Cần tách bạch các mục đích thu hồi đất, thành lập tổ chức định giá đất độc lập

Ngày 9/3, Hội Bảo trợ Tư pháp cho người nghèo Việt Nam đã tổ chức hội nghị góp ý Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi). Tham dự Hội nghị có các đại biểu đến từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tư pháp, các luật sư, chuyên gia đến từ một số tỉnh, thành khu vực phía Bắc... TS Tạ Thị Minh Lý, Chủ tịch Hội Bảo trợ Tư pháp cho người nghèo Việt Nam chủ trì hội nghị.

Tách bạch, làm rõ nội hàm của từng mục đích thu hồi đất

Các đại biểu đã thảo luận sôi nổi và đóng góp nhiều ý kiến quan trọng vào các nội dung của dự thảo Luật. Ông Bùi Văn Phong - Trung tâm Bảo trợ Tư pháp tỉnh Thái Bình, nguyên Phó Chánh thanh tra tỉnh Thái Bình cho rằng, Dự thảo Luật cần tách bạch, làm rõ nội hàm của từng mục đích thu hồi đất như: Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, công cộng; thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế xã hội và thu hồi đất giao cho nhà đầu tư phân lô, bán nền.

“Trên cơ sở tách bạch, làm rõ mục đích thu hồi đất nói trên, Nhà nước xây dựng giá đền bù phù hợp, người dân dễ dàng chấp nhận và khắc phục cơ bản lợi ích nhóm trong thu hồi đất”, ông Phòng nói và nhấn mạnh, đơn giá bồi thường phải khác nhau, ví dụ đơn giá cho việc thu hồi đất để phân lô bán nền phải cao hơn việc thu hồi cho mục đích phát triển kinh tế xã hội. Trong thực tế, theo ông Phòng, việc thu hồi đất cho mục đích quốc phòng an ninh thì đơn giá có thấp, người dân vẫn dễ chấp nhận.

Các đại biểu góp ý vào dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)

Góp ý về xác định giá đất, ông Phòng cho rằng, Nhà nước nên thành lập tổ chức định giá đất chuyên nghiệp, độc lập, trực thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội, mà không thuộc chính quyền địa phương, để khắc phục tình trạng lợi ích nhóm ngay từ việc định giá đất. Đồng thời, về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, ông Phòng cho rằng nên giữ nguyên quy định tại Điều 202 về trách nhiệm hòa giải của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn vì trong thực tế, việc hòa giải ở cơ sở có vai trò đặc biệt quan trọng.

Giao tổ chức thẩm định độc lập tiến hành thẩm định giá đất thị trường

Luật sư Phạm Thị Bích Hảo, Công ty luật TNHH Đức An, Đoàn Luật sư Hà Nội đề nghị quy định về cấp Giấy chứng nhận đối với tài sản gắn liền với đất tại Điều 145 cần sửa thành: “Tài sản gắn liền với đất được cấp Giấy chứng nhận bao gồm nhà ở, công trình xây dựng không phải là nhà ở, rừng sản xuất là rừng trồng và cây lâu năm có tại thời điểm cấp Giấy chứng nhận. Trường hợp sau khi cấp Giấy chứng nhận mà tài sản bị tiêu hủy, phá dỡ thì phải thực hiện đăng ký biến động”.

Với quy định về bồi thường đối với cây trồng vật nuôi, bà Hảo góp ý, nên sửa thành “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại về cây trồng, đơn giá bồi thường thiệt hại về vật nuôi theo giá ở địa phương tại thời điểm thu hồi đất”, để người dân có mức bồi thường hợp lý, đảm bảo quyền và lợi ích của người bị thu hồi đất.

Cũng theo bà Hảo, thực tế hiện nay có nhiều văn bản thoả thuận chia tài sản chung vợ chồng, sau khi ký thoả thuận tài sản chung chuyển thành tài sản riêng của vợ hay chồng. Nếu quy định trong Dự thảo về chuyển quyền sử dụng đất của vợ hoặc chồng thành quyền sử dụng đất chung mà không có chuyển quyền sử dụng đất của vợ chồng thành quyền sử dụng đất riêng của vợ hoặc chồng thì sẽ khó khăn cho việc đăng ký biến động khi ký thoả thuận chia tài sản chung vợ chồng vì không có căn cứ pháp luật để thực hiện và mâu thuẫn với Luật Hôn nhân và gia đình...

Bà Phạm Thị Tuyết, Trưởng phòng, Kiểm sát viên cao cấp Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đồng tình với các ý kiến đề nghị bổ sung quy định về việc giao tổ chức thẩm định độc lập tiến hành thẩm định giá đất thị trường để bảo đảm tính khách quan.

Bà Tuyết cũng đồng tình kiến nghị cần phân định rõ các trường hợp nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng và trường hợp thu hồi đất để thực hiện dự án đô thị, nhà ở thương mại, vì thực tiễn cho thấy, nhà đầu tư thường lách sang dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, trong khi bản chất là phát triển dự án đô thị, nhà ở thương mại để hưởng mức giá phải bồi thường thấp hơn nhiều, ảnh hưởng quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất...

Về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, bà Tuyết đề nghị giữ nguyên quy định của Điều 203 Luật Đất đai năm 2013, theo đó, Ủy ban nhân dân các cấp có các cơ quan chuyên trách có các cơ quan chuyên môn tài nguyên môi trường, thanh tra... và hệ thống cơ sở dữ liệu về đất đai cũng phải có trách nhiệm giải quyết tranh chấp đất đai (đất không có giấy tờ) và để giảm áp lực giải quyết cho Tòa án...

Phát biểu tại hội nghị, Tiến sỹ Tạ Thị Minh Lý đề nghị, Dự thảo Luật nên có quy định phù hợp đối với diện tích đất thổ cư tối đa được sở hữu cho một hộ gia đình, tăng hạn mức đất ở để đảm bảo quyền lợi cho người dân. Vì thực tiễn nhiều hộ gia đình cha mẹ trao quyền thừa kế về đất đai cho các con, có trường hợp đất ở chia cho 3-4 người con thì diện tích đất ở quá nhỏ không đủ điều kiện làm “sổ đỏ”...

Tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung góp ý cho 9 nhóm nội dung gồm: Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi và chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; phát triển quỹ đất; giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; đăng ký đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất; cơ chế, chính sách, giá đất; chế độ quản lý, sử dụng các loại đất; phân cấp, giám sát, kiểm soát quyền lực; hộ gia đình sử dụng đất.

Phương Thảo