Đề xuất nhiều chính sách phân cấp, phân quyền cho Thủ đô Hà Nội

Chiều 4/7, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo một số giải pháp tăng cường phân cấp, phân quyền cho Thủ đô Hà Nội trong điều kiện đổi mới mô hình chính quyền đô thị và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao của Thủ đô, nhằm đề xuất các cơ chế, chính sách cho việc sửa đổi Luật Thủ đô. Tham dự Hội thảo có đại diện các Bộ, cơ quan ngang bộ, các chuyên gia, nhà khoa học.

Sửa Luật Thủ đô với các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật - Bộ Tư pháp Nguyễn Hồng Tuyến cho biết, sau 9 năm thi hành, Luật Thủ đô năm 2012 và các văn bản quy định chi tiết được ban hành đã và đang từng bước đi vào cuộc sống, có tác động tích cực tới sự phát triển kinh tế - xã hội và quản lý nhà nước trên địa bàn Thủ đô.

Tuy nhiên, bên cạnh các kết quả đạt được, việc tổ chức thi hành Luật Thủ đô và các văn bản quy định chi tiết thi hành còn chưa đạt được kết quả như mong muốn. Vì vậy, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 với 8 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu. Trong đó, có giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật về Thủ đô với cơ chế, chính sách phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển Thủ đô trong giai đoạn mới.

Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật - Bộ Tư pháp Nguyễn Hồng Tuyến chủ trì Hội thảo.

Cụ thể, sửa đổi, bổ sung Luật Thủ đô với các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội cho Thủ đô; đẩy mạnh cải cách hành chính, cắt giảm, đơn giản hoá thủ tục hành chính. Tăng cường phân cấp, phân quyền cho Thủ đô trên một số lĩnh vực. Sớm tổng kết mô hình thí điểm việc thực hiện để khắc phục những hạn chế, yếu kém.

Báo cáo nghiên cứu của Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật đề xuất mô hình tổ chức chính quyền Thủ đô theo hướng không tổ chức Hội đồng nhân dân (HĐND) ở quận, huyện, thị xã, phường.

Đồng thời, phân cấp cho chính quyền Thủ đô được quyết định các vấn đề: Điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân Thành phố; thành lập một số cơ quan chuyên môn đặc thù cấp Thành phố và cấp huyện; tăng tỷ lệ đại biểu chuyên trách HĐND Thành phố, đảm bảo mỗi quận, huyện, thị xã sẽ có ít nhất một đại biểu chuyên trách.

Chính quyền Thủ đô cũng được ban hành các biện pháp hành chính hoặc biện pháp ngăn chặn hành vi vi phạm hành chính đối với 3 lĩnh vực: Đất đai, xây dựng, phòng cháy, chữa cháy; Thường trực Hội đồng nhân dân Thành phố được quyết định một số vấn đề (phòng chống thiên tai, dịch bệnh, đầu tư công, những vấn đề cấp bách khác…) giữa hai kỳ họp…

Về thu hút, sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển Thủ đô, báo cáo nghiên cứu đề xuất Hà Nội được quy định việc tuyển dụng thẳng những người có tài năng, năng lực, trình độ cao về giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, nghệ thuật, thể thao, khoa học công nghệ vào làm việc ở các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc Thủ đô. Đồng thời, được quy định việc ký hợp đồng và quyết định mức lương, chế độ đãi ngộ theo cơ chế thỏa thuận đối với một số vị trí việc làm trong các cơ quan, đơn vị của Thủ đô cần có sự đảm nhiệm của người có năng lực, kinh nghiệm và trình độ cao…

Trên có sở Nghị quyết số 97/2019/QH14, thành phố Hà Nội triển khai thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại 175 phường thuộc 12 quận và thị xã Sơn từ ngày 01/7/2021. Theo đó, Thành phố không tổ chức Hội đồng nhân dân (HĐND) phường, chính quyền địa phương ở phường là Ủy ban nhân dân (UBND) phường, UBND phường là cơ quan hành chính thuộc UBND quận, thị xã.

Toàn cảnh Hội thảo.

Bổ sung quy định phụ cấp đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND phường

Từ thực tiễn địa phương, Phó Giám đốc Sở Nội vụ Hà Nội Nguyễn Chí Đoàn cho biết, qua một năm thực hiện, đến thời điểm hiện nay, qua báo cáo đánh giá hoạt động của các đơn vị, việc thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị theo Nghị quyết số 97/2019/QH14 của Quốc hội tại thành phố Hà Nội cũng đã đạt được những kết quả bước đầu, xác định được các vướng mắc hạn chế trong quá trình triển khai để qua đó đề xuất những kiến nghị tới Trung ương để hoàn thiện hơn nữa mô hình chính quyền đô thị.

Để thí điểm quản lý mô hình chính quyền đô thị Thành phố đạt được hiệu lực, hiệu quả, Hà Nội đề xuất các cơ quan chức năng bổ sung quy định phụ cấp đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND phường, nâng mức phụ cấp công vụ đối với công chức phường; nghiên cứu đề xuất tăng mức phụ cấp đối với đội ngũ người hoạt động không chuyên trách ở phường và tổ dân phố.

Hướng dẫn việc sử dụng, quản lý và chế độ chính sách đối với cán bộ thuộc Đảng ủy, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội ở phường, đảm bảo phù hợp tổ chức và hoạt động của UBND phường.

Theo Điều 4 Nghị định số 32/2021/NĐ-CP quy định về cán bộ thuộc tổ chức Đảng, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở phường: “Việc sử dụng, quản lý và chế độ chính sách đối với cán bộ cấp xã thuộc tổ chức Đảng, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội ở phường thực hiện theo quy định của Đảng, pháp luật và hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền”. Tuy nhiên đến nay Trung ương chưa có các hướng dẫn cụ thể về nội dung nêu trên. Vì vậy, thành phố Hà Nội kiến nghị sớm có quy định cụ thể đối với các chức danh cán bộ ở phường, đảm bảo đồng bộ với đội ngũ công chức phường khi thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị...

Bỏ HĐND cấp quận, huyện và giữ lại HĐND cấp phường, xã?

Vụ trưởng Vụ Pháp luật - Văn phòng Chính phủ Đinh Dũng Sỹ đề xuất thêm một phương án khác về mô hình tổ chức chính quyền là bỏ HĐND cấp quận, huyện và giữ lại HĐND cấp phường, xã vì cấp xã, phường là cấp cơ sở vì đây là nơi gần dân, sát dân nhất, cần phải nắm, trong khi đó cấp huyện chỉ là cấp trung gian.

Đồng tình với nhiều đề xuất phân cấp, phân quyền cho Thủ đô, nhưng ông Sỹ cho rằng cần cân nhắc việc Thường trực HĐND được quyết định một số vấn đề giữa hai kỳ họp. Ông phân tích, cần tăng tính chuyên nghiệp cho HĐND bằng cách tăng tỷ lệ đại biểu chuyên trách, hoạt động thường xuyên hơn (có thể là mỗi quý một kỳ họp). Như vậy sẽ bảo đảm nguyên tắc hoạt động của HĐND Thành phố tốt hơn là trao cho Thường trực HĐND các quyền trên (trừ các vấn đề có tính cấp bách, đột xuất).

Tán thành về trao quyền tự chủ cho Thành phố trong thu hút, sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, ông Sỹ cũng kiến nghị cơ chế ngân sách đặc thù cho Thủ đô, ít nhất là cho phép tỷ lệ phân chia giữa ngân sách Trung ương với ngân sách địa phương đối với Hà Nội phải cao hơn so với quy định chung và Hà Nội được để lại toàn bộ số vượt thu của năm sau so với số thu của năm trước (không phải so với dự toán).

Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Phan Trung Tuấn cho rằng, cần đề xuất những cơ chế, chính sách mạnh dạn hơn nữa để gỡ được các điểm nghẽn, tạo điều kiện cho Hà Nội phát triển bứt phá. Ông Tuấn cũng nhìn nhận không nên đặt nặng vấn đề có hay không HĐND mà cơ chế hoạt động của HĐND như thế nào để bảo đảm hiệu quả thực tế.

Phương Thảo