Xã hội hóa văn học - nghệ thuật: Vẫn chỉ là khởi động

Kỳ cuối: Đừng để bị thương mại hóa, nghiệp dư hóa

(LĐTĐ) Theo ý kiến của hàng chục chuyên gia, nhà khoa học, sau 21 năm thực hiện xã hội hóa văn học nghệ thuật, đến nay, tình hình vẫn không khả quan hơn. Hiểu khác nhau nên làm khác nhau, dẫn đến việc xã hội hóa văn học nghệ thuật khi đi vào cuộc sống vẫn còn vướng mắc và nảy sinh không ít vấn đề trong tất cả các lĩnh vực như điện ảnh, âm nhạc, sân khấu, văn học, xuất bản…
ky cuoi dung de bi thuong mai hoa nghiep du hoa Kỳ 4: Xã hội hóa văn học: Khó tránh quy luật lợi nhuận

Chưa hiểu đúng về xã hội hóa

Theo PGS.TS. Phan Trọng Thưởng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, từ năm 1986 trở về trước, cũng như các lĩnh vực khác của đời sống kinh tế xã hội, sự nghiệp văn hóa nói chung, văn học nghệ thuật nói riêng được vận hành theo cơ chế tập trung, bao cấp. Dù trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt, văn học, nghệ thuật vẫn tồn tại và phát triển, đạt được nhiều thành tựu hết sức to lớn, hoàn thành sứ mệnh vẻ vang của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Nhưng từ năm 1986 trở đi, khi các quy luật thời chiến dần trở nên hết hiệu lực, đất nước bước vào giai đoạn đổi mới toàn diện, nhất là từ khi cơ chế thị trường vận hành đến nay thì tất cả các lĩnh vực cũng từng bước chuyển đổi để tìm kiếm mô hình phát triển và phương thức hoạt động mới, phù hợp với xu thế vận động của xã hội.

ky cuoi dung de bi thuong mai hoa nghiep du hoa
Lĩnh vực sân khấu đang được xã hội hóa một cách mạnh mẽ

Chủ trương xã hội hóa được thai nghén và khai sinh trong quá trình đổi mới toàn diện đất nước. Đây là chủ trương lớn, bao trùm nhiều lĩnh vực của đời sống văn hóa xã hội, trong đó có văn học nghệ thuật. Cũng như bất kỳ chủ trương, chính sách nào, khi mới ban hành gây sự bỡ ngỡ và gặp không ít khó khăn trong quá trình đi vào cuộc sống, nhất là trong hoàn cảnh đất nước vừa bước ra khỏi thời kỳ bao cấp, tâm trạng phân vân, nhận thức về xã hội hóa còn chưa thông suốt. Ngay khái niệm xã hội hóa cũng gây không ít những ngộ nhận, hiểu lầm.

Chính vì những cách hiểu khác nhau nên quá trình xã hội hóa văn học nghệ thuật chưa xác định được mô hình hợp lý để nhân rộng, phát triển. Không ít trường hợp bị đồng nhất với tư nhân hóa đơn thuần. Nhiều đơn vị xã hội hóa hoạt động một thời gian rồi rơi vào bế tắc. Các hiện tượng tiêu cực như: Thương mại hóa, nghiệp dư hóa… xuất hiện. Các giá trị nghệ thuật truyền thống không có cơ hội để được đầu tư….

Cần định hướng của Nhà nước

Tại Hội thảo "Nhìn lại quá trình xã hội hóa các hoạt động văn học, nghệ thuật ở Việt Nam từ khi ban hành chủ trương đến nay" do Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tổ chức vừa qua, các nhà nghiên cứu, quản lý, các chuyên gia khoa học, nhà báo và văn nghệ sĩ từ các cơ quan, tỉnh, thành, các lĩnh vực văn học, nghệ thuật trong cả nước đã cùng tập trung đưa ra kiến nghị, giải pháp trọng tâm, có tính khả thi để thúc đẩy, nâng cao hiệu quả thực hiện chủ trương xã hội hóa các hoạt động văn học, nghệ thuật.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam: “Văn hóa là nền tảng tinh thần, nhưng có nơi, có lúc bị sức ép kinh tế lấn át. Chúng ta đã nhận ra những vấn đề môi trường nhưng các vấn đề văn hoá xã hội cũng thật sự đáng báo động. Nhìn trong ngắn hạn các hoạt động văn hoá, xã hội nói chung, văn học nghệ thuật nói riêng, không đóng góp trực tiếp về kinh tế nhưng lâu dài thì sẽ gián tiếp thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành kinh tế khác như du lịch.

Chưa kể khi đã nhận diện được những bất cập, hạn chế về văn hoá, xã hội thì thường chưa xử lý được ngay nên tiếp tục tích tụ. Trong giải quyết các vấn đề văn hoá, ý kiến chuyên gia chưa được coi trọng đúng mức”.

Theo NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội, cần có một số giải pháp cấp bách, trong đó vấn đề quản lý cần khẩn trương rà soát, bổ sung và xây dựng mới các chế độ, chính sách như chế độ lương, nhuận bút, đãi ngộ tài năng, bồi dưỡng lao động nghề nghiệp, chế độ hưu… Phối hợp chặt chẽ với các Hội văn học, nghệ thuật trong việc công bố, giới thiệu, quảng bá các tác phẩm văn học, nghệ thuật có chất lượng tốt, định hướng thẩm mỹ cho công chúng. Đi liền đó là xây dựng các chế tài ngăn chặn, xử lý các hoạt động sáng tác, truyền bá những sản phẩm có nội dung tư tưởng, nghệ thuật thấp, ảnh hưởng xấu tới xã hội.

Cùng ý kiến với NSND Trần Quốc Chiêm, Nhà thơ Hữu Thỉnh tâm huyết: “Xã hội hóa với văn nghệ sĩ là tài năng được thừa nhận, là tác phẩm được thừa nhận, tạo được tiếng vang với công chúng và có sức sống lâu dài. Chúng ta có cả một vườn sản phẩm được gọi là văn hóa nhưng thực chất văn hóa được bao nhiêu? Tôi hoan nghênh xã hội hóa nhưng không thể vì vài đồng tiền mà quên đi giá trị tác phẩm. Tác phẩm phải đi vào lòng người, đấy mới là xã hội hóa cao nhất”.

PGS.TS Đinh Xuân Dũng, Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương cũng cho rằng, nắm vững quy luật sự hình thành và phát triển của thị trường, tôn trọng tính đa dạng của các sản phẩm văn học, nghệ thuật do xã hội hóa tạo nên, đồng thời định hướng đúng cho quá trình xã hội hóa thì sẽ góp phần trực tiếp sản sinh ra các tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, tạo nên sức thuyết phục của dòng mạch chính trong đời sống văn học, nghệ thuật nước nhà. Đó phải chăng là yêu cầu và bài toán cần giải đáp trong thời gian tới, khi quá trình xã hội hóa các hoạt động văn học nghệ thuật, theo quy luật của nó, ngày càng đi vào chiều sâu và tác động toàn diện đến sự nghiệp văn học nghệ thuật nước nhà, hiện nay và những năm tới.

Đưa ra giải pháp sâu hơn từ góc nhìn địa phương, ông Nguyễn Đức Hòa, Phó Chủ tịch phục trách Hội Văn học nghệ thuật Bình Thuận đề xuất: Hội Văn học nghệ thuật địa phương phải nâng cao chất lượng hoạt động, chủ động sáng tạo đổi mới phương thức hoạt động để theo kịp xu hướng của xã hội; trong lĩnh vực văn học, cá nhân hay một nhóm văn nghệ sỹ sẽ được Hội hỗ trợ một phần kinh phí cho đầu tư sáng tác đối với những công trình nghiên cứu, biên khảo hoặc tác phẩm văn học có chất lượng…

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng nhận định, khi thực hiện xã hội hóa vẫn còn có nhiều bất cập như: Các chính sách về ưu đãi đầu tư không được như mong muốn, sử dụng ngân sách Nhà nước khó khăn; khi làm nghị định, thông tư thì không chú ý đến tầm quan trọng của văn hóa tinh thần nên việc thực hiện vướng mắc. “Việc xã hội hóa không phải Nhà nước buông lơi về lãnh đạo và đầu tư mà là nhằm huy động nguồn vốn của xã hội, tăng mức hưởng thụ của người dân. Chúng ta đều nhận thấy, văn hóa là nền tảng tinh thần, nhưng có nhiều nơi, nhiều lúc bị sức ép kinh tế lấn át. Xã hội hóa văn hóa ngắn hạn không làm ra tiền nhưng về lâu dài mới tạo ra được nền tảng văn hóa, tránh suy thoái đạo đức”, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói.

Bảo Thoa

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Hà Nội: 2 trường THPT tuyển sinh lớp 10 chương trình đào tạo song bằng tú tài

Hà Nội: 2 trường THPT tuyển sinh lớp 10 chương trình đào tạo song bằng tú tài

(LĐTĐ) Theo Kế hoạch tuyển sinh vào lớp 10 Trung học phổ thông (THPT) năm học 2024-2025 đã được Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội phê duyệt, để được trúng tuyển vào lớp 10 chương trình đào tạo song bằng tú tài học chương trình THPT quốc gia Việt Nam và tú tài Anh quốc (chứng chỉ A-level), thí sinh sẽ phải trải qua 2 vòng thi tuyển.
Mỗi học sinh được đăng ký nguyện vọng dự tuyển vào tối đa 3 trường công lập

Mỗi học sinh được đăng ký nguyện vọng dự tuyển vào tối đa 3 trường công lập

(LĐTĐ) Trong kỳ tuyển sinh vào lớp 10 Trung học phổ thông (THPT) công lập không chuyên năm học 2024 - 2025 tại Hà Nội, mỗi học sinh được đăng ký nguyện vọng dự tuyển vào tối đa 3 trường THPT công lập.
Khen thưởng nữ điều dưỡng ép tim cứu du khách nước ngoài

Khen thưởng nữ điều dưỡng ép tim cứu du khách nước ngoài

(LĐTĐ) Chiều 28/3, điều dưỡng Đặng Thị Hạ, 29 tuổi, người ép tim cứu sống du khách nước ngoài bị ngừng tim trong nhà hàng, được lãnh đạo Bệnh viện Bạch Mai khen thưởng.
Tuyển sinh vào lớp 10 tại Hà Nội: Thí sinh thi các môn chuyên vào ngày 10/6

Tuyển sinh vào lớp 10 tại Hà Nội: Thí sinh thi các môn chuyên vào ngày 10/6

Theo Kế hoạch tuyển sinh vào lớp 10 Trung học phổ thông (THPT) năm học 2024 - 2025 của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, ngay sau khi kết thúc hai ngày thi vào các trường THPT công lập không chuyên (ngày 8 - 9/6), các thí sinh đăng ký dự tuyển vào lớp 10 chuyên thuộc các trường THPT chuyên và có lớp chuyên sẽ làm bài thi các môn chuyên vào ngày 10/6.
Yêu cầu thực hiện nghiêm quy định hóa đơn điện tử với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu

Yêu cầu thực hiện nghiêm quy định hóa đơn điện tử với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu

(LĐTĐ) Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên vừa ký ban hành Công điện hỏa tốc số 2036/CĐ-BCT gửi Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) và Cục QLTT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc thực hiện nghiêm quy định về hóa đơn điện tử đối với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu.
Liên đoàn Lao động huyện Mỹ Đức trao quyết định thành lập 22 Công đoàn cơ sở

Liên đoàn Lao động huyện Mỹ Đức trao quyết định thành lập 22 Công đoàn cơ sở

(LĐTĐ) Chiều 28/3, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) huyện Mỹ Đức đã tổ chức Hội nghị công bố quyết định giải thể Công đoàn cơ quan Dân Đảng, Công đoàn UBND huyện; trao quyết định thành lập 22 Công đoàn cơ sở (CĐCS).
TP.HCM: 90% chó mèo đã được tiêm phòng bệnh dại

TP.HCM: 90% chó mèo đã được tiêm phòng bệnh dại

(LĐTĐ) TP.HCM là địa phương duy nhất đạt chứng nhận vùng an toàn dịch bệnh động vật đối với bệnh dại ở cấp tỉnh (toàn bộ thành phố, với tỷ lệ tiêm phòng bệnh dại đạt trên 90% tổng đàn chó mèo).

Tin khác

Tài tử Will Smith tái xuất

Tài tử Will Smith tái xuất

(LĐTĐ) Will Smith sẽ trở lại màn ảnh với phim “Bad Boys 4”, sau scandal đánh Chris Rock ở Oscar 2022.
Hé lộ quá trình làm phim bom tấn "Godzilla x Kong: Đế chế mới"

Hé lộ quá trình làm phim bom tấn "Godzilla x Kong: Đế chế mới"

(LĐTĐ) Sau thành công của phần phim "Godzilla đại chiến Kong", đạo diễn Adam Wingard và ê-kíp của ông sẽ trở lại với màn hợp sức của hai siêu quái trong "Godzilla x Kong: Đế chế mới". Với một quy mô đồ sộ hơn, quá trình chế tác bộ phim ẩn giấu nhiều sự thật thú vị cùng những con số cực kỳ ấn tượng.
Ông Hoàng Anh Tuấn làm HLV trưởng đội tuyển U23 Việt Nam

Ông Hoàng Anh Tuấn làm HLV trưởng đội tuyển U23 Việt Nam

(LĐTĐ) Ngày 28/3/2024, Liên đoàn Bóng đá Việt Nam chính thức bổ nhiệm ông Hoàng Anh Tuấn làm huấn luyện viên (HLV) trưởng đội tuyển U23 Việt Nam tham dự Vòng chung kết Giải bóng đá U23 châu Á 2024.
Đen Vâu, Double2T lập cú đúp tại Giải Cống hiến lần 18 năm 2024

Đen Vâu, Double2T lập cú đúp tại Giải Cống hiến lần 18 năm 2024

(LĐTĐ) Lễ trao giải Cống hiến lần 18 năm 2024 do báo Thể thao và Văn hóa - Thông tấn xã Việt Nam tổ chức diễn ra tối 27/3 tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Đây là mùa giải Cống hiến lần 18 và là mùa thứ hai được mở rộng sang lĩnh vực thể thao, với hai hệ thống giải là Giải Âm nhạc Cống hiến và Giải Thể thao Cống hiến.
"Dữ phượng hành": Màn tái hợp của Triệu Lệ Dĩnh và Lâm Canh Tân

"Dữ phượng hành": Màn tái hợp của Triệu Lệ Dĩnh và Lâm Canh Tân

(LĐTĐ) Sau hơn 1 tuần lên sóng, "Dữ phượng hành" bội thu kỷ lục khi liên tiếp đứng đầu các bảng xếp hạng xứ Trung như Maoyan, Douban, Xunyi. Trên bảng xếp hạng hot search Weibo, phim trở thành chủ đề "nóng bỏng tay" với hơn 1.963 chủ đề, tăng hơn 6.5 tỷ lượt tiếp cận, thu về 30 triệu lượt thảo luận.
Đức và Hà Lan: Toni Kroos kiến tạo, Goal-line công nhận bàn thắng

Đức và Hà Lan: Toni Kroos kiến tạo, Goal-line công nhận bàn thắng

(LĐTĐ) Rạng sáng 27/3 (giờ Việt Nam), đã diễn ra trận thi đấu giao hữu giữa đội tuyển Đức và Hà Lan. Tiền vệ lão tướng Toni Kroos đá phạt góc, giúp đồng đội ghi bàn ấn định chiến thắng 2-1 trước đội tuyển Hà Lan.
Cristiano Ronaldo trở lại, kết quả Bồ Đào Nha thua Slovenia

Cristiano Ronaldo trở lại, kết quả Bồ Đào Nha thua Slovenia

(LĐTĐ) Bồ Đào Nha thua Slovenia 0-2, dù tiền đạo Cristiano Ronaldo trở lại. Mạch toàn thắng của huấn luyện viên Roberto Martinez đã bị chặn lại.
24 đội bóng tham dự vòng chung kết EURO 2024

24 đội bóng tham dự vòng chung kết EURO 2024

(LĐTĐ) Rạng sáng 27/3, loạt trận chung kết vòng play-off EURO 2024 đã diễn ra. Gruzia, Ukraine và Ba Lan là những cái tên cuối cùng góp mặt ở vòng chung kết EURO 2024.
Liên đoàn Bóng đá Việt Nam chấm dứt hợp đồng với HLV Troussier

Liên đoàn Bóng đá Việt Nam chấm dứt hợp đồng với HLV Troussier

(LĐTĐ) Liên đoàn Bóng đá Việt Nam và huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia (ĐTQG) Việt Nam - ông Philippe Troussier cùng đi đến thỏa thuận chấm dứt hợp đồng từ ngày 26/3/2024.
Thua Indonesia 0-3, tuyển Việt Nam tái hiện kỷ niệm buồn 20 năm trước

Thua Indonesia 0-3, tuyển Việt Nam tái hiện kỷ niệm buồn 20 năm trước

(LĐTĐ) 20 năm trước tại giải đấu AFF Cup 2004, tuyển Việt Nam trên sân Mỹ Đình đã thua 0-3 trước Indonesia. 20 năm sau cũng trên sân Mỹ Đình, Việt Nam lại thua 0-3. Lần này tuyển Việt Nam do HLV Troussier dẫn dắt, với lối chơi rất vô hồn và cách dùng người của vị chiến lược gia người Pháp là rất khó hiểu.
Xem thêm
Phiên bản di động