Hầu đồng: Ranh giới mong manh

Thưa ông! Hiện nay, hoạt động hầu đồng đang bị biến tướng về mọi mặt. Nhiều người phải xót xa nói rằng nhiều đền, phủ bây giờ không còn là nơi thực hành tín ngưỡng mà biến thành chốn kinh doanh để trục lợi.Ông nghĩ sao về thực trạng này?

Trong xã hội hiện nay, vấn đề lợi dụng tín ngưỡng đang rất nhức nhối và khó giải quyết. Kể cả cơ sở tín ngưỡng lẫn người đi lễ đều trục lợi cá nhân. Hầu đồng có một đặc trưng là rất nhanh nhạy và nhạy bén theo thay đổi và xu thế của xã hội. Ở đây, chúng ta không nên chỉ nhìn vào thực trạng nhiều người dựa vào hầu đồng để trục lợi mà vấn đề là nhận ra cái sai để sửa.

- Thực tế hiện nay, nhiều người không có điều kiện kinh tế cũng vay mượn tiền để mở khóa hầu đồng lên tới vài chục hay vài trăm triệu đồng. Điều này có nên phê phán thưa ông?

Theo nghiên cứu của tôi, những người có “căn số” buộc phải ra hầu đồng thì mới trở lại thành những người bình thường hòa nhập vào xã hội. Đây là hiện tượng tâm linh có tính chất tâm lý học.

Cũng chính vì thế nhiều người lợi dụng loại hình tín ngưỡng này để biến tướng sai bản chất. Bản thân tôi cũng đã chứng kiến nhiều hành vi trục lợi hầu đồng. Có nhiều người bỏ tiền cho một cuộc hầu đồng sang trọng lên đến cả trăm triệu đồng. Tuy nhiên, cũng có nhiều người tốt sẵn sàng bỏ tiền túi cứu giúp người khác mở đồng giúp họ khỏe mạnh, tái hòa nhập cộng đồng. Vấn đề là, chúng ta cần phân biệt rõ thế nào là văn hóa tín ngưỡng.

- Hầu đồng thực chất là một nghi thức nhập đồng làm cho con người rơi vào trạng thái thôi miên. Ông có thể giải thích rõ hơn về hiện tượng này?

Nếu để giải thích về hiện tượng này thì rất dài. Các bạn có thể tìm đọc cuốn sách “Lên đồng” của tôi để hiểu rõ hơn về tín ngưỡng này cả về mặt khoa học và tâm linh.

Tôi đã từng đề nghị Nhà nước không nên cấm tín ngưỡng hầu đồng vì đây là một văn hóa tín ngưỡng đậm đà bản sắc dân tộc, có từ rất lâu đời.

59812

Vậy nét đặc sắc nhất của tín ngưỡng thờ Mẫu so với các tín ngưỡng khác là gì thưa ông?

Người dân tin và theo đạo Mẫu với quan niệm được Mẫu ban sức khỏe, may mắn, hạnh phúc, mọi điều cơ cực trong cuộc sống sẽ được giải thoát. Đây cũng là một loại hình sân khấu tổng hợp, kết hợp với âm nhạc khác hẳn so với các loại hình tín ngưỡng khác.

- Ranh giới giữa văn hóa tín ngưỡng và mê tín dị đoan rất mong manh. Vậy theo ông làm thế nào để hầu đồng về đúng với giá trị thực?

Do nhiều năm trở lại đây, người ta cứ xem hầu đồng là mê tín dị đoan nên người dân không hiểu rõ bản chất của hầu đồng dẫn đến những hiểu biết lệch chuẩn về loại hình này.

Chúng tôi đang xin Chính phủ cho phép thành lập một hội gồm những người hoạt động tín ngưỡng – chủ thể của loại hình văn hóa này theo từng địa phương nhằm quản lý tín ngưỡng, tuyên truyền, nâng cao ý thức hiểu biết cho người dân để họ đấu tranh với những phần tử lợi dụng tín ngưỡng.

Ngoài ra, việc tổ chức các kỳ liên hoan văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu là một trong những cách để gìn giữ, phát huy giá trị của di sản này. Hiện tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt đã được Thủ tướng Chính phủ cho xây dựng hồ sơ trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại trong năm 2015.  

Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Hoài