Thúc đẩy khoa học công nghệ bằng chính sách đặt hàng hướng chiến lược

Tập trung vào 1-3 sản phẩm chiến lược có tác động lan tỏa

Ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết thời gian tới, Bộ sẽ ưu tiên thúc đẩy phát triển từ 1 đến 3 sản phẩm công nghệ chiến lược có tính cấp thiết, khả năng thành công nhanh, tạo tác động lan tỏa rộng và có sự tham gia tiên phong của doanh nghiệp. Việc lựa chọn số lượng sản phẩm giới hạn cho phép tập trung cao độ về nhân lực, tài chính và chính sách, từ đó nâng cao tỷ lệ thành công và tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, cho biết, thời gian tới, Bộ sẽ ưu tiên thúc đẩy phát triển từ 1 đến 3 sản phẩm công nghệ chiến lược.

Cùng với đó, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn 2035. Đề án bao gồm Chương trình khoa học và công nghệ quốc gia phát triển công nghệ chiến lược với 11 chương trình thành phần, tương ứng 11 nhóm công nghệ chiến lược. Mỗi chương trình sẽ do một bộ, ngành chủ trì để bảo đảm sự chuyên sâu và tính đồng bộ trong triển khai.

Được biết, một loạt giải pháp trọng tâm sẽ được triển khai, trong đó nổi bật là: Thành lập các trung tâm giải mã công nghệ và kỹ thuật đảo ngược, nhằm nhanh chóng làm chủ công nghệ nhập khẩu, từng bước nội địa hóa sản xuất; cho phép sử dụng ngân sách Nhà nước để mua, giải mã và nội địa hóa công nghệ, tạo điều kiện đẩy nhanh quá trình tiếp nhận và làm chủ công nghệ tiên tiến; hình thành các cụm công nghệ chiến lược tại địa phương, mỗi cụm tập trung vào một số công nghệ chủ lực phù hợp lợi thế vùng, được áp dụng cơ chế đặc thù về đầu tư công, đất đai, tài chính và nhân lực.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng sẽ xây dựng Chương trình truyền thông quốc gia về phát triển công nghệ chiến lược nhằm nâng cao nhận thức xã hội và quảng bá sản phẩm công nghệ chiến lược “Make in Vietnam” ra thị trường quốc tế. Đây không chỉ là hoạt động quảng bá thương hiệu, mà còn góp phần tạo dựng niềm tin và uy tín cho các sản phẩm công nghệ Việt Nam trên trường quốc tế.

Bước ngoặt trong quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương, Bộ đã chuyển từ cơ chế tiếp nhận đăng ký đề tài sang chủ động “đặt hàng” các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp. Điều này giúp định hướng nghiên cứu vào những lĩnh vực thiết thực, sát với nhu cầu phát triển đất nước và yêu cầu của thị trường.

Hiện, Bộ Khoa học và Công nghệ đã làm việc trực tiếp với khoảng 38 đơn vị để xác định các nhiệm vụ nghiên cứu phù hợp. Cách tiếp cận này kỳ vọng sẽ rút ngắn khoảng cách từ phòng thí nghiệm đến sản xuất hàng loạt, tăng khả năng thương mại hóa và ứng dụng kết quả nghiên cứu.

(Ảnh minh họa)

Năm 2025 đánh dấu bước tiến quan trọng về thể chế đối với lĩnh vực công nghệ chiến lược. Ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, thể hiện quyết tâm chính trị ở mức cao nhất trong việc làm chủ các lĩnh vực công nghệ then chốt, tạo nền tảng cho tăng trưởng bứt phá và giải quyết những thách thức lớn của quốc gia.

Chỉ hai tuần sau, ngày 27/6/2025, Quốc hội thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Lần đầu tiên, khái niệm pháp lý về “công nghệ chiến lược” và “sản phẩm công nghệ chiến lược” được quy định, tạo cơ sở cho việc xây dựng khung chính sách và cơ chế đột phá thúc đẩy phát triển các công nghệ nền tảng.

Chính sách “đặt hàng” hướng chiến lược được kỳ vọng sẽ khắc phục tình trạng nghiên cứu dàn trải, thiếu trọng tâm, đồng thời huy động sự tham gia của doanh nghiệp ngay từ giai đoạn nghiên cứu. Khi doanh nghiệp đồng hành cùng viện, trường, quá trình ứng dụng và thương mại hóa sản phẩm sẽ diễn ra thuận lợi hơn, giảm lãng phí nguồn lực và tăng tính cạnh tranh quốc tế.

Việc hình thành các cụm công nghệ chiến lược và trung tâm giải mã công nghệ cũng được xem là bước đi cần thiết để Việt Nam chủ động hơn trong việc tiếp nhận, làm chủ và sáng tạo công nghệ. Trong dài hạn, đây là nền tảng để xây dựng một nền kinh tế dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và tri thức, góp phần nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, từ đó cải thiện vị thế quốc gia trên bản đồ kinh tế toàn cầu.

Có thể nói, với quyết tâm chính trị, sự hoàn thiện về pháp lý và cơ chế đặt hàng hướng chiến lược, Việt Nam đang từng bước kiến tạo môi trường thuận lợi để khoa học công nghệ thực sự trở thành động lực then chốt cho phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.