Mở cửa tối đa cho doanh nghiệp

Thảo luận về luật Doanh nghiệp sửa đổi ngày 21.3, Chính phủ nhất trí cao với đề xuất của Ban Soạn thảo về việc để cộng đồng doanh nghiệp được tự do kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm hoặc hạn chế.

Theo Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng, sau 9 năm thực thi luật Doanh nghiệp (DN) năm 2005 đã tạo lập được môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng hơn. Tuy nhiên, luật cũng bộc lộ những hạn chế về quyền tự do kinh doanh khi thủ tục để DN khởi sự, gia nhập thị trường còn phức tạp, chi phí tốn kém hơn mức cần thiết. Đồng thời, bất cập trong luật khiến quản trị của công ty kém linh hoạt. “Đây chính là lý do khiến môi trường kinh doanh của VN bị đánh giá thấp trên các bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh của thế giới”, ông Dũng nói.

“Chi phí rẻ hơn, an toàn và hấp dẫn hơn”

Chính vì vậy, trong lần sửa đổi này, mục tiêu lớn nhất theo ông Dũng là DN sẽ được kinh doanh với chi phí rẻ hơn, an toàn và hấp dẫn hơn. Đặc biệt, nhiều nội dung tạo thuận lợi cho hoạt động thành lập DN, tạo bình đẳng giữa các thành phần; tăng cường bảo vệ quyền lợi cho các nhà đầu tư, cổ đông. “Nguyên tắc đổi mới tiếp tục được thực hiện theo hướng tự do kinh doanh. DN được quyền kinh doanh tất cả các ngành nghề mà pháp luật không cấm hoặc hạn chế. Tạo thuận lợi hơn cho việc góp vốn thành lập, mở DN, chuyển nhượng vốn, rút khỏi thị trường”, ông Dũng cho hay.

Theo quy định hiện hành, ngành nghề được ghi trong giấy đăng ký kinh doanh (ĐKKD). Tuy nhiên lãnh đạo Bộ KH-ĐT nhìn nhận, khi khảo sát hầu hết các DN đều cho rằng quy định này gây phiền hà, làm tăng rủi ro và chi phí tuân thủ, cũng như chưa đảm bảo nguyên tắc DN được kinh doanh tất cả ngành nghề mà pháp luật không cấm hoặc không hạn chế. Do đó, dự thảo luật sửa đổi theo hướng không yêu cầu ghi ngành nghề kinh doanh trong giấy chứng nhận ĐKKD.

Nội dung này trong dự thảo luật nhận được sự đồng tình cao của Chính phủ. Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá đây là bước tiến bộ rất lớn sẽ giúp DN giảm chi phí, khiến môi trường kinh doanh tốt lên. Những điều pháp luật không cấm, theo Phó thủ tướng cần khuyến khích, như vậy sẽ cải cách được thủ tục hành chính. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý Bộ KH-ĐT cần xây dựng hệ thống dữ liệu đảm bảo quản lý, kiểm tra, giám sát được hoạt động của các DN trong từng ngành nghề.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi cho ý kiến cũng khẳng định chủ trương như vậy là hoàn toàn đúng đắn, nhưng khi mở ra thì cũng phải thận trọng trong khâu hậu kiểm, giám sát.

“Chương” riêng về doanh nghiệp nhà nước

Những quy định pháp lý đối với doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã được loại bỏ ra khỏi luật từ năm 2005, nhưng lần sửa đổi này lại được đưa vào. Thứ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết luật có một chương riêng gồm nội dung quy định chức năng vai trò của DNNN, nguyên tắc bảo toàn phát triển vốn, tổ chức quyền chủ sở hữu vốn nhà nước trong DN… Tuy nhiên, quá trình soạn thảo nhiều ý kiến phản đối, đề nghị không xây dựng chương riêng vì luật DN chỉ quy định loại hình pháp lý không phân biệt tính chất sở hữu và thành phần kinh tế. Nếu đưa vào sẽ làm sai lệch kết cấu, tạo sự bất bình đẳng với loại hình DN khác.

Nhiều ý kiến cũng lo ngại đưa chương DNNN vào sẽ chồng chéo với luật Đầu tư và Quản lý vốn nhà nước đầu tư vào DN đang được xây dựng. Tuy nhiên, Phó thủ tướng Vũ Văn Ninh cho rằng hai luật không mâu thuẫn với nhau. Vì chương về luật DNNN không quy định điều kiện ưu ái, chỉ quy định tính đặc thù, quản trị vì tiền nhà nước đưa cho DN chắc chắn phải quản lý. Nhưng về nội dung đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước thì ông Ninh đề nghị nên đưa sang luật Đầu tư và Quản lý vốn nhà nước đầu tư vào DN để tránh trùng lặp.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lưu ý Nghị quyết T.Ư đã kết luận rõ nền kinh tế thị trường định hướng XHCN gồm nhiều thành phần kinh tế cạnh tranh bình đẳng, nhưng kinh tế nhà nước là chủ đạo. Trong kinh tế nhà nước có nhiều thành phần nhưng DNNN là lực lượng nòng cốt. Do đó, cần phải có một khái niệm rõ ràng về DNNN trong luật, kể cả về chức năng, vị trí.

Thủ tướng lưu ý, khi đã lập ra DNNN thì phải quy định rõ, đặc biệt phải bơm vốn để DNNN có thể hoạt động, như DN tư nhân khi thành lập phải có vốn tự có. Ông yêu cầu Bộ KH-ĐT tiếp tục xây dựng một chương riêng về vai trò, vị trí và các đặc thù của DNNN, còn vấn đề quản lý vốn chuyển sang luật Đầu tư và Quản lý vốn đầu tư nhà nước vào DN.

Tạo hành lang cho “doanh nghiệp xã hội” phát triển

Đặc biệt, lần đầu tiên khái niệm rất mới về “DN xã hội” được đưa vào luật. Theo Bộ KH-ĐT, DN xã hội trước hết hoạt động vì mục tiêu xã hội, lợi nhuận thu được tái đầu tư cho xã hội hay môi trường theo như đăng ký, không chia cho các thành viên cổ đông như bình thường. Khái niệm DN xã hội được thừa nhận về mặt pháp lý, được làm rõ để phân biệt với DN thông thường.

Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đồng tình và cho rằng nên có quy định về DN xã hội vì đây là xu thế rất phát triển của thế giới. VN đã có và gần đây nghiên cứu kỹ nhưng theo ông Đam vẫn còn khá mơ hồ. Về cơ bản DN xã hội có 3 đặc trưng lớn là hoạt động vì mục đích xã hội; theo quy luật cạnh tranh trên thị trường và lợi nhuận dùng tái đầu tư cho mục đích xã hội. “Tôi lấy ví dụ rất nhỏ như đại học tư thục. Chúng ta định nghĩa nó là DN xong lại phân làm 2 loại, một loại có lợi nhuận và một loại phi lợi nhuận. Đây chính là mô hình DN xã hội. Nếu chúng ta quy định kỹ trong luật sau này rất đỡ cho các lĩnh vực khác như đào tạo nghề, giáo dục đại học. Tôi ủng hộ đưa vào luật để có quy định tương đối, tạo hành lang cho nó phát triển”, ông Đam kiến nghị.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng xác định trước đây DN xã hội được gọi là phi lợi nhuận, nhưng hoàn toàn không đúng. Bởi đã là DN hoạt động phải có lợi nhuận, nhưng quan trọng lợi nhuận đó ở mức nào, còn lại họ dùng để tái đầu tư cho mục đích xã hội. Do đó, khi đưa vào luật cần cân nhắc khái niệm “xã hội”, định nghĩa cho rõ. “Khi dùng từ xã hội thì nên cân nhắc như chủ trương xây nhà ở xã hội. Hiện nay có nhà nào không phải nhà ở xã hội. Do đó DN xã hội phải được làm rõ, chính sách hỗ trợ thế nào, hoạt động ra sao”, Thủ tướng yêu cầu.

Nguồn Thanh niên