Chuyển đổi công nghệ cao để tiến tới tăng trưởng xanh

Chia sẻ tại hội thảo “Thu hút đầu tư xanh: Lọc ngành hay giảm phát thải?” do Báo Thanh Niên tổ chức ngày 5/12, ông Đỗ Văn Sử, Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, tính đến tối 4/12 đã có 22 nước tham gia COP28 đã nhất trí tăng sản lượng điện hạt nhân lên gấp 3 lần cho đến năm 2050. Tiếp theo, 50 công ty dầu mỏ lớn nhất, đại diện cho 40% sản lượng toàn cầu cam kết đạt mức phát thải ròng khí metan gần bằng 0 và chấm dứt hoạt động xử lý khí thải bằng cách đốt bỏ vào năm 2030.

Nhà báo Nguyễn Ngọc Toàn - Tổng biên tập Báo Thanh Niên phát biểu dẫn đề hội thảo

Riêng các ngân hàng, định chế tài chính lớn toàn cầu đều có cam kết chung chung, đẩy mạnh nỗ lực nhưng chưa đưa ra lộ trình cụ thể về việc ngừng cung cấp tín dụng cho các dự án sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Ông Sử cho biết thêm, trong kế hoạch quốc gia về hành động hướng tới tăng trưởng xanh mà Chính phủ đã công bố đã đưa ra 4 nhóm mục tiêu, gồm: Giảm phát thải của toàn bộ nền kinh tế; xanh hóa các ngành; xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững; xanh hóa quá trình chuyển đổi.

Ông Sử nhấn mạnh: Trong quá trình thực hiện hướng tới tăng trưởng xanh, có hai chủ thể chính là nhà nước và các tổ chức, các doanh nghiệp tham gia vào quá trình sản xuất. Nhà nước gặp thách thức gì, cần làm gì? Bản thân các doanh nghiệp gặp thách thức khó khăn gì? Việt Nam đã đưa ra bộ chỉ tiêu về đánh giá của tăng trưởng xanh khiến các đối tác quốc tế khá ngạc nhiên do không phải là quốc gia đi đầu nhưng rất tích cực trong quá trình triển khai.

Tại hội thảo, ông Lê Viết Phúc, Phó trưởng Ban Quản lý các Khu công nghiệp (KCN) tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cho biết, tỉnh này đã đẩy mạnh thu hút đầu tư của các doanh nghiệp theo hướng công nghệ cao, ứng dụng thông minh trong quản lý vận hành, tiến tới mục tiêu phát triển "xanh", sinh thái.

Ông Đỗ Văn Sử, Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài phát biểu tại hội thảo.

Tuy nhiên, vấn đề khó khăn trong việc thu hút dự án "xanh" là các nhà đầu tư khi làm việc với chủ đầu tư hạ tầng rất quan tâm đến vị trí nhà máy thuận lợi, muốn dự án đầu tư phải gần khu vực cảng, gần vị trí giao thông mặc dù đã được phân khu chức năng và quy hoạch cụ thể.

Trong khi đó, ông Hứa Quốc Hưng, Trưởng ban Quản lý các KCX và KCN TP.HCM (Hepza) TP.HCM cho biết, trong những năm gần đây TP.HCM không gặp khó khăn về xúc tiến đầu tư, nhiều nhà đầu tư muốn đặt trụ sở tại TP.HCM nhưng vấn đề khó khăn của thành phố là quỹ đất công nghiệp và phần đất còn lại khá hạn hẹp để kêu gọi nhà đầu tư lớn.

Cũng chính vì quỹ đất còn ít, ông Hưng nhận định, vấn đề của đầu tư xanh không phải lọc ngành mà là lọc công nghệ, giảm phát thải, tăng hiệu quả đầu tư thì mới phù hợp với xu thế đầu tư. "Không nên đặt vấn đề chọn ngành gì, ngành thâm dụng lao động hay ô nhiễm môi trường. Vì công nghệ và thị trường sẽ điều tiết và điều chỉnh từng lĩnh vực mà nhà đầu tư muốn vào", ông Hưng nhấn mạnh.

Là chủ đầu tư KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3, bà Nguyễn Thị Thảo Nhi cho biết khi đã xác định tăng trưởng xanh, phát triển bền vững thì tất cả các tập đoàn, công ty hàng đầu thế giới đều hướng tới đáp ứng 17 tiêu chí mà Liên Hiệp Quốc đã đưa ra. Trong đó, phải đáp ứng các yếu tố: kiểm soát, giảm thải khí thải; sản xuất không gây ô nhiễm môi trường; tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên; có trách nhiệm với xã hội, với người lao động và quản trị minh bạch...

Toàn cảnh hội thảo.

Bà Nguyễn Thị Thảo Nhi nhận định: Câu chuyện kiểm soát phát triển xanh phải là sự phối hợp của 3 đơn vị: Nhà quản lý, các nhà đầu tư phát triển hạ tầng KCN và nhà đầu tư sản xuất trong KCN. Từ lợi thế địa phương, cơ quan quản lý xác định phát triển ngành nghề gì, kêu gọi ngành nghề gì từ đó đặt ra mục tiêu giảm phát thải. Nhà đầu tư phát triển KCN là cánh tay nối dài của nhà nước, đưa những quy chế để yêu cầu các nhà đầu tư vào sản xuất trong KCN tuân thủ, cùng thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên cho rằng, Việt Nam đang chuyển dịch mạnh mẽ, thay đổi tư duy, cấu trúc phát triển, thay đổi cơ cấu ngành: từ ngành phát thải cao chuyển sang phát thải thấp, từ công nghệ cũ chuyển sang công nghệ cao, thậm chí không có phát thải.

Tuy nhiên, ông Thiên cũng nêu một số thách thức lớn trong quá trình chuyển đổi xanh, gồm: Chuyển từ công nghệ thấp sang công nghệ cao thì phải định hướng chọn công nghệ cao, do các tập đoàn hàng đầu dẫn dắt; vấn đề về vốn và cuối cùng là thách thức từ nội tại.

Dẫn chứng bài học thành công của Bình Dương, ông Thiên lưu ý quá trình chuyển đổi công nghiệp hóa phải triển khai theo nghĩa đặt kinh tế xanh như mục tiêu. Lọc ngành, phải hiểu theo nghĩa rộng, không phải bỏ ngay lập tức mà phải có lộ trình, tính toán xem bỏ cái gì trong ngành đó, thu hẹp như thế nào... Chính sách cấu trúc ngành phải tạo ra được hệ thống, có lộ trình để giảm dần những cú sốc cho doanh nghiệp, nền kinh tế, cũng như đảm bảo việc làm của người lao động.