu trí này theo các chuyên gia sẽ vừa bảo đảm được quyền lợi người lao động, vừa bảo đảm an toàn cho qũy BHXH vì mức đóng và mức hưởng cân đối với nhau cũng như Nhà nước chỉ phải bỏ ra một phần nhỏ để bù đắp cho người có mức lương hưu thấp.

H.Thành – V.Hạnh