Đưa giá trị bia Tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám đến gần hơn với công chúng

Trưng bày giới thiệu các hoạ tiết rồng trên 82 bia Tiến sĩ Thăng Long hiện đang được lưu giữ và bảo tồn tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Các đại biểu cắt băng khai mạc.

Các tác phẩm trưng bày đều được thể hiện trên nguyên tắc tôn trọng những đường nét nguyên bản trên bia Tiến sĩ, từ đó giúp cho người xem hình dung rõ hơn sự tài hoa và điêu luyện của những nghệ nhân chế tác đá đã dành trọn tâm huyết tạo nên những tác phẩm điêu khắc thực sự ấn tượng.

Ông Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hoá Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết: “Là những người phụ trách, làm việc trực tiếp tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, chúng tôi luôn trăn trở, mong muốn tìm cách đưa những giá trị của Văn Miếu - Quốc Tử Giám, trong đó có bia Tiến sĩ đến gần hơn với công chúng.

Cùng với trưng bày “Bia đá kể chuyện” năm 2022, chúng tôi hy vọng đây sẽ là cơ sở để tiến tới năm 2026 - kỷ niệm 950 năm ngày thành lập Văn Miếu - Quốc Tử Giám, chúng tôi sẽ có một trưng bày cố định về bia Tiến sĩ”.

Ông Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hoá Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám phát biểu khai mạc trưng bày.

Ông Trương Quốc Toàn - đại diện nhóm thực hiện trưng bày chia sẻ: “Các tác phẩm được truyền tải bằng cách thức mang tính đương đại và đồ hoạ cao, với mong muốn đem đến cho người xem cảm thấy gần gũi hơn với di sản bia Tiến sĩ”.

Theo đó, các tác phẩm được giới thiệu tại trưng bày đều được thể hiện trên nguyên tắc tôn trọng những đường nét nguyên bản trên bia Tiến sĩ, từ đó giúp cho người xem hình dung rõ hơn sự tài hoa và điêu luyện của những người thợ đá, những nghệ nhân chế tác đá đã dành trọn tâm huyết tạo nên những tác phẩm điêu khắc thực sự ấn tượng.

Trưng bày "Hình tượng rồng trên bia Tiến sĩ" diễn ra từ ngày 31/7 đến hết ngày 26/8/2024.

Cách đây đúng 540 năm, những tấm bia Đề danh Tiến sĩ đầu tiên đã được vua Lê Thánh Tông cho khởi dựng vào năm 1484 nhằm tôn vinh các nhà khoa bảng đỗ đạt. Trải qua hơn nửa thiên niên kỷ tồn tại với rất nhiều thăng trầm của lịch sử, số lượng bia Đề danh Tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám hiện còn 82 bia, ghi danh 1.304 vị Tiến sĩ.

Đây không chỉ là kho sử liệu quý giá về lịch sử, văn hoá, xã hội và giáo dục khoa cử Việt Nam thời quân chủ mà còn là những tác phẩm nghệ thuật tạo hình độc đáo, nơi các nghệ nhân chế tác đá gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa.

Du khách tham quan trưng bày.

Trong số các hoa văn và hoạ tiết đã được sử dụng để trang trí trên trán bia và diềm bia Tiến sĩ, hình tượng rồng luôn được dành một vị trí hết sức trang trọng. Vốn là linh vật đứng đầu trong danh sách tứ linh (long, ly, quy, phượng), từ trước đến nay, rồng luôn được coi là đại diện thiêng liêng, cao quý và chỉ dành cho các bậc quân vương.

Vì vậy mà hình tượng rồng chủ yếu xuất hiện ở phần trán bia - bộ phận trang nghiêm nhất trên thân bia - và thường được thể hiện theo bố cục một đôi rồng chầu vào mặt trời có mây lửa bao quanh.

Bản thân hình ảnh mặt trời mây lửa có lẽ cũng được coi như một hình tượng tiêu biểu của nguồn sáng tri thức bất tận và nhiệt huyết của mỗi nho sinh trên con đường phấn đấu thành tài.

Trưng bày chuyên đề "Hình tượng rồng trên bia Tiến sĩ" diễn ra từ ngày 31/7 đến hết ngày 26/8/2024, địa điểm tại Nhà Thái học, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám.