Kỹ năng tự học - Phát triển từ phương pháp giáo dục của nhà trường

	Có thể điều chỉnh lịch thi Trung học phổ thông quốc gia
	Lớp học không khoảng cách
	Hà Nội: Từ 9/3, dạy học trên truyền hình cho học sinh lớp 9 và lớp 12

Ý thức tự học mở đường, kỹ năng tự học chỉ lối

Trong thời gian học sinh nghỉ học để phòng, chống dịch Covid-19, hầu hết các nhà trường đều thiết lập nhiều hình thức học tập online để thầy cô hướng dẫn học sinh làm bài tập. Có thể nói, học tập online là giải pháp thích hợp để học sinh tiếp thu kiến thức. Tuy nhiên, hiệu quả của quá trình này bị hạn chế bởi thời gian và không gian tương tác, công nghệ và điều kiện của mỗi gia đình. Điều này đòi hỏi học sinh phải có ý thức tự học và chủ động.

Kỹ năng tự học phát triển từ phương pháp giáo dục của nhà trường. (Ảnh minh họa)

Sự tự giác này không nên bắt nguồn từ nỗi sợ bị rầy la hay áp lực điểm số mà cần được hình thành từ hứng thú với bài giảng và ham muốn khám phá sâu rộng hơn. Vì nguồn khởi tạo tích cực mới khiến việc học trở nên hiệu quả. Không cần phải ai nhắc nhở hay thúc ép, các em biết cách sắp xếp thời gian và bài học để hoàn thành tốt nhất quá trình học tập tại nhà.

Tuy nhiên, các em chỉ có ý thức tự học thôi chưa đủ. Việc không có thầy cô đồng hành thường xuyên yêu cầu kỹ năng tự học để có thể giải quyết vấn đề nảy sinh trong quá trình học tập. Kỹ năng tự học là khả năng tư duy độc lập, tích cực để thu thập, chọn lọc, phân tích, phản biện và từ đó hình thức kiến thức mới.

Hình thành kỹ năng tự học tức là giúp học sinh có phương thức tư duy có ý thức. Đặc biệt, không chỉ có khả năng tự giải quyết vấn đề mà học sinh cũng cần kỹ năng tự đánh giá để biết rõ hạn chế cần khắc phục và rèn luyện cũng như tìm hiểu thông tin bổ sung.

Kỹ năng tự học phát triển từ phương pháp giáo dục của nhà trường

Làm sao để hình thành cho học sinh kỹ năng tự học? Câu trả lời nằm ở phương pháp giáo dục của nhà trường và sự phối hợp tích cực giữa phụ huynh cùng giáo viên.

Theo Nhà giáo ưu tú Lê Tiến Thành - Chủ tịch Hội đồng Giáo dục của Thực nghiệm Victory (quận Hà Đông, Hà Nội), muốn học sinh hình thành năng lực tự học, nhà trường và giáo viên phải tạo ra môi trường tự do và trao cho học sinh đủ công cụ, kiến thức, kỹ năng để người học tự tìm tòi, xây dựng kiến thức thông qua “kinh nghiệm”, “tư duy”, “trải nghiệm” của chính bản thân chứ không phải bằng cách ghi nhớ các luận điểm lý thuyết suông.

Kỹ năng tự học không phải là đòi hỏi nhất thời trong thời gian dịch bệnh mà đó là một trong những năng lực tiên quyết của công dân toàn cầu và công dân thời đại số. (Ảnh minh họa)

"Bởi vậy, các trường cần cổ vũ việc thảo luận, tranh biện, tương tác hai chiều giữa thầy và trò. Các bài tập hướng tới việc viết luận, suy diễn và hoàn thành các nhiệm vụ, dự án thực tế hơn là việc giải các bài tập hay kiểm tra bằng các bài thi. Đây được gọi là phương pháp giáo dục thực nghiệm - học qua thực hành, trưởng thành qua trải nghiệm” - Chủ tịch Hội đồng Giáo dục của Thực nghiệm Victory nhấn mạnh.

Vai trò của giáo viên trong quá trình này là rất quan trọng. Thầy cô là người tạo môi trường và tình huống để học sinh có thể rèn luyện khả năng tự giải quyết vấn đề thông qua việc tổ chức hoạt động học và dạy cách học. Để làm được điều đó, giáo viên phải nắm vững quá trình hình thành nhận thức, thường xuyên cập nhật, thay đổi vật liệu, chọn bài tập ứng dụng có tính thực tế, liên hệ kiến thức với cuộc sống để hấp dẫn học sinh.

Từ đó, giáo viên tổ chức hoạt động học theo hình thức: Thầy giao việc - Trò làm việc; Thầy là người hướng dẫn - Trò tự học, tự chiếm lĩnh kiến thức; Thầy không giảng giải, truyền thụ một chiều - Trò không thụ động tiếp thu mà tích cực, chủ động, tự học. Tức là, việc học bắt đầu từ hoạt động tự khám phá của học sinh thông qua giác quan, kinh nghiệm có sẵn đến hoạt động tổng hợp, phân tích với mô hình, hình ảnh và cuối cùng là hoạt động hình thành kiến thức chuyển vào trong bộ não. Lúc này, học thực sự là công việc tự thân của trò và năng lực tự học cũng được hình thành một cách tự nhiên.

Phương pháp này không chỉ rèn luyện khả năng tư duy độc lập mà còn tạo thói quen chủ động tìm kiếm tri thức từ những trải nghiệm mới trong cuộc sống. Như nhà giáo dục John Dewey từng nói: “Giáo dục không phải chuẩn bị cho cuộc sống, giáo dục chính là cuộc sống”. Vì vậy, trong thời gian nghỉ học tại nhà, với kỹ năng tự học, học sinh không chỉ dừng lại ở tiếp thu kiến thức qua việc học trực tuyến mà hoàn toàn chủ động tiếp cận với những điều mới như làm việc nhà, học nhạc cụ mới, đọc nhiều sách hơn, giao tiếp với ông bà hoặc hiểu biết hơn về văn hóa ở các vùng quê…

Kỹ năng tự học không phải là đòi hỏi nhất thời trong thời gian dịch bệnh mà đó là một trong những năng lực tiên quyết của công dân toàn cầu và công dân thời đại số. Ngay từ bây giờ, các trường cần quan tâm và chú trọng hơn phương pháp dạy học tích cực để giúp học sinh hình thành năng lực quan trọng này.

P.T