Chất lượng việc làm đang là thách thức

	Đảm bảo lợi ích cho tất cả các bên
	Thúc đẩy cơ chế đối thoại trong doanh nghiệp
	Phần lớn phụ nữ thường làm các công việc phi chính thức

Các đại biểu tham dự Diễn đàn Lao động Việt Nam 2019

Việc làm dễ bị tổn thương giảm dần

Ngày 27/11, tại Hà Nội, đã diễn ra Diễn đàn Lao động Việt Nam 2019. Diễn đàn do Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đồng tổ chức trong khuôn khổ năm kỷ niệm một thế kỷ thành lập của ILO, và sẽ trở thành sự kiện định kỳ hai năm một lần.

Theo một báo cáo mới của ILO được công bố tại Diễn đàn Lao động Việt Nam 2019, kinh tế Việt Nam đang tạo ra ngày càng nhiều việc làm cần kỹ năng trung bình và kỹ năng cao. Ấn phẩm “Việc làm thỏa đáng và các mục tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam” đã chỉ ra rằng tăng trưởng việc làm trung bình hàng năm của Việt Nam trong thập kỷ qua tập trung vào nhóm việc làm cần kỹ năng trung bình và cao.

Thống kê phân bổ việc làm theo mức kỹ năng của Việt Nam cho thấy hơn một nửa (53%) số việc làm trên cả nước là việc làm cần kỹ năng trung bình, và 12% đòi hỏi kỹ năng cao. Số còn lại (36%) là việc làm kỹ năng thấp. “So sánh cơ cấu này với các quốc gia có thu nhập trung bình cao – nhóm Việt Nam mong muốn được gia nhập vào năm 2030 – cho thấy những điểm khá thú vị,” bà Valentina Barcucci, chuyên gia kinh tế lao động của ILO Việt Nam, đồng tác giả báo cáo, chia sẻ.

Tính trung bình, các nước thu nhập trung bình cao có tỷ trọng việc làm kỹ năng thấp tương đồng với Việt Nam (32%), tỷ trọng việc làm kỹ năng trung bình lớn hơn (48%), và tỷ trọng việc làm kỹ năng cao lớn hơn rất nhiều (ở mức 20%, cao gần gấp đôi Việt Nam). Theo báo cáo này, Việt Nam đang sở hữu dân số đặc biệt năng động, với tỷ lệ tham gia thị trường lao động ở mức hơn 70% đối với phụ nữ (so với mức trung bình 48% trên thế giới) và 81% với nam giới.

Ấn phẩm “Việc làm thỏa đáng và các mục tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam” phân tích thị trường lao động Việt Nam bằng nhiều chỉ số và sử dụng số liệu của điều tra lao động việc làm. Số liệu thống kê cho thấy, việc làm trong ngành sản xuất đã và đang tăng với tốc độ rất cao tại Việt Nam, kể từ năm 2014 luôn ở mức cao hơn mức chung của khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

Việc làm dễ bị tổn thương đang trên đà giảm dần nhờ vào xu hướng công nghiệp hóa và tăng số lượng việc làm trong ngành sản xuất. Nhưng vào năm 2018, vẫn có tới 54% người lao động đang làm những công việc dễ bị tổn thương. Nhóm việc làm này đặc thù là thường không có sự bảo vệ và thu nhập thường rất thấp. Cải thiện chất lượng việc làm trong nhóm việc làm này của thị trường lao động cần phải trở thành một ưu tiên của Chính phủ Việt Nam, nếu Việt Nam muốn đạt được mục tiêu hiện đại hóa kinh tế xã hội.

Tập trung cải thiện kỹ năng lao động

Tại Diễn đàn Lao động Việt Nam 2019, các chuyên gia về lao động việc làm nhận định, tương lai việc làm của Việt Nam nằm ở quyết định lựa chọn, và Việt Nam đang cho thấy sự lựa chọn của mình thông qua cải thiện kỹ năng lực lượng lao động, mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội, và hiện đại hóa các thiết chế quan hệ lao động.

Theo TS Chang-Hee Lee - Giám đốc ILO Việt Nam, ngày nay thế giới việc làm đang trải qua những thay đổi lớn với tốc độ ngày càng nhanh, tác động tới sinh kế của hàng triệu người nam và nữ, cả người sử dụng lao động và người lao động. Những nhân tố thay đổi chính bao gồm cải tiến công nghệ với điển hình là Cách mạng công nghiệp 4.0, hệ thống thương mại toàn cầu với độ kết nối ngày càng lớn, già hóa dân số và biến đổi khí hậu. “Làm thế nào có thể xây dựng một tương lai việc làm tốt hơn trong thời kỳ chuyển đổi này, bằng cách tận dụng các cơ hội nó đem lại và chuẩn bị để đối mặt với những thách thức mới nổi, là một câu hỏi sống còn của thời đại chúng ta”, TS Chang-Hee Lee nhận định.

Trong bối cảnh đó, Tuyên bố Thế kỷ lịch sử của ILO được thông qua vào tháng 6/2019 kêu gọi tương lai việc làm cần lấy con người làm trung tâm, và nhấn mạnh rằng tương lai không phải là điều gì đó áp đặt lên chúng ta, mà là sự lựa chọn do các Chính phủ, người lao động và người sử dụng lao động quyết định.

Việt Nam đã và đang là một câu chuyện thành công, với tốc độ tăng trưởng cao bền vững trong những năm qua dù bối cảnh quốc tế có nhiều biến động. Đây là kết quả của sự lựa chọn chiến lược của Việt Nam quyết định phát triển kinh tế thông qua hội nhập toàn cầu sâu rộng hơn, kết hợp với những cải cách trong nước.

“Để hiện thực hóa quyết tâm trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030, Việt Nam cần những cải thiện về mặt xã hội song hành với phát triển kinh tế,” Giám đốc ILO Việt Nam nhận định. Cũng theo TS Chang-Hee Lee, Việt Nam đang tiến những bước tiến đúng đắn và quan trọng thông qua việc cải thiện kỹ năng cho lực lượng lao động, mở rộng độ bao phủ của an sinh xã hội, và hiện đại hóa các thiết chế quan hệ lao động.

Theo Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh, diễn đàn được tổ chức vào một thời điểm có ý nghĩa đặc biệt, khi Bộ luật Lao động (sửa đổi) với nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung quan trọng vừa được Quốc hội biểu quyết thông qua với số phiếu cao đến hơn 90%.

Đây là một dấu mốc quan trọng trên con đường hoàn thiện hệ thống pháp luật lao động của Việt Nam theo hướng hiện đại, phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Bộ Luật Lao động mới tích hợp khá đầy đủ những nguyên tắc của các công ước cơ bản của ILO, kể cả hai công ước cơ bản còn lại (về tự do hiệp hội và lao động cưỡng bức) mà Việt Nam dự kiến sẽ phê chuẩn trong những năm tới.

Diễn đàn về nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam vừa qua đã thể hiện cam kết ở các cấp cao nhất của Chính phủ về phát triển kỹ năng, và đưa ra phương hướng chính sách cho một tương lai việc làm tươi sáng hơn thông qua cải thiện năng suất dựa vào nâng tầm kỹ năng lao động trên cả nước cũng như phối hợp cung cầu tốt hơn về kỹ năng.

“Tôi tin tưởng rằng việc đảm bảo việc làm bền vững và thỏa đáng cho mọi người, thông qua những tiến bộ về nâng tầm kỹ năng, an sinh xã hội toàn dân và quan hệ lao động hiệu quả, sẽ là một phần không thể thiếu của Chiến lược và Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội giai đoạn tiếp theo mà Việt Nam đang hoàn thiện, bởi đây là một yếu tố chính thúc đẩy chính sách xã hội để phát triển kinh tế. Tôi tin tưởng rằng Việt Nam đang đi đúng hướng trên con đường tăng trưởng bền vững và toàn diện hướng tới trở thành một quốc gia thu nhập trung bình cao”, Giám đốc ILO Việt Nam cho biết.

B.Duy