Thích ứng với già hóa dân số nhanh ở Việt Nam

	Tìm giải pháp hỗ trợ cho nhóm dân cư già hoá
	Già hóa dân số: Làm thế nào vượt qua thách thức?
	Việt Nam thuộc top 10 nước có tốc độ già hóa dân số nhanh

Tọa đàm nhằm kêu gọi xã hội có một cách nhìn nhận tích cực hơn về người cao tuổi, biến thách thức của già hóa dân số thành cơ hội và điều đó thể hiện rõ trong chủ đề ngày Quốc tế Người cao tuổi năm 2018 “Tôn vinh gương sáng người cao tuổi trong đấu tranh bảo vệ quyền con người”.

Thứ trưởng Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội Lê Tấn Dũng phát biểu tại buổi tọa đàm

Việt Nam có tốc độ già hóa dân số nhanh

Phát biểu tại Tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội Lê Tấn Dũng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc gia Người cao tuổi Việt Nam cho biết, Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn “già hóa dân số” từ năm 2011 và là một trong các quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất trên thế giới. Năm 2017, số người cao tuổi chiếm 11,9% trong tổng dân số, có nghĩa là 9 người thì có 1 người từ 60 tuổi trở lên. Theo dự báo của Tổng cục Thống kê, đến năm 2038, nhóm đó dân số từ 60 tuổi trở lên khoảng 21 triệu người, chiếm 20% tổng dân số. So với các quốc gia có trình độ phát triển cao hơn, thời gian để Việt Nam chuyển đổi từ giai đoạn “già hóa” sang cơ cấu dân số “già” sẽ ngắn hơn nhiều so với các quốc gia có trình độ phát triển cao hơn. Chẳng hạn như: Thụy Điển phải mất tới 85 năm, Nhật Bản là 26 năm, và Thái Lan là 22 năm, trong khi dự đoán ở Việt Nam chỉ khoảng 17 đến 20 năm.

Xu hướng già hóa dân số là tất yếu, chính vì vậy Việt Nam cần có các can thiệp chính sách kịp thời để duy trì cơ cấu dân số hợp lý. Bên cạnh đó, xu hướng nữ hóa dân số cao tuổi cũng diễn ra ở tất cả quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, đòi hỏi các chính sách, chương trình thích ứng với già hóa dân số đều phải tính đến yếu tố giới và nhu cầu khác biệt về giới trong dân số cao tuổi.

Các đại biểu tham gia tọa đàm

Cũng theo Thứ trưởng Lê Tấn Dũng, với truyền thống tốt đẹp của Dân tộc, “Uống nước nhớ nguồn, Kính lão đắc thọ”, Đảng và nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách liên quan đến NCT nhằm chăm sóc và phát huy vai trò của NCT, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống của NCT qua từng giai đoạn phát triển đất nước, kể cả những lúc khó khăn nhất. Nhiều chính sách, chương trình dành cho NCT được cụ thể hoá qua Luật, Nghị định, Quyết định, Thông tư…; Chương trình hành động quốc gia về NCT giai đoạn 2012 - 2020, Tháng hành động vì NCT… Bên cạnh sự cam kết của Chính phủ, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, các cơ quan nhà nước từ Trung ương đến địa phương, sự tích cực tham gia của chính bản thân NCT, gia đình và cộng đồng là rất quan trọng. “Tuổi thọ cao là một thành quả của sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia chứ không phải là gánh nặng của xã hội hay nền kinh tế. Nhân ngày Quốc tế Người cao tuổi, chúng ta hãy cam kết đảm bảo cho cuộc sống mạnh khỏe và hạnh phúc của người cao tuổi, tạo điều kiện cho sự tham gia có ý nghĩa của họ trong xã hội để tận dụng những kinh nghiệm và kiến thức quý báu của người cao tuổi”, Thứ trưởng Lê Tấn Dũng nhấn mạnh.

Cho rằng, già hóa là một tất yếu của sự phát triển, bà Astrid Bant, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam chia sẻ, vì hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người, nên thông điệp "Không ai bị bỏ lại phía sau" có nghĩa phải tạo cơ hội cho những đóng góp của người cao tuổi.

Quyền của người cao tuổi cần được thúc đẩy hơn nữa và đảm bảo người cao tuổi được tham gia một cách đầy đủ để có thể xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người ở các lứa tuổi khác nhau.

Đại biểu người cao tuổi chia sẻ tại buổi tọa đàm

Bà Trần Bích Thủy, Giám đốc Quốc gia tổ chức HelpAge International tại Việt Nam cũng cho ràng: “Đã đến lúc chúng ta phải hành động quyết liệt hơn nữa nhằm chấm dứt phân biệt tuổi tác, đặc biệt xóa bỏ suy nghĩ cho rằng, người cao tuổi là gánh nặng, thụ động và phụ thuộc, bởi điều đó hoàn toàn trái với những gì chúng ta đang nhìn thấy hàng ngày. Phân biệt tuổi tác chính là một trong những nguyên nhân gốc rễ cản trở già hóa tích cực, cản trở việc đạt các Mục tiêu Phát triển bền vững”.

Còn bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số và Kế hoạch hóa gia đình nhấn mạnh: "Thời kỳ già hóa đem lại những tiềm năng bao gồm cơ hội đầu tư, tăng cường chất lượng lao động và kiến thức, đem lại các lợi ích kinh tế nhưng đồng thời, cũng đặt ra những thách thức to lớn đòi hỏi phải có những phương thức tiếp cận mới trong chăm sóc sức khỏe, tuổi nghỉ hưu, lương hưu, tăng cường sự tương tác trong xã hội và mối quan hệ liên thế hệ.

Phải có những biện pháp để kịp thời thích ứng

Tại buổi tọa đàm, đại diện hai thế hệ người cao tuổi và người tuổi đã có những trao đổi và thảo luận về một số bài học, khuyến nghị chính sách cho Việt Nam.. Hai bên cùng nhau khẳng định rằng tuổi tác chỉ là những con số; người cao tuổi và người trẻ tuổi đều có những giá trị như nhau trong cuộc sống. Bất chấp tuổi tác, phần lớn người cao tuổi vẫn tràn đầy nhiệt huyết, năng động, tích cực và mong muốn tiếp tục được đóng góp cho gia đình, cộng đồng và xã hội. Cuối cùng, tất cả đều hy vọng có thể lan tỏa rộng khắp thông điệp ‘Người cao tuổi có lợi chứ không phải gánh nặng hay làm tăng chi phí cho xã hội’.

Cũng tại đây, các đại biểu đều đồng ý rằng thích ứng với già hóa dân số cần được coi là một vấn đề ưu tiên và đòi hỏi phải có các biện pháp kịp thời để chuẩn bị cho xã hội già trong tương lai không xa. Vấn đề người cao tuổi liên quan chặt chẽ tới 15/17 Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG), do đó cần lồng ghép vấn đề này trong các chính sách, chỉ tiêu phát triển bền vững tại Việt Nam. Chính phủ cần ban hành, định hướng chiến lược tổng thể thích ứng với già hóa dân số, xây dựng chương trinh hành động về già hóa cho giai đoạn 2021-2030.

Đại biểu trẻ tuổi chia sẻ tại buổi tọa đàm

Một mặt, cần tiếp tục thực hiện, đồng thời rà soát và điều chỉnh nếu cần thiết các pháp luật, chính sách liên quan đến người cao tuổi, như: Luật Người Cao tuổi, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Bình đẳng Giới, Pháp lệnh Dân số để bảo đảm giải quyết tốt hơn các vấn đề về người cao tuổi cũng như có quy mô dân số hợp lý, hạn chế sự gia tăng tốc độ già hóa dân số. Mặt khác, cần xóa bỏ các rào cản về tuổi tác trong các chính sách, lưu ý tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng và môi trường xã hội để đảm bảo người cao tuổi có thể tham gia vào các hoạt động kinh tế và xã hội; phát triển dịch vụ cho người cao tuổi tại cộng đồng, các mô hình câu lạc bộ người cao tuổi, đặc biệt câu lạc bộ Liên thế hệ Tự giúp nhau theo Quyết định 1533/QĐ/TTg của Thủ tướng Chính phủ; các trung tâm chăm sóc ban ngày, ngắn ngày ngay tại cộng đồng.

Đồng thời, cần tăng cường truyền thông, thay đổi nhận thức, tạo môi trường, tạo môi trường phù hợp với xã hội có nhiều người cao tuổi, thường xuyên tuyên truyền giáo dục giới trẻ, để xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử và bạo lực với người cao tuổi. Thực hiện các nghiên cứu đánh giá, tăng cường thu nhập số liệu, thông tin về người cao tuổi và tác động của già hóa dân số để phục vụ xây dựng, hoạch định chính sách, chương trình. Đẩy mạnh sự tham gia, phối hợp và tăng cường vai trò của các Bộ, ngành, đoàn thể khu vực tư nhân, các tổ chức xã hội và các bên liên quan khác trong bảo vệ quyền lợi của người cao tuổi. Cần tiếp tục ủng hộ ban hành Công ước Quốc tế về Quyền của người cao tuổi nhằm có thêm một công cụ pháp lý để bảo vệ quyền của người cao tuổi.

Ngọc Tú