Bước tiến lớn trong tháo gỡ các “điểm nghẽn” về đô thị

Những “bài toán” chưa có lời giải?

Hà Nội từ lâu luôn hướng đến mục tiêu trở thành thành phố “Xanh - Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, đô thị phát triển năng động, hiệu quả, có sức cạnh tranh cao trong nước, khu vực và quốc tế. Trong đó, chú trọng đến các yếu tố phát triển bền vững như có hệ thống cơ sở hạ tầng xã hội và kỹ thuật đồng bộ, hiện đại.

Phát triển hài hòa giữa văn hóa, bảo tồn di sản, di tích lịch sử, với phát triển kinh tế, trong đó chú trọng kinh tế tri thức và bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng an ninh theo hướng liên kết vùng, quốc gia, quốc tế…

Việc giãn dân tại các quận nội thành được cho là biện pháp cần thiết trong thời gian tới. Ảnh: K.Tiến

Tuy nhiên, từ thực tế có thể thấy để thực hiện tốt những định hướng này Hà Nội cần giải quyết những “bài toán” khó như: Ngăn sự gia tăng dân số cơ học; tăng quỹ đất cho cây xanh, công cộng; di dời một số trường học, nhà máy, xí nghiệp, cơ sở sản xuất, bệnh viện ra khỏi nội đô; hạn chế xây cao tầng ở nội đô…

Lấy ví dụ về câu chuyện tăng quỹ đất cho cây xanh, công cộng, theo Kiến trúc sư Đinh Đăng Hải (Chuyên gia dự án thành phố Sống Tốt, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam) hiện nay, diện tích không gian công cộng ở Hà Nội rất hạn chế. Theo tính toán, trung bình người dân Hà Nội chỉ có 3m2 diện tích không gian công cộng/người. Đáng ngại là, khi so sánh về không gian xanh của Hà Nội với các thành phố trên thế giới hoặc tiêu chuẩn do Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị thì đều quá thấp.

Tương tự, ở câu chuyện di dời các nhà máy gây ô nhiễm ra khỏi nội đô, khảo sát thực địa của Nhóm làm việc vì sự tham gia của người dân (PPWG) tại 39 nhà máy thuộc diện di dời nằm trong danh sách kèm theo công văn số QHKT/8/2011 của Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội ở hai quận Hai Bà Trưng và Thanh Xuân cho thấy, trong số 21 nhà máy đã di dời khỏi khu vực nội thành Hà Nội có 19 nhà máy được chuyển đổi mục đích sử dụng sang xây chung cư hoặc biệt thự liền kề.

Chỉ có 2 nhà máy được thay thế bằng mục đích sử dụng khác như đường trên cao và đại học tư nhân. Điều này cho thấy việc sử dụng đất đai được thu hồi sau khi di dời các nhà máy vào mục đích phát triển không gian công cộng cho người dân còn rất hạn chế. Đồng thời chưa phù hợp với chủ trương chung đó là ưu tiên sử dụng quỹ đất tại một số khu vực nội thành Hà Nội sau khi di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp, cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, cơ quan đơn vị để xây dựng, phát triển các công trình công cộng, cây xanh, bãi đỗ xe, công trình hạ tầng xã hội và kỹ thuật đô thị, không làm tăng chất thải cho khu vực nội thành...

Đặt lợi ích người dân và Thủ đô lên hàng đầu

Trở lại câu chuyện Hà Nội công bố các Đồ án Quy hoạch phân khu đô thị, theo kiến trúc sư Trần Huy Ánh (Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội) vẽ ra quy hoạch thì dễ nhưng để thực hiện quy hoạch là rất khó. “Thực tế quy hoạch phân khu đã có từ lâu nhưng việc Thành phố công bố cũng thể hiện quyết tâm thực hiện. Tuy nhiên, như tôi vẫn nói, vẽ quy hoạch thì dễ nhưng thực hiện mới là quan trọng” - kiến trúc sư Trần Huy Ánh chia sẻ.

Quy hoạch để các quận nội đô không còn ngột ngạt. Ảnh: Giang Nam

Ở góc nhìn của người dân trong phạm vi quy hoạch, bà Trần Ngân Hoa - Tổ dân phố số 1, phường Hàng Buồm (quận Hoàn Kiếm) cho biết, nhìn về tổng quát quy hoạch cá nhân bà thấy chủ trương này là đúng đắn, hợp lý và cũng được nhiều người ủng hộ. Theo bà Hoa, khu phố cổ Hà Nội hiện là nơi có mật độ dân cư cao nhất Thành phố.

Nhiều người không xa lạ với cảnh một số hộ gia đình phải sống trong cảnh “chen chúc”. Cũng vì mật độ dân số đông, hạ tầng không phát triển đã khiến cho cuộc sống người dân gặp rất nhiều khó khăn. “Trước đây cũng có thời gian phường có đợt khảo sát, đăng ký những người xin giãn dân. Tôi thấy cũng có rất nhiều người đến đăng ký với mong muốn được chuyển ra nơi ở mới rộng rãi hơn” – bà Hoa nói.

Ông Cao Văn Ngạc, Tổ trưởng Tổ dân phố, Bí thư chi bộ Khu dân cư 12, phường Trung Liệt (quận Đống Đa) cho biết, việc thành phố Hà Nội công bố các Đồ án Quy hoạch phân khu đô thị tại các quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng cá nhân ông cũng được nghe thông tin trên báo, đài.

Theo ông Ngạc, việc ban hành các Đồ án này là cơ sở để Thành phố triển khai việc cải tạo, chỉnh trang đô thị nhằm tạo cho bộ mặt Thủ đô ngày càng khang trang, hiện đại hơn. Tuy nhiên, để triển khai được các Quy hoạch phân khu, cá nhân ông thấy Hà Nội phải có những biện pháp thu hút dân số dịch chuyển ra ngoại thành.

“Về việc giãn dân, di chuyển bớt người dân ra khỏi các khu vực nội đô, tôi cho rằng việc làm này là cần thiết. Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng cần phải thận trọng, cụ thể và đặc biệt phải có sự đồng lòng của người dân. Thực ra, từ trước đến nay, người dân luôn mong muốn cuộc sống tốt lên.

Tôi lấy ví dụ, trước đây các quận nội thành, nhất là quận Hoàn Kiếm (tập trung ở khu vực phố cổ) thì tình trạng dân đông đúc, cuộc sống rất khó khăn. Cũng đã có những đề án về giãn dân song để thực hiện được thì vẫn là một “bài toán” nan giải”, ông Ngạc chia sẻ.

Do vậy, đứng ở khía cạnh người dân, ông Ngạc cho rằng cần tuyên truyền cho người dân hiểu và chấp hành. Quan trọng, các chính sách đưa ra cũng cần phù hợp với người dân, tạo điều kiện cho người dân có cuộc sống tốt đẹp hơn.

Nếu thực hiện giãn dân, giải tỏa đến khu rộng rãi hơn, thuận tiện hơn thì chắc chắn người dân sẽ đồng ý với các quy hoạch. Nhưng nếu đến nơi mới, điều kiện về cơ sở vật chất, trường học, bệnh viện, hoặc không phù hợp để làm ăn, phát triển kinh tế thì rất khó để người dân đi.

Rõ ràng, việc Hà Nội phê duyệt quy hoạch các đô thị phân khu tại 4 quận nội đô lịch sử là nhằm triển khai định hướng Quy hoạch xây dựng chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Đồng thời, đây cũng là cơ sở pháp lý để xác định các dự án đầu tư xây dựng và triển khai tổ chức lập quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị phục vụ kiểm soát phát triển, quản lý đô thị, bảo tồn và phát huy giá trị khu vực phổ cổ, phố cũ và làm cơ sở thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước, góp phần thúc đẩy nền kinh tế. Quá trình triển khai quy hoạch trong thời gian tới sẽ gặp nhiều thách thức, tuy nhiên nếu đặt lợi ích người dân và Thủ đô lên hàng đầu thì tin chắc định hướng sẽ thành hiện thực./.

Giang Nam – Kim Tiến