Chăm sóc dinh dưỡng trẻ em trong 1.000 ngày đầu đời

TS. BS Lê Bạch Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, đây là thời điểm được xác định từ lúc người mẹ mang thai đến khi em bé tròn 2 năm tuổi.Tuy là khoảng thời gian ngắn ngủi trong cuộc đời mỗi người nhưng 1.000 ngày dinh dưỡng đầu đời là 1.000 ngày “vàng” góp phần thay đổi tương lai. Các nghiên cứu khoa học đã khẳng định, thời kỳ này trẻ có sự tăng trưởng vượt trội về thể chất và não bộ, chức năng của hệ miễn dịch và các cơ quan trong cơ thể được hoàn thiện... Vì thế, chăm sóc và dinh dưỡng tốt hơn cho bà mẹ và trẻ em trong giai đoạn này không chỉ đảm bảo một cuộc sống lành mạnh, tốt đẹp cho cuộc đời một con người, một gia đình mà còn mang ý nghĩa xã hội to lớn, giúp các quốc gia phá vỡ được chu kỳ nghèo đói bền vững.

Với ý nghĩa quan trọng như vậy nhưng tại VN, nhận thức chung của xã hội về vấn đề này, theo đánh giá của BS Nguyễn Trọng An, chuyên gia cao cấp về chăm sóc và bảo vệ trẻ em, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và đào tạo phát triển cộng đồng, nhiều bà mẹ rất mù mờ, thậm chí chưa biết gì về giai đoạn vàng này. Từ đó dẫn đến một nghịch lý là chúng ta đang tiếp cận theo hình “tam giác ngược”. Thay vì tập trung vào 3 năm đầu đời thì lại bắt đầu quan tâm từ khi trẻ vào tuổi mẫu giáo nên ý thức của mọi người dân cũng như các dịch vụ chăm sóc trẻ về sức khỏe, dinh dưỡng, giáo dục và kích thích sự phát triển tư duy và trí não trong 1.000 ngày đầu đời chưa phù hợp đã khiến cho việc chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng và tiếp cận các cơ sở y tế còn ở mức thấp, nhất là các gia đình nghèo; tỷ lệ nhập học mầm non của trẻ còn chưa cao… Ngay cả các thành phố lớn, nhà trẻ không nhiều, nhất là tại các KCN, chế xuất, vùng nông thôn, ngoại thành…

Hậu quả của lộ trình ngược này mà chúng ta đang phải đối mặt là rất nguy hiểm. Trong gần 7 triệu trẻ em thì có đến 30% đang bị suy dinh dưỡng thể thấp còi và VN đang đứng thứ 13 trên thế giới về tỷ lệ trẻ em bị suy dinh dưỡng thấp còi. Hệ quả buồn này có nguyên nhân trực tiếp từ tình trạng thiếu dinh dưỡng thường diễn ra trong 1.000 ngày đầu của cuộc đời trẻ. Đáng nói là nó sẽ ảnh hưởng đến chiều cao trung bình sau ở trẻ và hầu như không thể phục hồi được trong quá trình phục hồi của trẻ. Thực tế đang chứng minh cho nhận định này khi thể lực và tầm vóc của người Việt vẫn còn khiêm tốn so với các nước trong khu vực. Với chiều cao đạt 164cm, nam thanh niên VN thấp hơn chuẩn quốc tế là 13 cm và con số này ở nữ là 10,7cm. Trong điều kiện chúng ta đã là nước đảm bảo được an ninh lương thực và có thu nhập trung bình thì các con số trên thật đáng báo động.

Từ thực tế trên, trong quá trình góp ý vào dự thảo sửa đổi Luật Bảo vệ, chăm  sóc và giáo dục trẻ em, các nhà khoa học, các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, cần bổ sung vào dự án luật sửa đổi quy định nhằm đảm bảo cho tất cả trẻ em trong 1.000 ngày đầu đời được hưởng dịch vụ chăm sóc cho sự phát triển toàn diện.

Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em 2004 đã rất thành công khi ban hành chính sách khám chữa bệnh miễn phí cho trẻ em dưới 6 tuổi. Luật Lao động sửa đổi đã tăng thời gian nghỉ thai sản với LĐ nữ để có điều kiện nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Ngành y tế đang thực hiện sáng kiến Bệnh viện bạn hữu trẻ em… Do đó, nếu đưa được quy định này vào Luật Trẻ em, chúng ta sẽ có mức độ pháp lý cao, khẳng định trách nhiệm của nhà nước, sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị, bắt buộc mọi người dân đều tuân thủ và thực hiện. Trong đó sẽ góp phần mang lại những thay đổi căn bản và rất quan trọng nhằm đảm bảo mọi trẻ em sinh ra đều được bình đẳng về cơ hội phát triển, được quan tâm chăm sóc cho sự phát triển toàn diện, cung cấp các dịch vụ có chất lượng từ chăm sóc thai nghén, chất lượng vắc xin, phòng bệnh trẻ nhỏ, tư vấn bú sữa mẹ và thức ăn bổ sung, hệ thống giáo dục nhà trẻ/mẫu giáo có chất lượng…

Bách Việt