Cá Anh vũ - món ngon huyền thoại
Anh vũ trong sử sách
Huyền sử về Việt cổ thì cho rằng cá Anh vũ đã có ở Việt Nam từ hai ngàn năm trước Công nguyên, tức là cách đây đã hơn bốn ngàn năm. Theo Đại Việt sử lược, thế kỷ 14 sau Công Nguyên, vào thời Hùng Vương thứ ba, hiệu là Hùng Quốc Vương, một ngư dân bắt được một con cá lạ ở sông Lô, mình vảy xanh óng ánh, bụng vẩy trắng, vây đỏ, miệng giống miệng lợn.
Thấy lạ, người này liền đem tiến vua. Khi ăn, nhà vua thấy loại cá này thịt vừa ngọt vừa đậm, có vị thơm khác hẳn những loài cá khác, ăn xong thấy người khoan khoái, đầu óc minh mẫn hẳn lên như vừa ăn một thứ thuốc bổ. Nhà vua cho đây là một loài cá hiếm nên chỉ dụ dân chúng nếu bắt được cá này phải mang tiến vua. Cá Anh vũ nổi danh từ đó.
Từ xưa, các cụ đã kết luận trong cá Anh vũ ngon nhất là khối sụn môi. Khối sụn môi làm cho cá Anh vũ có phần mồm y như cái mõm lợn. Chính vì vậy, nếu hỏi ngư dân ở bến Cát, Việt Trì, họ thường không nói thẳng tên cá Anh vũ mà nói tránh là cá mõm lợn.
Môi cá phát triển như vậy là do chúng chỉ ăn loại rêu mọc trên đá ở lòng sông, chúng thường dùng môi để gặm, lúc ngủ cũng dùng môi để bám trụ vào đá, chống lại luồng nước chảy. Nói đến sụn môi cá Anh vũ, chúng ta chắc sẽ liên tưởng đến loài cá toàn sụn mà hiện nay khá phổ biến là cá tầm.
58515
Về phần thịt, cá Anh vũ có thịt trắng, chắc và thơm ngon giống như cá chép. Dân gian truyền rằng cá này tính mát, có thể chữa các bệnh nóng nhiệt, táo bón và bồi bổ thận.
Trong hàng nghìn năm lịch sử, cá Anh vũ đã khiến nhiều nhà sử học, nhà văn, nhà thơ “hao tâm tổn trí” để tìm hiểu và ca tụng các phẩm chất, nguồn gốc và địa hạt sinh tồn của chúng. Sách Đại Nam nhất thống chí có ghi: “Cá Anh vũ còn có tên là Giả Ngư, sinh sống ở ngã ba sông Bạch Hạc. Hàng năm, cứ đến mùa rét mới có. Vị cá rất ngon mà âm bổ. Từ sông Bạch Hạc trở xuôi thì không có nữa”.
Ngay trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi cũng viết rằng: “Cá Anh vũ được dùng làm vật cúng tế thần linh...”. Sách Đại Việt sử ký toàn thư, Sơn Đường khảo tứ, Uyên Giám loại hàm... đều có nhắc đến cá Anh vũ.
Ngày nay, với các khảo cứu của ngành ngư học và địa lý, cách đây vài chục năm, cá Anh vũ đã được xác nhận nơi sinh sống là khu vực thượng lưu hệ thống sông Gâm, sông Lô, sông Hồng, sông Kỳ Cùng và sông Lam (các tỉnh Hà Giang, Yên Bái, Tuyên Quang, Phú Thọ, Hòa Bình, Lạng Sơn và Nghệ An) và tại Trung Quốc trong lưu vực sông Kim Sa (các tỉnh Tứ Xuyên, Vân Nam) cũng như sông Châu Giang (các tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây). Cá Anh vũ chủ yếu tại các vực sâu nước chảy, đáy có đá. Ổ đẻ ở các hang đá của đáy sông.
Cá Anh vũ, tên Latin: Semilabeo notabilis, thuộc họ cá chép Cyprinidae, bộ cá chép Cypriniformes, cá chép thì có 2 đôi râu, râu lõm lớn hơn râu hàm.
Riêng cá Anh vũ không có râu, miệng đưới, môi trên rộng có nhiều u tròn nổi, rãnh sau môi dưới không có, mắt vừa phải, khởi điểm của vây lưng ở trước khởi điểm của vây bụng, vây lưng không có tia gai cứng.
Vảy cá Anh Vũ vừa phải, xếp đều đặn đẹp mắt, cá cái có vảy ánh đỏ, còn cá đực có vảy ánh xanh xám biếc, đặc biệt cá đực đầu vàng, vây lưng và bụng vàng óng. Cá Anh vũ hiện nay được xếp vào Sách Đỏ Việt Nam. Cấm khai thác vào mùa cá đẻ từ tháng 10 đến tháng 12.
Trong mấy chục năm qua, cá Anh vũ tự nhiên càng ngày càng hiếm do những biến động của thiên nhiên và con người. Cầu thì lớn mà nguồn cung thu hẹp.
Cá Anh vũ đã được đưa vào Sách Đỏ động vật của Việt Nam, danh pháp khoa học là Semilabeo notabilis, đứng đầu trong các loại cá hiếm. Nên việc bắt được cá lại càng hiếm thông tin.
Đến món ăn ngon
Kỳ lạ thay, tít vào phía Nam, mạn Cao nguyên Trung phần, thiên nhiên đã biệt đãi cho cá Anh vũ sống nhiều thế kỷ nay trong dòng sông Sê San hùng vĩ chảy qua hai tỉnh Gia Lai và Kon Tum. Cũng ở đất này, từ xa xưa, người Jra sống bên bờ sông đã coi việc bắt được cá Anh vũ là một cơ hội may mắn.
Đặc biệt hơn, giống cá Anh vũ trong dòng Sê San nặng gấp vài ba lần thậm trí gấp cả chục lần giống cá Anh vũ tìm thấy ở các dòng sông thượng du phía Bắc (to lắm chỉ đến 2 kg). Lại những sự đổi thay ghê gớm của thời gian và do con người, cá Anh Vũ cũng đang hiếm dần ở dòng Sê San.
Đơn vị đầu tiên giới thiệu được giống cá Anh vũ này ra cho giới tiêu dùng tại TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là Trang trại Hạt Thóc Vàng Việt Nam (Hatthocvang Vietnam).
Hạt Thóc Vàng chuyên cung cấp đặc sản vùng miền cao cấp, đặc biệt là các loại cây và con giống quý hiếm. Hiện tại Hatthocvang đã có được nguồn cá Anh vũ tự nhiên vùng Tây Nguyên, được đánh bắt từ dòng sông Sê San và lòng hồ thủy điện Yari, sông Mekong.
Đặc biệt hơn, Hatthocvang cung cấp không chỉ cá Anh vũ 5 - 7 kg như giới thiệu gần đây, mà có cả những con cá Anh Vũ có thể lên tới 15 kg, và cá Anh Vũ đầu vàng hiếm gặp, các loại cá có trọng lượng cỡ khủng từ 5 – 30 kg/con tùy loại như: Sọc Dưa (Trà Sóc), Hô, Lăng, Chiên, Chép...
Khương Việt Hưng
Có thể bạn quan tâm
Nên xem
Để giá nhà chung cư không “nóng”
Quận ủy Thanh Xuân trao Huy hiệu Đảng tặng các đảng viên lão thành
Giá vàng thế giới “bất động” giữa lúc Mỹ sắp có tổng thống mới
Cần có thêm cơ chế, chính sách hỗ trợ về nhà trẻ, mẫu giáo cho con công nhân
Tăng tuổi phục vụ tại ngũ của sĩ quan là phù hợp với tính chất, nhiệm vụ của quân đội
Làng đào Nhật Tân: Hoa vẫn nở sau bão Yagi
Lễ kỷ niệm 100 năm thành lập thị xã Sơn Tây diễn ra vào ngày 10/11
Tin khác
Xem trực tiếp chung kết Miss Universe 2024 ở đâu?
Giới sao 05/11/2024 11:39
Nhận định, dự đoán tỷ số Real Madrid và AC Milan: Mbappe tỏa sáng giúp Real giành 3 điểm
Thể thao 05/11/2024 09:58
Liveshow 'Giai nhân 2': Ngọc Châm kể chuyện đời mình qua âm nhạc
Âm nhạc 04/11/2024 10:11
Hòa Chelsea, MU mới chỉ có được 12 điểm tại Premier League
Thể thao 04/11/2024 07:22
Bác thông tin đạo diễn Trương Nghệ Mưu tham dự LHP Quốc tế Hà Nội 2024
Điện ảnh 03/11/2024 20:58
Công đoàn Quảng Ninh xuất sắc giành Cúp vô địch Giải bóng đá công nhân, viên chức Việt Nam 2024
Thể thao 03/11/2024 19:27
Liverpool lội ngược dòng đánh bại Brighton
Thể thao 03/11/2024 06:29
Khởi tranh Giải bóng đá thường niên Tổng Công ty Vận tải Hà Nội
Thể thao 02/11/2024 18:27
Dự đoán tỉ số Leverkusen và Stuttgart: Chủ nhà nắm lợi thế, liệu có 3 điểm cho Leverkusen?
Thể thao 02/11/2024 07:26
Khai mạc Vòng chung kết toàn quốc Giải Bóng đá công nhân, viên chức Việt Nam 2024
Thể thao 01/11/2024 15:17