Ước mơ đưa ca trù ngày một tiến xa

Từng lọt vào Top 4 Vietnam’s Got Tailent 2013, Kiều Anh là gương mặt sáng giá của làng nhạc Việt. Sinh năm 1994, cô gái xinh đẹp có giọng hát ca trù ngọt ngào theo học đàn tranh từ năm lên 9 và học ca trù đã 13 năm. Những gì mà Kiều Anh thể hiện là tâm huyết của một gia đình đã 7 đời gìn giữ ngọn lửa ca trù - thứ vốn liếng quý giá của văn hóa dân tộc.

Yêu ca trù vì đam mê và vì trách nhiệm

Kiều Anh sinh ra trong gia đình 7 đời hát ca trù. Tổ nghề của dòng họ Nguyễn là cụ Nguyễn Đức Ý - người đầu tiên đỗ thủ khoa của xã Xuân phương - Từ liêm - Hà nội vào năm 1852 cùng thời gian thịnh hành phát triển thể loại hát nói trong đó có ca trù. Cụ rất yêu thích bộ môn này nên đã sáng tác (hiện còn 10 bài lưu giữ trong Viện Hán nôm) và truyền dạy cho con cháu. Người thành đạt nhất qua sự truyền dạy kế tiếp của dòng họ phải kể đến là cụ Nguyễn thị Tuyết (đời thứ 3) - người đã được Vua Thành Thái vời vào cung truyền dạy Ca Vũ trong cung đình, được ban tặng đất ở Thái Hà Ấp. Kế tiếp, đời thứ 5 là cụ Nguyễn Văn Xuân thời Pháp thuộc đã từng được phong tặng Đệ nhất đàn đáy Bắc Kỳ. Tiếng đàn của cụ hiện vẫn còn lưu giữ qua các băng đĩa của Đài Tiếng nói Việt Nam cùng giọng ca vàng của các nghệ nhân hát ca trù.

Ông nội của Kiều Anh là ông Nguyễn Văn Mùi - nghệ nhân trống chầu cao tuổi nhất Việt Nam hiện nay (83 tuổi), bác là NSƯT Văn Khuê chơi đàn đáy, đàn bầu; chú là NSƯT Nguyễn Mạnh Tiến chơi đàn đáy; cô là đào nương Nguyễn Thúy.

Kiều Anh cùng gia đình luôn nỗ lực không chỉ đem ca trù đến gần hơn với khán giả trong nước mà còn quảng bá cho bạn bè thế giới bằng những chuyến lưu diễn trong và ngoài nước.

Bắt đầu đến với ca trù từ năm lên 6 tuổi, ông nội và các cô bác trong gia đình là những người thầy đầu tiên đưa Kiều Anh đến với loại hình nghệ thuật dân gian này. Kiều Anh tâm sự: “Em đến với ca trù là do được mọi người trong gia đình truyền dạy, lúc ấy em còn quá nhỏ để ý thức được mọi điều. Còn bây giờ ca trù đối với em là một phần không thể thiếu vì em yêu nó và vì trách nhiệm của em với dòng họ”. Kiều Anh đã giành giải vàng Liên hoan Ca trù toàn quốc lần I năm 2005, giải A Liên hoan Dân ca toàn quốc năm 2009, hiện là sinh viên Khoa nhạc cụ truyền thống tại Học viện Âm nhạc Quốc gia.

Gian nan thử lửa

Ca trù là loại hình nghệ thuật khó, bởi nó được kết hợp hài hòa giữa thi - ca - nhạc. Nên người học hát phải hiểu lời văn, ý thơ để truyền đạt được cảm xúc trong câu hát. Tiếp theo hát ca trù phải kết hợp vừa hát vừa gõ phách, rất dễ bị phân tâm. Khó nhất vẫn là kỹ thuật nảy hạt. Kỹ thuật nảy hạt của Kiều Anh được nhiều nghệ sĩ gạo cội hết lời khen ngợi. Khi được hỏi, trong khi giới trẻ quay lưng với nhạc truyền thống trong đó có ca trù thì Kiều Anh lại đầu tư thời gian và tâm huyết vào nó. Kiều Anh cười nói, xã hội đang theo chiều hướng sính ngoại mà quên đi bản sắc âm nhạc truyền thống. Giống như bất kỳ bạn trẻ nào, Kiều Anh cũng thích nghe nhạc trẻ, nhạc nước ngoài…nhưng trong cô, ca trù vẫn chảy như một huyết mạch, một phần không thể thiếu trong cơ thể. Dù có như thế nào đi chăng nữa, Kiều Anh vẫn theo đuổi loại hình nghệ thuật dân gian này, và đau đáu một ước mơ đem ca trù chạm đến tim khán giả đặc biệt là khán giả trẻ.

Cách đây 3 năm, Kiều Anh may mắn được Học viện Âm nhạc Quốc gia giới thiệu cho nhạc sĩ Quốc Trung. Khi đó nhạc sĩ Quốc Trung đi tìm người hát nhạc cho bộ phim Long Thành Cẩm Giả ca. Trong thời gian này, nhạc sĩ Quốc Trung đã định hướng con đường âm nhạc cho cô. Với sự sáng tạo, nhạy bén của tuổi trẻ, Kiều Anh đã tìm cho mình lối đi riêng trên con đường nghệ thuật. Hiện tại, Kiều Anh mạnh dạn làm mới ca trù theo phong cách world music - một loại hình âm nhạc có sự kết hợp và pha trộn nhiều dòng nhạc khác nhau. Những tác phẩm mà Kiều Anh thể hiện trong dòng nhạc này đều do nhạc sĩ Quốc Trung phát triển từ các làn điệu âm nhạc truyền thống và kết hợp trên nền nhạc điện tử.

Năm 2012, Kiều Anh tham gia dự án world music Nguồn cội của nhạc sĩ Quốc Trung. Cái tên của cô bé 19 tuổi được đứng ngang hàng cùng những tên tuổi như nhạc sĩ Nguyên Lê, nghệ sĩ Dhafer Youssef (Tunisia), Rhani Krija (Morocco/Đức) và ca sĩ Thanh Lam. Trong chương trình Khởi nguồn của dự án Nguồn cội ấy, Kiều Anh đã gây bất ngờ với “Lý mười thương”, “Lý qua đèo” qua phần hòa âm hiện đại nhưng đầy phức tạp của Nguyên Lê. Phần hòa âm này từng được ca sĩ Hương Thanh biểu diễn rất thành công trên nhiều sân khấu thế giới, nhưng đến Kiều Anh, một chút ca trù được pha vào khiến ca khúc càng trở nên đặc biệt và có bản sắc riêng. Để có được thành công như vậy, Kiều Anh luôn biết ơn và trân trọng người thầy Quốc Trung. Đối với Kiều Anh, thầy Quốc Trung là một người nghệ sỹ vừa có tâm vừa có tầm trong nghề nghiệp. Với công việc, nhạc sĩ Quốc Trung rất khắt khe khi chọn lựa để cho ra những sản phẩm âm nhạc có chất lượng tốt nhất. Nhưng trong cuộc sống, ông là người sống rất tình cảm.

Tuy dừng lại ở top 4 Vietnam’s Got Talent, nhưng điều này quá đủ để Kiều Anh và gia đình tự hào. Sau chương trình Kiều Anh nhận được rất nhiều tình cảm của khán giả khắp nơi trên cả nước và nhận được nhiều lời mời đi diễn. Nhưng đó không phải là tất cả, mà quan trọng hơn nhờ những tiết mục mà cô trình diễn trên sân khấu Tìm kiếm tài năng Việt Nam mà công chúng đặc biệt là công chúng trẻ thêm yêu và tìm hiểu nhiều hơn về ca trù. Khán giả đón nhận ca trù như một món ăn cũ nhưng gia vị mới.

Kiều Anh bộc bạch, những câu ca dao,những điệu hò, câu hát quan họ, ví dặm, cải lương .v.v đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người dân đất Việt. Tuy nhiên hiện nay giới trẻ có quá nhiều sự lựa chọn trước sự bùng nổ của âm nhạc trong và ngoài nước. Để giới trẻ đón nhận ca trù nói riêng, âm nhạc truyền thống nói chung như một thói quen, trước hết phải quảng bá nét hay, nét đẹp, sự tinh xảo nghệ thuật khác biệt của thơ ,ca từ, nếp sống, thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt để họ cảm thấy tự hào về thứ vốn liếng của nền văn hóa dân tộc truyền thống.

Đối với cô bé tuổi đôi mươi này, không quá khi nói Kiều Anh là “của hiếm” của làng nhạc Việt vì trong cô mơ ước lớn nhất không phải là tiền tài vật chất mà là làm sao đưa ca trù ngày một tiến xa hơn nữa. Kiều Anh dự định sẽ làm ra nhiều sản phẩm âm nhạc mang phong cách world music được công chúng trong và ngoài nước đón nhận.

Xin chúc cho ca nương Kiều Anh luôn đạt được mục tiêu mình đã định và mong rằng cô luôn giữ được giọng hát ngọt ngào và cháy mãi đam mê với ca trù – tinh hoa của văn hóa dân tộc.

Nguyễn Hoài