Bài cuối: Cần những đột phá trong quy hoạch bãi đỗ xe

Tháo gỡ những bất cập

Có một thực tế không thể phủ nhận tại khu vực nội đô là càng ở những khu nhà cao tầng lại càng khó khăn trong việc bố trí chỗ để xe. Nhu cầu cao, các bãi trông giữ được cấp phép không đủ đáp ứng đã khiến nhiều bãi trông giữ trái phép hoạt động. Có những bãi trông xe trái phép tái vi phạm nhiều lần, các cơ quan chức năng xử lý xong bãi này thì bãi mới lại mọc, khó xử lý được triệt để.

Bãi đỗ xe giàn thép có cảm biến thông minh tại phố Nguyễn Công Hoan (Ba Đình, Hà Nội). Ảnh: Luyện Đinh

Tại các quận nội thành, hạn chế về diện tích giao thông tĩnh quanh các cơ sở y tế, trường học, công sở lớn, chung cư… luôn là vấn đề gây “đau đầu” với chủ phương tiện và cả ngành chức năng. Phường Thành Công (quận Ba Đình) là ví dụ. Theo Trung tá Vũ Hữu Thái, Phó Trưởng Công an phường, đặc thù nơi đây nằm giữa các khu nhà tập thể, vỉa hè trên tuyến phố chiều rộng không đồng đều, trung bình chỉ khoảng 2m, có nhiều địa điểm thậm chí còn không có vỉa hè. Trong khi đó, nhà tập thể nằm trên phố Thành Công mật độ dân cư đông… hệ lụy là chỗ để xe cho những người dân trong khu vực luôn trong cảnh thiếu thốn.

Từ câu chuyện ở phường Thành Công có thể phần nào thấy việc quy hoạch, xây dựng các bãi đỗ, quy hoạch vùng trên địa bàn Hà Nội được thực hiện chưa kịp thời, chưa “bắt nhịp” được với nhịp đô thị hóa nội đô. Do thiếu chỗ đỗ, ở các quận Hoàn Kiếm, Ba Ðình, Ðống Ða, Hoàng Mai... liên tục xảy ra tình trạng đỗ xe trái phép, hình thành các điểm trông giữ phương tiện tự phát chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép.

Nghịch lý ở chỗ, từ năm 2003, Ðồ án quy hoạch mạng lưới các điểm đỗ xe và bãi đỗ xe công cộng trên địa bàn Hà Nội đến năm 2020 đã được Ủy ban nhân dân Thành phố phê duyệt tại Quyết định số 165/2003/QÐ-UBND, song mới chỉ dừng lại ở mức độ xác định chỉ tiêu và dự báo tổng nhu cầu quỹ đất dự kiến dành cho điểm đỗ xe. Các chuyên gia giao thông đánh giá, Ðồ án chưa có quy hoạch chi tiết, nên muốn kêu gọi đầu tư sẽ mất nhiều thời gian khi phải lập quy hoạch, thỏa thuận quy hoạch tổng thể hoặc quy hoạch chi tiết... Thêm nữa, năm 2008 mở rộng địa giới hành chính Thủ đô Đồ án dần không còn phù hợp thực tiễn. Tiếp đó, quy hoạch chung xây dựng Thủ đô được phê duyệt vào năm 2011 và chức năng một số vị trí đã được chuyển đổi và từ đó không nhắc đến xây dựng bãi đỗ xe.

Phải mãi cho đến cuối năm 2018, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội thông qua Nghị quyết về Quy hoạch bến xe, bãi đỗ xe, trung tâm tiếp vận và trạm dừng nghỉ trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 câu chuyện này mới phần nào rõ ràng hơn. Theo đó, về quy hoạch đã cụ thể hóa mạng lưới bãi đỗ xe trong phạm vi đô thị trung tâm, quy hoạch 1.480 vị trí bãi đỗ xe. Trong đó có các vị trí xây dựng bãi đỗ xe ngầm, bãi đỗ xe cao tầng, bãi đỗ xe mặt đất… Tuy nhiên, trước sức ép từ đô thị hóa và gia tăng phương tiện cá nhân, những hoạch định này vẫn chưa được triển khai nhiều trong thực tế.

Thêm tầm nhìn dài hạn

Theo tìm hiểu, để thu hút đầu xây dựng bãi đỗ xe, Thành phố đã trình và được Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội thông qua một số chính sách như: Hỗ trợ 100% tiền thuế nhập khẩu thiết bị, dây chuyền công nghệ phục vụ trực tiếp cho dự án; hỗ trợ 100% tiền thuê đất bãi đỗ xe trong 10 năm đầu; nhà đầu tư được sử dụng tối đa 30% diện tích sàn xây dựng ngầm của dự án để khai thác thương mại... Ngoài ra, các cơ quan chức năng đang tiếp tục kiến nghị thu hút nhà đầu tư bằng cách cho phép được bán một số vị trí đỗ xe ngầm, xây dựng cơ chế giá trông giữ xe được xã hội hóa nhằm tạo điều kiện cho nhà đầu tư thu hồi vốn nhanh hơn. Đây là những nỗ lực không thể phủ nhận của Hà Nội trong lĩnh vực này.

Trên góc độ xử lý vi phạm liên quan, các đơn vị chức năng của Hà Nội cũng tích cực xử lý các hành vi vi phạm. Chẳng hạn, tại phường Thành Công, để khắc phục, chấn chỉnh các hành vi vi phạm trật tự đô thị, thời gian qua, Công an phường Thành Công thường xuyên bố trí lực lượng tăng cường tuần tra, kiểm soát, nhắc nhở, xử lý các vi phạm lấn chiếm vỉa hè, lòng đường làm nơi để xe, buôn bán.

Hay như kết quả kiểm tra, xử lý các bãi trông giữ xe trên địa bàn Thành phố trong các tháng đầu năm 2021 (quý I) của Thanh tra Sở Giao thông vận tải Hà Nội cho thấy, đơn vị đã phát hiện 121 trường hợp bãi trông ô tô, xe máy vi phạm. Trong đó, lỗi chiếm dụng trái phép là 37 trường hợp; lỗi chiếm chiếm dụng trái phép hè phố để trông giữ phương tiện là 55 trường hợp; lỗi tổ chức hoạt động trông giữ phương tiện trái phép là 29 trường hợp. Tổng số phạt tiền nộp kho bạc nhà nước trên 600 triệu đồng; đồng thời đóng cửa các bãi xe không có phép.

Phải khẳng định, nhu cầu về điểm đỗ đã, đang và sẽ còn "nóng" nếu chúng ta chưa giải được bài toán về giao thông tĩnh. Trong bối cảnh khó khăn bộn bề, thiếu vốn đầu tư, thiếu quỹ đất như hiện nay, Hà Nội ngày càng khó khăn hơn trong việc đáp ứng nhu cầu giao thông tĩnh.

Trước những nút thắt này, nhiều ý kiến cho rằng nhu cầu đỗ xe cá nhân trong đô thị là chính đáng. Để giải quyết vấn đề này cần phải có sự điều chỉnh tư duy quản lý. Nói cách khác, nhu cầu đỗ xe cá nhân thì cá nhân phải có trách nhiệm chi trả đúng giá trị. Thay vì các đơn vị chức năng lo toan, đáp ứng phúc lợi đỗ xe thì có thể coi đây là ngành kinh tế dịch vụ tiềm năng, sử dụng công cụ tài chính để điều tiết cung cầu.

Nhìn từ góc độ vận hành đô thị, Kiến trúc sư Trần Huy Ánh chia sẻ, phải nhìn nhận vấn đề ở khía cạnh phúc lợi xã hội phải cung cấp hay dịch vụ theo cung cầu thị trường. Nói nôm na, nếu là trông giữ phúc lợi, ngoài việc mỗi người có diện tích ở thì phải đảm bảo có thêm ít nhất 10m2 đỗ phương tiện là xe máy, 1 ô tô có diện tích đỗ là 25m2… nếu tính như vậy rất khó đảm bảo nhu cầu bãi đỗ. Nếu trông giữ phương tiện là cung cấp một loại hình dịch vụ, thì thị trường cung cầu sẽ tự điều tiết. /.

Đinh Luyện