Bộ trưởng Bộ Công Thương: Duy trì và sử dụng linh hoạt Quỹ Bình ổn giá xăng dầu là vô cùng quan trọng

Sáng nay (16/3), tiếp tục chương trình làm việc Phiên họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên. Đầu giờ sáng, đã có 39 đại biểu đăng ký chất vấn.

Có hay không việc "găm hàng" xăng dầu từ tuyến vĩ mô?

Nhóm vấn đề chất vấn với Bộ trưởng Công Thương gồm: Tình hình sản xuất, nhập khẩu, cung ứng xăng dầu, công tác điều hành giá xăng dầu thời gian qua; việc thực hiện các Nghị quyết, kết luận về chất vấn của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội liên quan đến công tác quản lý thị trường, phòng, chống buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc; giải pháp bảo đảm lưu thông, xuất, nhập khẩu hàng hóa trong tình hình dịch Covid-19, nhất là mặt hàng nông sản.

Toàn cảnh phiên chất vấn tại điểm cầu Nhà Quốc hội (Ảnh: VGP/Việt Bắc)

Chất vấn Bộ trưởng, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Bình Định) đề nghị Bộ trưởng Bộ Công Thương có giải pháp căn cơ gì để giải quyết tình trạng nguồn cung xăng dầu thiếu hụt, khiến các doanh nghiệp bị lỗ, nhiều cửa hàng treo biển hết xăng chờ tăng giá?

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nêu thực tế khi hỏi các đại lý xăng dầu trên địa bàn thì được biết do nguồn cung của nhà điều hành ở cấp vĩ mô không đưa xuống, nên đại lý không có hàng để bán. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết có hay không việc "găm hàng" xăng dầu từ tuyến vĩ mô chứ không chỉ đại lý?

Còn đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) nhận định, thời gian qua giá dầu thế giới luôn tăng cao, nguồn cung trong nước bị thiếu hụt do Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn giảm sản lượng sản xuất vì gặp khó khăn về tài chính.

Từ đó phụ phí mỗi thùng dầu tăng từ 2 đến 3 lần so với năm 2021, dẫn đến nhiều doanh nghiệp, đầu mối nhập khẩu xăng dầu buộc phải giảm chiết khấu của các đại lý, giá bán của nhiều đại lý có thời điểm không đủ bù chi phí nên có hiện tượng có một số đai lý cửa hàng xăng dầu tư nhân găm hàng, treo biển hết xăng để chờ tăng giá, giá bán lẻ xăng dầu trong nước lên cao nhất trong 8 năm qua ảnh hưởng đến sản xuất, tăng trưởng kinh tế.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu giải pháp trong tới để bảo đảm lợi ích hài hoà giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, bảo đảm đủ nguồn cung xăng dầu trong nước?

Đại biểu Trần Văn Sáu (Đồng Tháp) hỏi: Giá xăng dầu cơ sở trên thị trường thế giới ở kỳ điều hành giá gần đây có biến động khá lớn so với thời điểm đầu năm 2022, cụ thể từ từ 44-60,02%, nên cùng với biến động này, giá tại thị trường trong nước cũng tăng từ 24,91-39,56%. Quá trình điều hành xăng dầu như vậy có gì mâu thuẫn? Thiệt hại này do ai gánh chịu?

Nguồn cung không thiếu

Trả lời các đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, giá xăng dầu thế giới tăng đột biến vì đứt gãy nguồn cung tại một số nước có sản lượng lớn, tác động từ cuộc xung đột Nga - Ukraine... Thị trường xăng dầu thế giới tăng với biên độ 40-60%.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên trả lời chất vấn. (Ảnh: VGP/Việt Bắc)

Cùng với đó, nguồn cung trong nước gặp khó khăn do Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn - cung ứng 35% số xăng dầu cả nước, giảm công suất. Ba tháng qua, nhà máy này chỉ sản xuất được tối đa 80% công suất.

Cùng với các giải pháp bình ổn thị trường trong nước, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu thực tế, tới giữa tháng 2 vừa qua nguồn cung xăng dầu trong nước đủ đáp ứng tới hết tháng 3. Cụ thể, tháng 2, tổng nguồn cung trong nước có khoảng 3 triệu m3, trong đó nguồn tồn dư là khoảng 1,2 triệu m3.

"Nguồn cung không lúc nào thiếu", Bộ trưởng Công Thương nói và cho biết, Bộ Công Thương đã có kế hoạch, phân giao các doanh nghiệp tăng nhập khẩu lên gấp đôi sản lượng bình thường, 1 triệu m3 trở lên.

Về hoạt động thanh, kiểm tra, Bộ trưởng nêu rõ, công tác kiểm tra ở các địa phương, với sự kết hợp của Tổng cục Quản lý thị trường và Sở Công Thương các địa phương đạt được nhiều kết quả.

Đến thời điểm này, toàn thị trường có 17 nghìn cửa hàng bán lẻ, trong đó lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 16.800 cửa hàng. Cơ quan quản lý đã xử lý các cửa hàng bán lẻ vi phạm, chỉ chiếm rất ít với 211 cửa hàng.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, có nhiều lý do dẫn đến việc nhiều cửa hàng dừng bán, có cửa hàng đóng cửa sửa chữa, có cửa hàng đã báo cáo việc dừng bán, nhưng cũng có những cây xăng cố tình "găm hàng", chờ nâng giá.

"Việc cửa hàng đóng cửa, treo biển không có nguồn cung là có thực, dù chỉ là số ít, do họ nhận xăng dầu từ Nghi Sơn nhưng việc giảm công suất khiến nguồn cung bị thiếu hụt", Bộ trưởng nói.

Đoàn Đại biểu Đồng Tháp (Ảnh chụp qua màn hình)

Duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu là vô cùng quan trọng

Trả lời đại biểu về nguyên nhân giá xăng dầu trong nước có biên độ biến động thấp hơn so với giá cơ sở trên thị trường thế giới, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, trong thời gian qua, Bộ Công Thương cùng với Bộ Tài chính, theo chức năng, nhiệm vụ của mình, đã sử dụng linh hoạt Quỹ Bình ổn giá xăng dầu.

Theo Bộ trưởng, “nếu không trích từ Quỹ này từ 500-1.500 đồng/lít trong một kỳ điều hành thì không thể có giá thấp hơn giá thế giới”, vì "thị trường trong nước và thị trường thế giới như bình thông nhau, để giảm biên độ biến động giá xăng dầu thời gian qua là nhờ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu".

Bộ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, việc duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu là vô cùng quan trọng, nhưng quỹ này có hạn, hiện còn khoảng trên dưới 600 nghìn tỷ đồng, trong khi đó có doanh nghiệp nhập khẩu âm quỹ này rất lớn. "Khi âm quỹ thì phải chấp nhận ghi nợ để sau này khi giá xăng dầu xuống lại tiếp tục trích lập, khi khó khăn phải bỏ ra dùng”, Bộ trưởng khẳng định.

Trong trường hợp Quỹ bình ổn giá xăng dầu không còn nữa, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, Bộ Công Thương và Tài chính đã đề nghị Chính phủ và Chính phủ cũng đã xây dựng dự thảo Nghị quyết đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc giảm thuế bảo vệ môi trường.

Còn nếu giá thế giới vẫn tăng cao thì sẽ tiếp tục sử dụng các loại thuế, phí khác. Để kìm giá, giữ chỉ số CPI, đối tượng dễ tổn thương không khó khăn hơn, thì các bộ, ngành, cơ quan hữu quan sẽ đề nghị Chính phủ sử dụng các quỹ an sinh xã hội hỗ trợ từ ngân sách để hỗ trợ đối tượng yếu thế, với doanh nghiệp sử dụng nhiều xăng dầu.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên khẳng định, liên Bộ Tài chính - Công Thương đã điều hành theo đúng quy định của pháp luật, tức là 10 ngày/lần và bám sát giá thế giới. Giá xăng dầu thế giới đã tăng 40-46% so với 2021, nhưng trong nước mới tăng 29%, thấp hơn so với thế giới.

Các đại biểu họp phiên chất vấn. (Ảnh: VGP/Việt Bắc)

Tăng cường nhập khẩu

Tranh luận với Bộ trưởng, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang) cho rằng, Bộ trưởng nói nguồn cung không thiếu, chúng ta sẽ tăng cường nhập khẩu. Nguồn cung phụ thuộc vào nước ngoài như vậy thì các nhà máy lọc dầu trong nước có vai trò như thế nào trong việc bình ổn giá xăng dầu, bảo đảm nguồn cung trong nước?

“Bên cạnh Quỹ Bình ổn giá xăng dầu, Bộ trưởng có giải pháp nào căn cơ hơn để quản lý số lượng xăng dầu đưa ra thị trường trong nước, giá cả trên thị trường”, đại biểu hỏi.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, Việt Nam có thời điểm không có nhà máy lọc dầu nào nhưng trong nước vẫn không thiếu xăng dầu, các nước bên cạnh không có nhà máy lọc dầu cũng không thiếu. Trong khi đó, các nước có nhà máy lọc dầu thì cũng không có giá chênh lệch quá xa so với giá thế giới.

Theo Bộ trưởng, Việt Nam hiện có hai nhà máy lọc dầu lớn là Bình Sơn và Nghi Sơn. Nhà máy Bình Sơn do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đầu tư hoạt động ổn định, công suất cung cấp 30-35% tổng lượng xăng dầu trong nước. Nghi Sơn là nhà máy liên doanh với đối tác nước ngoài thì hoạt động không hiệu quả. Về vấn đề nội tại của Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn chủ yếu là vấn đề tài chính.

Hiện, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam với tư cách là một bên trong liên doanh, đã báo cáo vấn đề này với Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Tập đoàn này cũng đang phối hợp với các cơ quan chức năng để yêu cầu hai liên doanh còn lại thực hiện đúng cam kết cung ứng dầu ra thị trường trong nước.

Nguồn nguyên liệu đầu vào của Nghi Sơn là nhập hoàn toàn từ dầu thô của Kuwait, trong bối cảnh biến động giá, việc khan hiếm nguồn cung là không thể tránh. "Khi nào PVN cam kết chắc chắn trước Bộ Công Thương rằng sản lượng lấy từ Nhà máy Nghi Sơn đảm bảo nguồn cung theo kế hoạch thì Bộ Công Thương mới dừng nhập xăng dầu", Bộ trưởng nói.

Phương Thảo