Một chiến dịch ở Bắc Kỳ - Thêm một tư liệu quý giá về Việt Nam cuối thế kỷ 19

Công ty Cổ phần Văn hoá và Truyền thông Nhã Nam vừa cho ra mắt bản dịch tiếng Việt của tác phẩm "Một chiến dịch ở Bắc Kỳ" của bác sĩ Charles-Édouard Hocquard. Ông cũng chính là người đã tham gia chiến dịch này với tư cách là bác sĩ quân y.

"Một chiến dịch ở Bắc Kỳ" là bản tường trình của ông về một chiến dịch quân sự được Pháp tiến hành từ 1883 đến 1886 nhằm mục đích thiết lập chế độ bảo hộ ở Bắc Kỳ.

Cuốn sách "Một chiến dịch ở Bắc Kỳ".

Ban đầu, câu chuyện ông viết được in trên tạp chí Le Tour du Monde (Vòng quanh Thế giới) thành năm phần dài dưới nhan đề 30 tháng ở Bắc Kỳ. Tác phẩm được xuất bản dưới dạng sách vào năm 1892 và thuật lại chuyến đi của bác sĩ Hocquard từ lúc ông rời cảng Toulon ngày 11/1/1884 đến khi ông hồi hương vào ngày 19/4/1886.

Trong 26 tháng ở Việt Nam, Hocquard trải qua 10 tháng ở Hà Nội, từ đó viết nên một nguồn tư liệu quan trọng về thành phố này vốn không mấy thay đổi ngay cả khi có sự hiện diện của người Pháp.

Hocquard dành nhiều thời gian cho việc tường thuật lại các quan sát thực địa của mình, vì vậy, ta có thể đọc được qua tác phẩm này một câu chuyện lịch sử và dân tộc học, miêu tả địa lý tự nhiên và địa lý nhân văn miền Bắc Việt Nam cuối thế kỷ 19.

Việc miêu tả chặt chẽ và vô cùng chi tiết ấy cho thấy rõ một Việt Nam còn ít chịu ảnh hưởng phương Tây cả về kiến trúc lẫn lối sống, vẻ bề ngoài và tinh thần của người dân.

Một số hình ảnh về Việt Nam cuối thế kỷ 19 được in trong "Một chiến dịch ở Bắc Kỳ".

Ngoài nhiệm vụ chính là chăm sóc sức khỏe cho thương bệnh binh quân viễn chinh và lính tập, tại đây, Hocquard còn được phân công chụp ảnh địa hình hỗ trợ công tác trắc địa.

Và suốt hơn hai năm ở đây, ông đã tận dụng triệt để chiếc máy ảnh mang theo để chụp lại hầu như toàn cảnh xã hội Việt Nam khi ấy: Từ phong cảnh thiên nhiên, làng mạc, phố phường đến những chân dung cụ thể của nhà vua, quan lại, nho sĩ, nhà buôn, binh lính, nông dân…

Chính vì thế, ở Việt Nam, tên tuổi ông đã được biết đến từ lâu với tư cách tác giả những bức ảnh nổi tiếng chụp xứ Đông Dương cuối thế kỷ 19.

Sau một thời gian dài tiến hành đàm phán, cuối cùng Nhã Nam cũng đã mua thành công bản quyền của 44 tấm ảnh gốc do bác sĩ Hocquard chụp, từ Trung tâm Lưu trữ Hải ngoại (ANOM), Aix-en-Provence, Pháp, cho vào phụ lục cuốn sách "Một chiến dịch ở Bắc Kỳ", nhằm cung cấp thêm cho bạn đọc một tư liệu quý giá.

Những tấm ảnh in trong phụ lục này được Nhã Nam chọn lựa trong số hơn 200 bức ảnh đang được lưu giữ và quản lý bởi Trung tâm Lưu trữ Hải ngoại Pháp để độc giả có một cái nhìn rõ nét hơn về cuộc sống, phong cảnh và con người Bắc Bộ những năm cuối thế kỷ 19.

Phương Bùi