Giá thịt heo và vấn đề sức mua xã hội hiện nay

Trước xu hướng giảm giá của thịt heo, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và các địa phương đang có những chỉ đạo nhằm từng bước nâng giá bán cho người chăn nuôi bớt thiệt thòi, khi mà giá thành chăn nuôi nhỏ lẻ là 57.000 - 58.000 đồng/kg heo hơi; nếu bán 1 con heo thì bị lỗ xấp xỉ 1 triệu đồng.

Trong giai đoạn hiện nay sức mua mặt hàng thịt heo và các mặt hàng tiêu dùng khác đều có xu hướng suy giảm 20 - 30% so với trước, để phù hợp với sức mua hiện nay thì giá heo lẻ ở các chợ dân sinh cũng đã giảm nhanh.

Lấy ví dụ 1kg thịt ba chỉ rút xương; giá cũ ở các chợ dân sinh là 150.000 - 160.000 đồng/kg, nay hạ xuống chỉ còn 120.000 - 130.000 đồng/kg. Trong khi chợ dân sinh giảm nhanh và kịp thời như vậy, thì ở kênh phân phối lớn như siêu thị, trung tâm thương mại, công ty lớn chuyên về giết mổ và phân phối thịt heo, một mặt các doanh nghiệp này vừa chậm giảm giá, vừa khuyến mại giá thịt chỉ trong một thời gian ngắn.

Giá thịt heo ở các kênh phân phối vẫn cao hơn nhiều so với giá thịt heo tại các chợ dân sinh trong nhiều năm qua

Điều mà phóng viên và dư luận quan tâm đó là: chênh lệch giảm giá, khuyến mại của hệ thống phân phối lớn nói trên, bình quân từ 65.000 - 120.000 đồng/kg thịt ba chỉ rút xương.

Qua số liệu trên có thể thấy, giá bán thịt heo ở kênh phân phối lớn nhiều năm nay vẫn cao hơn ở các chợ dân sinh từ 40 - 60% (đã trừ yếu tố 10% VAT cho siêu thị). Rõ ràng nếu trừ đi yếu tố chi phí lưu thông cao ở siêu thị và thuế VAT, thì giá bán lẻ khá nhiều mặt hàng ở kênh này vẫn cao hơn kênh truyền thống, điều này ngược với giá bán lẻ hàng hóa ở nước ngoài là siêu thị hầu hết có giá thấp hơn ở chợ dân sinh bởi sức mạnh về vốn, thương hiệu về chuỗi phân phối lớn trên toàn cầu khi làm việc với các nhà cung ứng.

Phóng viên báo chí qua khảo sát giá thịt heo một vài tháng qua cho rằng, các nhà phân phối lớn vẫn chưa thực sự công bằng với người tiêu dùng. Việc chậm giảm giá và chỉ thực hiện khuyến mại trong một thời gian ngắn, thì kênh phân phối lớn chưa trả lại cho người tiêu dùng giá trị thực của sản phẩm. Rõ ràng, với mức khuyến mại giảm giá cả trăm nghìn đồng 1kg thịt heo, thì trong thời gian trước giảm giá họ đã kiếm lời rất lớn.

Từ câu chuyện của giá thịt heo lẻ ở trên cho ta thấy, trong lúc sức mua hàng hóa của xã hội chưa được hồi phục sau 2 năm đại dịch, Chính phủ và các Bộ, ngành doanh nghiệp, người tiêu dùng đang tìm mọi cách để vượt qua khó khăn, thì giá thịt heo lại có những điểm vô lý cần phải khắc phục sớm. Mặt khác, về mặt số liệu cho thấy, mặc dù tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng xã hội năm 2022 tăng trưởng trên 10%, song so với bình quân về bán lẻ những năm trước đại dịch, thì quy mô bán lẻ năm 2022 mới đạt trên 80% của thời kỳ những năm trước đại dịch, đây là điều cũng đáng lo ngại trong năm kế hoạch 2023.

Chúng ta hãy đi tìm những nguyên nhân làm cho sức mua hiện nay chậm lại. Ngoài nguyên nhân tác động làm giảm sức mua do giá cao vô lý của kênh phân phối lớn như đã nêu, cộng thêm các chi phí trung gian, chi phí nhập hàng cho kênh phân phối lớn và các chi phí khác trong quá trình lưu thông hàng hóa… Tình hình trên bắt buộc chúng ta phải có những giải pháp để tăng doanh số, kích thích sức mua xã hội từ nay đến cuối năm.

Những giải pháp cần phải thực hiện đó là, tiếp tục thúc đẩy sản xuất với số lượng và chất lượng ngày càng cao đạt các tiêu chuẩn quy định khi nhập vào các kênh phân phối để tiêu thụ; Tổ chức tốt hệ thống phân phối quốc gia, thiết lập sớm các chuỗi cung ứng ngắn đi thẳng từ sản xuất đến bán lẻ, giảm trung gian, chi phí không cần thiết xây dựng các tập đoàn bán lẻ làm ăn tử tế, có tính chia sẻ với nhà cung ứng, các hợp tác xã, nông dân có hàng hóa nông sản đưa vào các kênh phân phối; Tổ chức liên kết chặt chẽ giữa sản xuất, nhập khẩu và hệ thống bán lẻ, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các khâu trong chuỗi sản xuất phân phối hiện nay đang còn những vấn đề cần phải khắc phục .

Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác kiểm soát thị trường, chống đầu cơ, tăng giá và bán giá quá bất hợp lý so với thực tế từng thời kỳ, nhất là các hàng hóa thiết yếu như lương thực, thực phẩm đặc biệt là mặt hàng thịt heo luôn chiếm từ 60 - 70% trong cơ cấu bữa ăn của từng gia đình Việt Nam. Phải kéo giá vô lý xuống để không xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng, việc chia sẻ khó khăn về lợi nhuận của người sản xuất là đối tượng chính làm ra của cải vật chất xã hội, cần đặc biệt quan tâm trên tinh thần “rủi ro chia sẻ, lợi nhuận hài hòa” mà Chính phủ đã chỉ đạo.

Tăng cường công tác kiểm soát thị trường hiệu quả, chống buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế cả bán hàng trực tiếp và bán hàng online. Phát huy vai trò khách quan, công tâm của các Hiệp hội bán lẻ, Cục quản lý cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam trước những việc làm chưa đúng mức, bị dư luận phê phán nhiều năm nay trong việc tổ chức nguồn hàng, bán ra phục vụ tiêu dùng.

Giải quyết được những vấn đề trên, cùng với những giải pháp quyết liệt trong việc điều hành giá cả tiêu dùng, đưa các mức giá bán lẻ hàng hóa thiết yếu về mức hợp lý, đi đôi với việc tạo công ăn việc làm, thu nhập của người lao động, chắc chăn từ quý 2/2023 tình hình thị trường và giá cả sẽ có những cải thiện góp phần vào việc thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng xã hội trong năm 2023 và những năm tiếp theo.

Chuyên gia Vũ Vinh Phú