Bảo vệ tốt hơn cho lao động nữ di cư

Lao động di cư trong nội khối ngày càng tăng

Phát biểu tại lễ công bố, Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Nguyễn Bá Hoan cho rằng, lao động di cư là một trong những đặc thù của thị trường lao động khu vực Đông Nam Á, và di cư nội khối có xu hướng ngày càng tăng, chiếm tới 1/3 trong tổng số lao động di cư quốc tế của khu vực vào năm 2022. Lao động di cư đem lại lợi ích kinh tế cho nước tiếp cử và phái cử, đáp ứng nhu cầu lao động thiếu hụt, giảm áp lực giải quyết việc làm lên thị trường lao động, chuyển giao công nghệ, tăng cường kỹ năng và tăng trao đổi ngoại tệ.Chiếm một phần lớn trong tổng số lao động đi làm việc ở nước ngoài, nữ lao động di cư cũng đã khẳng định được vai trò của mình trong di cư quốc tế và nội khối, góp phần vào sự phát triển chung của khu vực.

Các đại biểu công bố và ra mắt Báo cáo khu vực về “Nữ lao động di cư trong luật pháp và chính sách của các Quốc gia thành viên ASEAN”.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyễn Bá Hoan cũng nhận định, lao động nữ di cư đã và đang phải đối với với nhiều bất bình đẳng đan xen. Trước những thách thức và rủi ro mà lao động nữ di cư đã và đang gặp phải, Việt Nam đã đề xuất thực hiện Dự án nghiên cứu về lao động nữ di cư trong chính sách và luật pháp của các nước thành viên ASEAN. Dự án hướng tới tìm hiểu về các quy định hiện tại của lao động di cư nữ, tìm ra những khoảng trống trong quy định và chính sách của các nước, phát hiện những điển hình tốt, những bài học kinh nghiệm đáng quý nhằm thúc đẩy hài hòa các quy định của các nước và trong khu vực, hướng tới bảo vệ tốt hơn lao động di cư nữ trong thời gian tới.

Đồng tình với Thứ trưởng Nguyễn Bá Hoan, phát biểu tại lễ công bố, Phó Tổng Thư ký ASEAN về Cộng đồng Văn hóa - Xã hội Ekkaphab Phanthavong cũng cho rằng, về tổng thể, lao động di cư giúp giảm nghèo đói, tăng cường cho từng quốc gia trong khu vực. Tuy nhiên, nữ lao động di cư vẫn còn phải chịu nhiều bất công, đối mặt với nhiều rào cản từ các định kiến giới; tỷ lệ người lao động di cư là nữ giới còn thấp hơn nam giới và tập trung vào công việc mang lại giá trị thấp như nhân viên chăm sóc, giúp việc gia đình…

Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn ra, các bất lợi đối với nữ lao động di cư diễn ra trầm trọng hơn trong toàn khu vực “Các quốc gia cần bảo vệ nữ lao động di cư tốt hơn thông qua quá trình lập pháp; đẩy mạnh hỗ trợ lao động di cư là nữ giới để đảm bảo công bằng và bảo vệ họ khỏi các rủi ro như xâm hại hay lạm dụng. Bản Báo cáo khu vực này sẽ thúc đẩy đối thoại cũng như tối ưu hóa thông tin đầu vào của các quốc gia thành viên đối với vấn đề lao động di cư, nhất là nữ lao động di cư”, Phó Tổng thư ký ASEAN kiến nghị.

Bảo vệ tốt hơn cho lao động nữ di cư

Trong khuôn khổ lễ công bố báo cáo, đại diện phụ trách các cơ quan chuyên ngành của ASEAN về lao động, phụ nữ; đại diện Ủy ban thúc đẩy và bảo vệ quyền phụ nữ và trẻ em; đại diện Ban Thư ký ASEAN; đại diện của các tổ chức quốc tế… đã có nhiều khuyến nghị nhằm khẳng định quyền của lao động nữ di cư, phát huy vai trò các tổ chức Công đoàn phụ trách lao động nữ di cư; tạo cơ chế hỗ trợ sự tham gia của lao động nữ di cư trong hoạch định chính sách.

Nhiều vấn đề được nêu lên, như: Làm thế nào giúp lao động nữ di cư dễ dàng tiếp cận thông tin, có kỹ năng, năng lực bảo vệ mình tốt hơn để không phải chịu bất công và chính sách phân biệt đối xử? Các quốc gia thành viên ASEAN nên điều chỉnh, ban hành chính sách thế nào để cân bằng quyền giữa lao động di cư và lao động trong nước?...

Nhìn chung, các khuyến nghị đề cập việc tăng cường các khóa đào tạo cho lao động nữ di cư trước khi xuất khẩu lao động, tổ chức các đường dây “hotline” hỗ trợ; đồng thời, xây dựng khung chính sách của khu vực ASEAN, cân nhắc việc đối xử công bằng lao động nữ di cư như lao động tại nước sở tại về lương, thưởng, chế độ đãi ngộ…; bổ sung quy định phải có phòng riêng cho lao động nữ di cư làm giúp việc; không để gián đoạn thời gian đóng bảo hiểm…

Chia sẻ với các đại biểu tại chương trình, bà Ingrid Christensen - Giám đốc ILO Việt Nam và ông Giorgio Aliberti - Đại sứ, Trưởng phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam đều khẳng định, đây là cơ hội để các bên liên quan chia sẻ về những mối quan tâm, cùng đưa ra các giải pháp thiết thực, thúc đẩy hợp tác liên ngành nhằm tăng cường quyền lợi và bảo vệ tốt hơn cho người lao động di cư tại từng nước tiếp nhận, phái cử và trên cả khu vực.

Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Nguyễn Bá Hoan chia sẻ, là thành viên của Công ước Liên hợp quốc về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử đối với phụ nữ (CEDAW) và một số công ước của ILO liên quan đến bình đẳng giới và việc làm, Việt Nam luôn chú trọng tính nhạy cảm giới trong luật pháp và chính sách quốc gia, thực hiện nhiều hoạt động hợp tác quốc tế nhằm cải thiện bình đẳng giới và thúc đẩy quyền của người lao động trong nước và khu vực.

Bộ luật Lao động sửa đổi của Việt Nam có hiệu lực từ tháng 1/2021 đã giảm số năm chênh lệch giữa tuổi nghỉ hưu của nam và nữ từ 5 (60-55) xuống còn 2 (62-60). Nhiều nghề hoặc công việc lúc trước cấm sử dụng lao động nữ với mục đích bảo vệ họ thì giờ đây đã mở rộng đối với lao động nữ và cho họ quyền lựa chọn làm hoặc không làm. Để bảo đảm chia sẻ trách nhiệm gia đình, Bộ luật Lao động cũng quy định nam giới có quyền được nghỉ khi vợ sinh con nhỏ, thay vì chỉ có người mẹ được nghỉ thai sản. Và lần đầu tiên, khái niệm về quấy rối tình dục được đưa vào Bộ luật Lao động, làm cơ sở pháp lý cho việc xác định rõ ràng hơn những hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc…

Gần đây nhất, Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài sửa đổi năm 2020 đã lồng ghép để giải quyết các vấn đề về giới, bất bình đẳng giới vào những nội dung chính sách như bổ sung các hình thức hợp đồng; minh bạch hóa việc đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài, hỗ trợ các hoạt động mang tính chất phòng ngừa rủi ro khi đi làm việc ở nước ngoài, phổ biến chính sách, pháp luật và nâng cao nhận thức cho lao động nữ di cư, có nhắc đến các nhu cầu đặc biệt của phụ nữ nông thôn và phụ nữ thuộc nhóm yếu thế khác; quy định rõ việc người lao động được đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu bị ngược đãi, quấy rối tình dục…/.

Phạm Diệp