Huế một thời để nhớ!

	Bảo vật hoàng cung triều Nguyễn trở về Huế sau hơn nửa thế kỷ
	Thừa Thiên-Huế khánh thành Bia chiến công 11 cô gái sông Hương
	Huế vinh danh thành phố xanh Quốc gia năm 2016

Năm 1973, đơn vị tôi được lệnh vào chiến trường, bổ sung lực lượng cho mặt trận Thừa Thiên – Huế. Ngay sau khi đến địa điểm tập kết, đơn vị tôi nhận lệnh tiến về cao điểm 294…Tôi vì một sự cố bất ngờ nên phải ở lại và được phân công về trạm khách Quân khu.

Huế luôn giữ đươc nét cổ kính, mộng mơ.

Trạm khách của chúng tôi đóng ở A Lưới, gần đường 14, nên ngày nào cũng được chứng kiến những đoàn quân rầm rập tiến về đồng bằng. Ngày ấy, chiến sự của ta và địch vẫn rất ác liệt. Nguỵ quân, nguỵ quyền Sài Gòn liên tục mở những cuộc tấn công lấn chiếm…

Không cầm súng trực tiếp nơi chiến trường nhưng ngày nào tôi cũng “cập nhật” được những thông tin từ chiến trường. Trạm khách Quân khu liên tục quân ra, quân vào nên không thiếu những thông tin nóng hổi.

Huế giờ đây đang vươn lên phát triển mạnh mẽ (ảnh cầu vượt ngã ba Huế)

Vào một ngày trung tuần tháng 3, khi xách túi thuốc (tôi là y tá) xuống lán khách, bất chợt nghe được những lời bàn tán sôi nổi ở một đoàn cán bộ, mới từ miền Bắc vào. Họ hào hứng nói về ngày giải phóng miền Nam. Một vị khách trong đoàn phấn khởi: “Chỉ nay mai thôi, chúng ta sẽ tiến về giải phóng thành phố Huế thân yêu. Chúng ta đã giải phóng Tây Nguyên và tiếp đến là Trị Thiên - Huế…” Tôi nghe mà lòng rạo rực nhưng vẫn bán tin, bán nghi…

Mấy ngày sau, ngày 22/3, đơn vị tổ chức cuộc họp phổ biến tình hình chiến sự. Đồng chí Chính trị viên dõng dạc tuyên bố: “Mọi người hãy chuẩn bị tinh thần để tiếp quản Huế…”.

Nhân dân TP Huế xuống đường ủng hộ Chính phủ cách mạng lâm thời Việt Nam trước ngày giải phóng (ảnh Tư Liệu)

Tất cả còn đang ngơ ngác thì Chính trị viên cả cười: “Không ai tin à? Này nhé, 5 giờ sáng ngày hôm qua, Sư đoàn 324 và Sư đoàn 325 (Quân đoàn 2) đã đồng loạt nổ súng tiến công hệ thống phòng ngự của địch ở phía nam Thừa Thiên – Huế, cắt đứt giao thông đường số 1 đoạn Huế – Đà Nẵng, chính thức mở màn Chiến dịch giải phóng Thừa Thiên – Huế…”. Ông còn cho biết thêm, Trung đoàn 2 (Sư đoàn 324) đã chiếm được các cứ điểm 224, 303 và Sư đoàn 324 đã chiếm được núi Bông...“Với đà tiến công thần tốc như thế này, chẳng mấy chốc quân ta sẽ tiến về giải phóng Huế…”, ông kết luận.

Bắt đầu từ hôm đó, ngày nào tôi cũng mang tấm bản đồ đã úa vàng ra đánh dấu bước tiến của quân ta theo tin tức phát ra từ chiếc radiô cũ mèm. Tin chiến thắng ở các chiến trường cứ dồn dập đổ về. Nào là, đêm 22-3, Sư đoàn 324 diệt chi khu Phú Lộc, chiếm đèo Mũi Né, Phước Tượng, đưa lực lượng ra bịt cửa Tư Hiền. Nào bộ đội Quân khu Trị Thiên đã làm chủ được sân bay Phú Bài...

Và rồi, cuối cùng, sáng ngày 26-3, chiến dịch giải phóng Thừa Thiên - Huế kết thúc thắng lợi. Thừa Thiên - Huế hoàn toàn giải phóng!

Ngay sau khi được giải phóng, đơn vị tôi được lệnh về Huế. Thủ trưởng đơn vị hạ lệnh: “Anh em chỉ mang theo quân, tư trang cần thiết, còn tất cả để lại.”. Chúng tôi nhanh chóng ra xe và theo đường 9 tiến vào thành Huế. Dọc đường, đơn vị chúng tôi hoà vào nhiều đoàn quân, xe, pháo cũng đang ùn ùn tiến về miền Nam.

Hai bên đường còn ngổn ngang súng ống, quân trang của địch bỏ lại cùng với dòng người dân, người đi vào, người lại đi ra. Trên đường vào Huế, nhiều cây cầu đã bị đánh sập, chúng tôi vượt sông bằng những chiếc cầu phao bắc tạm. Chỉ hơn một ngày hành quân, chúng tôi đã vào tới TP Huế. Đơn vị được bố trí đóng tạm tại một nhà dân, đã di tản, ngay cửa Mang Cá lớn. Sau này, tôi mới biết, chủ nhân ngôi nhà này là thiếu tá nguỵ, nổi tiếng ác ôn…

Huế những ngày đầu mới giải phóng vắng lặng. Người dân, ở lại, “thu mình” trong nhà. Đường phố chỉ có người lính giải phóng. Trước đó, do bị lừa phỉnh, họ những tưởng người lính Cụ Hồ như quỷ dữ…Họ sợ! Bất chợt gặp ai mang quân phục, họ đều khúm núm một “dạ”, hai “thưa”, gọi chúng tôi, còn đang măng sữa, bằng “ông...” Lạ lùng hơn, bọn trẻ nít còn “rình mò” xem chúng tôi có đuôi không ???…Nhưng chỉ một thời gian ngắn, khoảng cách này gần như bị xoá nhoà…

Ở tạm trước Mang Cá lớn mấy hôm, đơn vị tôi được chuyển về đóng ở khách sạn Thuận Hoá, chỗ ở trước kia của phái bộ 4 bên và căn biệt thự của tướng nguỵ Sài Gòn Ngô Quang Trưởng. Tôi là y tá của trạm khách Quân khu được ra ngoài thường xuyên. Chẳng là khi tiếp quản TP Huế, bọn địch để lại một kho tân dược ở Mang Cá bé, tôi được thường xuyên vào đó lấy thuốc về cho đơn vị.

Con đường vào Đại Nội tím ngắt mầu hoa bằng lăng và trên cầu Tràng Tiền đã xuất hiện những chiếc áo dài trắng muốt của nữ sinh Đồng Khánh. Huế đang trở lại nhịp sống bình thường. Chợ Đông Ba đã ồn ã tiếng người mua, kẻ bán. Món bánh xèo Huế, trước cửa Đại Nội, lại toả hương chào mời quyến rũ. Huế sau ngày giải phóng bắt đầu hồi sinh…

Ở lại Huế hơn một năm thì tôi chuyển ngành ra Hà Nội. Chỉ một năm thôi nhưng dấu ấn về Huế thân thương, mộng mơ vẫn vẹn nguyên. Tôi không thể nào quên được những buổi tối thứ bảy, được đơn vị cho ra phố chơi, tha thẩn bên bờ sông Hương, được nghe giọng hò mái nhì, mái đẩy mượt mà, tình cảm…

Tôi cũng cảm nhận được thế nào là thân phận người con gái sông Hương qua vần thơ của Tố Hữu, được học thời niên thiếu. Tôi cũng không thể quên được giọng nói của người Huế, nhỏ nhẹ, ấm áp, khiêm nhường đến nao lòng. Điều đặc biệt của người Huế là không bao giờ biết đến sự vội vàng. Ở họ toát lên thần thái làm chủ…Hình ảnh người nữ sinh Đồng Khánh thong thả dạo gót trên cầu Tràng Tiền mặc cho cơn mưa giông sầm sập kéo đến cứ ám ảnh khôn nguôi…

Hơn 40 năm, tôi đã có dịp trở lại Huế. Cảnh, người đã khác xưa nhiều lắm. Đường phố đông đúc, nhộn nhịp gấp hàng chục lần, con người cũng tất bật, vội vã hơn xưa. Bất chợt, tôi thèm được thấy lại hình ảnh cô gái Huế thong thả dạo gót trên cầu Tràng Tiền ngày nào…

Hà Thuỷ