Trong cái nắng của mùa thu Hà Nội, làng Cự Đà hiện ra thật thanh bình nhưng cũng đầy hoài niệm với hàng cây cổ thụ, gốc đa, bến nước, sân đình. Chẳng những vậy, mỗi bờ tường, mái hiên, con ngõ ở Cự Đà đều mang đậm nét xưa.
Mỗi ngõ ở đây là một xóm, với những cái tên nghe rất lạ như xóm Hiếu Đễ, xóm Quang Trung I, xóm Quang Trung II, xóm Đồng Nhân Cát... Mỗi ngôi nhà đều được đánh số chẳng khác những số nhà giữa lòng phố thị. Tuy nhiên, khi bước qua cổng ngõ, cổng nhà, mỗi người như lạc vào một không gian sống của thời xa vắng, của hoài niệm xưa nhưng vẫn đầy nét văn minh.
Theo những cụ cao niên trong làng kể lại, khoảng những năm 1890 - 1945 là thời kỳ hưng thịnh, phát đạt nhất của làng, do nằm ngay bên sông Nhuệ, rất thuận tiện cho việc giao thương, buôn bán. Thời kỳ đó, nhiều người giàu lên và xây những ngôi nhà kiểu cổ đẹp, thiết kế cầu kỳ.
Cụ Đinh Văn Tính (85 tuổi) cho hay: Thời xưa làng có rất nhiều ngôi nhà cổ, ngày nay số lượng những ngôi nhà đó không còn nhiều, chỉ còn vài chục hộ vẫn còn lưu giữ nét xưa, nằm rải rác, lác đác khắp làng.
Không chỉ còn lưu giữ những ngôi nhà cổ, những hình ảnh của đền, chùa, miếu, mà ở Cự Đà nhiều công trình xây dựng từ thời xa xưa vẫn còn đó, gắn liền với những tập quán, thói quen,... của người dân trong làng đến nay vẫn chưa phai mờ.
Một số hình ảnh mới nhất tại ngôi làng cổ Cự Đà :
 | | Nếu Đường Lâm là làng Việt cổ điển hình của vùng trung du, thì Cự Đà là ngôi làng mang những đặc trưng cơ bản nhất của làng cổ ven sông. | | |
 | | Con đường làng mang đầy nét cổ điển xen lẫn nét hiện đại | |
 | | Những mảng rêu xanh bám trên nền tường cổng đã cũ càng tô thêm sự cổ kính cho ngôi làng | |
 | | Những căn nhà được gắn số, cùng đó là vách tường gạch đỏ lộ nguyên đường nét | |
 | | Chẳng những vậy, Cự Đà còn nổi tiếng với nghề làm miến truyền thống | |
 | | Bãi đất ngoài cánh đồng làng được người dân dùng để phơi miến | |
 | | Cứ vậy, với không gian cổ xưa của mình, ngày nay làng Cự Đà được nhiều du khách ghé thăm | |
Bài và ảnh: Hoa Nguyễn
