Tiêm vắc xin là biện pháp duy nhất phòng bệnh dại

Gần đây, cả nước ghi nhận nhiều ca tử vong do chó dại cắn vì không tiêm vắc xin phòng dại. Đáng lưu ý, có một số ca tử vong sau nhiều tháng bị chó dại cắn. Tại Việt Nam, do việc quản lý nuôi, nhốt chó, mèo còn hạn chế, tình trạng chó không được tiêm phòng dại, không rọ mõm và thường xuyên thả rông khá phổ biến nên nguy cơ người dân tiếp xúc với vi rút dại khá cao.

Người dân chủ động tiêm vắc xin dại dự phòng trước phơi nhiễm.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: Bệnh dại có tỷ lệ tử vong cao nhất trong các bệnh truyền nhiễm, gần như 100% bệnh nhân tử vong khi lên cơn dại. Bệnh lây truyền chủ yếu do bị chó, mèo mang vi rút dại cắn, cào, liếm trên da bị tổn thương. Một số đường lây khác ít phổ biến hơn như tiếp xúc chất tiết, mẫu bệnh phẩm có vi rút dại, ghép tạng…

Bệnh dại có 2 thể, gồm thể cuồng và thể bại liệt. Ở thể cuồng, triệu chứng đầu tiên của người bệnh là sốt cao, đau đầu, mệt mỏi, cảm giác tê và đau ngay tại vết thương. Khi vi rút xâm nhập sâu vào não bộ, người bệnh có biểu hiện mất ngủ, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, sợ gió, hành vi hung hăng, tăng tiết nước bọt, hạ huyết áp, lú lẫn, co thắt cơ bắp, ngưng tim. Bệnh tiến triển tăng đến mức người bệnh không thể nhai, nuốt, uống nước. Người bệnh thường chết chỉ sau một tuần kể từ ngày phát bệnh.

Thể bại liệt ít gặp hơn, khiến người bệnh tê liệt toàn bộ cơ thể, rối loạn tiêu tiểu, liệt tay chân. Người bệnh sẽ tử vong ngay nếu liệt lan đến cơ hô hấp. Khi phát dại, bệnh nhân tỉnh táo hoàn toàn cho đến lúc chết. Quá trình ủ bệnh của vi rút dại rất phức tạp, có thể chỉ trong vòng 7 đến 10 ngày nhưng cũng có thể kéo dài vài năm, thậm chí là hơn 1 năm, tùy thuộc vào mức độ nặng, nhẹ và vị trí vết cắn của động vật.

Bệnh dại thường tăng cao vào mùa nắng từ tháng 5 tới tháng 8 hàng năm do thời tiết nóng ẩm làm vi rút dại phát triển. Trung bình mỗi năm có khoảng 500.000 người phơi nhiễm dại và hơn 70 - 100 người mắc bệnh dại tử vong. Từ đầu năm đến cuối tháng 7, cả nước ghi nhận 43 ca tử vong do bệnh dại. Trong đó, miền Bắc 20 ca, miền Nam 9 ca, miền Trung 5 ca và khu vực Tây Nguyên 11 ca (Gia Lai 8 ca và Đắk Lắk 3 ca).

Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, gần đây, 125 Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc ghi nhận số người dân đến tiêm vắc xin dại tăng cao, trong đó có nhiều người chủ động tiêm vắc xin dự phòng trước khi bị chó mèo, cắn. “Theo số liệu thống kê, số người tiêm vắc xin dại cao nhất là ở miền Tây Nam Bộ, tăng gần 600% so với 2 tuần trước”, bác sĩ Chính cho biết.

Bác sĩ Chính cảnh báo, hiện nhiều người dân vẫn còn có quan niệm vết thương chỉ chó dại cắn chảy máu mới gây bệnh, bệnh dại có thể chữa bằng thuốc nam, đắp lá cây, đi thầy lang lấy độc hoặc từ chối tiêm vắc xin dại vì sợ vắc xin dại làm mất trí nhớ, kém thông minh… Các chuyên gia khẳng định, hiện nay chưa có một bài thuốc đông y nào được nghiên cứu và công bố có thể chữa được bệnh dại, việc thực hiện các biện pháp này không có tác dụng. Cách phòng ngừa và điều trị bệnh dại duy nhất là tiêm vắc xin dại và huyết thanh kháng dại.

Khi bị súc vật dại hoặc nghi dại cắn, nạn nhân phải rửa ngay vết thương bằng nước xà phòng dưới vòi nước sạch chảy liên tục trong khoảng thời gian 10 - 15 phút và sát trùng vết thương với cồn 70% hoặc cồn iod. Sau đó, nhanh chóng đến cơ sở y tế để điều trị vết thương và tiêm vắc xin phòng dại hoặc huyết thanh kháng dại theo tư vấn của bác sĩ càng sớm càng tốt, đúng và đủ liều theo phác đồ điều trị.

Vắc xin dự phòng trước phơi nhiễm dại chỉ cần tiêm 3 mũi, hoàn toàn linh động về mặt thời gian. Trong khi đó, nếu không tiêm phòng dại trước khi bị chó, mèo cắn thì cần phải tiêm 5 mũi với thời gian khắt khe trong một tháng. Đặc biệt, trường hợp bị vết thương nặng, vị trí trọng yếu thì cần phải tiêm huyết thanh, ảnh hưởng nhiều đến tâm lý và lịch sinh hoạt cũng như phải chịu đựng đau đớn hơn và nhiều tác dụng phụ hơn.

"Hiện nay vắc xin phòng dại đã được sản xuất bởi công nghệ hiện đại, không chứa các tế bào thần kinh nên không gây hại và không ảnh hưởng đến sức khỏe hay trí nhớ của người dùng", bác sĩ Chính nhấn mạnh. Vắc xin dại thế hệ mới dùng kỹ thuật ly tâm phân đoạn, bảo đảm tạp chất ở mức thấp và tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) (thấp hơn 10 nanogram mỗi liều). Một số loại vắc xin không sử dụng chất bảo quản thimerosal (thủy ngân), do đó vắc xin dại thế hệ mới cũng giảm tối đa các tác dụng phụ tại chỗ như sưng, đau, sốt… so với vắc xin thế hệ cũ đã ngừng sử dụng.

Minh Khuê