Xây dựng văn minh đô thị đang trở thành phong trào lan tỏa sâu rộng tại các địa phương trên toàn thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, bên cạnh những “điểm sáng” trên báo cáo, vẫn còn đó những tồn tại mà nếu không có sự chuyển biến từ căn bản thì mọi phong trào, mọi nỗ lực sẽ không đạt được hiệu quả cao nhất. Ghi nhận thực tế trên địa bàn quận Đống Đa về sự đồng sức, đồng lòng của người dân và chính quyền địa phương với mục tiêu thay đổi nhận thức trong việc giữ gìn văn minh đô thị.

Phường Cát Linh có diện tích 0,366 km2 với 3.215 hộ và 11.236 nhân khẩu, mật độ dân số khoảng 30.699 người/km2. Phường được chia làm 11 tổ dân phố, 10 khu dân cư. Địa giới hành chính giáp ranh 6 phường: Ô Chợ Dừa, Quốc Tử Giám (quận Đống Đa), Điện Biên, Giảng Võ, Kim Mã, Thành Công (quận Ba Đình).

Phường có mật độ dân cư đông, các khu nhà trên địa bàn chủ yếu là các tập thể, chung cư cũ xen kẽ với nhà đất do cơ quan tự quản phân cấp cho cán bộ, công nhân viên với với diện tích nhỏ, lẻ. Nhìn chung, kinh tế trên địa bàn phường chủ yếu là thương mại dịch vụ, cùng với đó là một bộ phận người dân còn giữ thói quen tùy tiện trong sinh hoạt, ít quan tâm đến lợi ích chung của cộng đồng nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất trật tự an toàn giao thông, trật tự đô thị.

Quán triệt và thực hiện chỉ đạo của Quận uỷ, Ủy ban nhân dân quận và Ban chỉ đạo 197 quận, nhằm đảm bảo trật tự đô thị, nhiều giải pháp đã được các cấp chính quyền phường triển khai như: Ra quân xử lý dứt điểm tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường; đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền sâu rộng, vận động nhân dân, cơ quan, doanh nghiệp chấp hành nghiêm chủ trương lập lại trật tự đô thị, giải quyết dứt điểm tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường; tổ chức ký cam kết đến từng hộ gia đình kinh doanh bám mặt đường không vi phạm lấn chiếm lòng đường, hè phố làm nơi kinh doanh, buôn bán, trông giữ phương tiện, không vứt rác ra đường, tự giác tháo dỡ các mái che, mái vẩy, bục, bệ, cầu dẫn, biển quảng cáo không đúng quy định… Tuy nhiên, hiệu quả vẫn chưa cao.

Đứng trước bối cảnh này, Đảng ủy và chính quyền phường xác định rõ công tác đảm bảo trật tự đô thị, trật tự an toàn giao thông và thực hiện nếp sống văn minh đô thị cần những giải pháp căn cơ lâu dài, quyết liệt, đồng bộ mà trong đó, quan trọng nhất đó chính là sự tham gia tự giác của mỗi người dân thông qua việc chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về trật tự văn minh đô thị, trật tự an toàn giao thông. Đồng thời cần tích cực phối hợp với các lực lượng chức năng chung tay góp sức xây dựng môi trường sống ngày càng văn minh.

Đảng ủy, chính quyền và nhân dân phường Cát Linh đã đi đến thống nhất và cùng xây dựng Nghị quyết chuyên đề riêng mang đặc thù địa phương, đó là: “Tiếp tục thực hiện các biện pháp đảm bảo trật tự văn minh đô thị, trật tự an toàn giao thông trên địa bàn phường” với trọng tâm là việc phát động phong trào “Toàn dân chung tay xây dựng, giữ gìn trật tự văn minh đô thị, trật tự an toàn giao thông” với khẩu hiệu hành động “2 xây, 4 chống”. Trong đó, 2 xây gồm: Xây dựng, động viên, phát huy ý thức tự giác của mỗi người dân tích cực chủ động tham; Xây dựng, giữ gìn trật tự văn minh đô thị, trật tự an toàn giao thông trở thành nền nếp tự giác thường ngày, nét đẹp văn hóa của chính quyền và nhân dân Cát Linh”; “4 chống” gồm: Chống lấn chiếm vỉa hè, lòng đường; Chống để xe dừng đỗ xe sai quy định; Chống xả rác tùy tiện, sai quy định, làm mất vệ sinh, mỹ quan đô thị; Chống quảng cáo, rao vặt trái phép, lắp đặt, sử dụng mái che, mái vẩy sai quy định.

Bí thư Đảng ủy phường Cát Linh Đoàn Thu Hà nhấn mạnh, Nghị quyết được ra đời từ nhu cầu của nhân dân, vì lợi ích thiết thực của nhân dân, tranh thủ được sự tham gia của đội ngũ là những người có uy tín trong cộng đồng. Từng người chấp hành nghiêm, sau đó lan tỏa dần ra bà con lối xóm nền nếp giữ gìn trật tự đô thị trong từng việc làm nhỏ mỗi ngày: Đổ rác đúng nơi quy định, chấp hành nghiêm Luật Giao thông đường bộ, không lấn chiếm vỉa hè, lòng đường.

Quyết tâm triển khai Nghị quyết, Đảng ủy, chính quyền phường Cát Linh đã tập trung huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị trong việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật; các Chương trình công tác, Nghị quyết chuyên đề của Đảng ủy, Kế hoạch của Ban Chỉ đạo 197 phường… về đảm bảo trật tự văn minh đô thị, trật tự an toàn giao thông, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, tổ chức và nhân dân trong công tác đảm bảo trật tự văn minh đô thị, trật tự an toàn giao thông trên địa bàn phường. Đây cũng là tiêu chí để bình xét thi đua danh hiệu “văn hóa”, “tiên tiến” giữa các khu dân cư.

Kể từ khi ấp ủ đến ban hành Nghị quyết số 112 - NQ/ĐU ngày 27/9/2023, trong suốt nhiều tháng, Đảng uỷ, Ủy ban nhân dân phường Cát Linh đã tổ chức nhiều cuộc hội nghị chuyên đề tại các tổ dân phố và khu dân cư. Đây vừa là các buổi vận động tuyên truyền trực tiếp đến mọi người dân, vừa là cơ hội, là diễn đàn của quần chúng nhân dân thảo luận những vấn đề về trật tự văn minh đô thị từ đó góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, nâng cao, gìn giữ kỷ cương trên địa bàn.

Tại các buổi đối thoại, với sự tham dự, chỉ đạo của bà Nguyễn Thị Minh Hiền - Chủ tịch Ủy ban Mặt trật Tổ quốc Việt Nam quận và ông Hà Anh Tuấn - Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận, cùng những lời góp ý, tự sự của nhân dân mà tiêu biểu trong đó là các đảng viên lão thành đều được Đảng ủy, chính quyền phường Cát Linh tiếp thu, ghi nhận sau đó họp bàn phương án giải quyết. Đó có thể là câu chuyện về việc đổ rác không đúng nơi quy định hay như những rào chắn thi công của các công trình trọng điểm đang làm phiền đến đời sống dân sinh, về sinh kế của các người dân trong khu chợ tạm… Từng việc, từng vấn đề được nêu ra để thảo luận và đi đến phương án chung.

Có lẽ, chính tính minh bạch trong từng vấn đề nên các buổi sinh hoạt Nghị quyết đều thu hút đông đảo người dân tham gia. “Công tác đảm bảo trật tự văn minh đô thị là một vấn đề lớn đã được triển khai từ lâu. Trong việc này, ý thức của người dân là quan trọng nhất, đây cũng là việc hết sức tế nhị với mọi người dân, do dó, để công tác này đi vào hiệu quả rất cần sự đồng lòng của mọi người. Khi tổ chức hội nghị lấy ý kiến khu dân cư chúng tôi chỉ bàn về giải pháp để triển khai chứ không bình luận các lý do thoái thác nào khác”, ông Nguyễn Viết Hưng (Tổ trưởng Tổ dân phố số 1, phường Cát Linh) chia sẻ.

Còn theo ông Nguyễn Hữu Bào, Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc phường Cát Linh: “Thay đổi một nếp sống, một tập quán không phải là chuyện dễ, nhưng nếu mọi người cùng đồng lòng thì sẽ thành công”.

Hướng tới kỷ niệm 79 năm ngày Quốc khánh 2/9 (2/9/1945 - 2/9/2024) và 70 năm ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), khắp các nẻo đường, ngõ xóm thuộc địa bàn phường Cát Linh lại được trang hoàng ngập tràn cờ hoa, pano, áp phích, khẩu hiệu tuyên truyền, cổ động như lời nhắc nhở tới toàn dân, đặc biệt là thế hệ trẻ về giai đoạn lịch sử thiêng liêng hào hùng của dân tộc, để từ đó thêm tự hào, nâng cao tinh thần trách nhiệm chung tay xây dựng Thủ đô và đất nước ngày càng phát triển, giàu đẹp.

Phố Phan Phù Tiên vốn là chợ tạm đã tồn tại hàng chục năm, giờ đây, với sự vào cuộc tích cực của chính quyền địa phương, sự đồng thuận của người dân, những hình ảnh nhếch nhác, lộn xộn vốn có đã không còn nữa. Thay vào đó là sự ngăn nắp, sạch sẽ, trật tự mà không ảnh hưởng đến việc kinh doanh, buôn bán của người dân.

Chị Phí Kim Yến (trú tại 30 Phan Phù Tiên) cho biết, cuối năm 2023, người dân được tổ trưởng dân phố họp bàn tại khu dân cư lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết của Đảng ủy phường về trật tự văn minh đô thị và an toàn giao thông trên địa bàn, nhiều người dân đặc biệt là các nhà buôn bán, kinh doanh trong khu vực đã được mời dự họp và đóng góp ý kiến.

“Các hộ kinh doanh đều là những người dân trong khu vực, do đó, hơn ai hết, chúng tôi cũng rất mong muốn khu phố mình được văn minh, sạch đẹp. Chính vì vậy, từ dự thảo của Đảng ủy phường, chúng tôi cũng đã thảo luận và đồng thuận động viên nhau thực hiện cho tốt, buôn bán được hiệu quả. Giờ đây, các hộ kinh doanh sẽ ngồi trong nhà, sát phía trong vỉa hè, kể cả các hàng cơm giờ cũng không đứng ở ngoài đường, mà đều gửi xe vào trong nhà để chờ lấy hàng. Hàng hoa quả, bánh trái cũng vậy, mọi người rất tuân thủ việc không để xe dưới lòng đường và lấn chiếm vỉa hè”, chị Phí Kim Yến cho biết…

Để đạt kết quả như hiện nay là sự nỗ lực không ngừng nghỉ của chính quyền địa phương, từ tìm tòi, phân tích, căn cứ đặc thù địa bàn, từ đó khéo léo kết hợp công tác chỉnh trang đô thị với đảm bảo trật tự văn minh đô thị. Đơn cử như để xử lý các vi phạm dừng đỗ trên phố Giảng Võ, lực lượng chức năng phường đã cho rào chắn một phần tại các điểm lên xuống vỉa hè. Đáng chú ý, để tránh gây phiền hà cho người dân, các cọc rào chắn đều được bố trí linh hoạt, không gây cản trở người đi bộ, một số đoạn còn được thiết kế nghế tiểu cảnh để người dân dừng nghỉ…

Theo bà Hoàng Thúy Lan - Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Cát Linh, trước đây, chính quyền phường đều tuyên truyền và ký cam kết với các hộ kinh doanh và hộ cho thuê, tuy vậy hiệu quả vẫn chưa thực sự cao. Căn cứ vào Nghị quyết của Đảng ủy phường về công tác đảm bảo trật tự văn minh đô thị, trật tự an toàn giao thông, Ủy ban nhân dân phường đã đề xuất Ủy ban nhân dân quận cải tạo, chỉnh trang đô thị các tuyến phố trên địa bàn để có thể kết hợp với công tác đảm bảo trật tự đô thị.

Xác định rõ điểm “cốt lõi” của câu chuyện về trật tự đô thị, trật tự an toàn giao thông vẫn là do nhân dân, từ nhân dân, vì vậy bên cạnh công tác chỉnh trang đô thị, rà soát kiểm tra xử lý các vi phạm, chính quyền phường Cát Linh cũng đặc biệt coi trọng và đa dạng hoá các hình thức tuyên truyền. Đây cũng chính là tiền đề để đội thi dân vận khéo của phường đạt giải Nhất trong cuộc thi dân vận khéo quận Đống Đa năm 2024...

Sát vào thực tế, tạo chuyển biến trong thực tế, trong quá trình thực hiện thì kịp thời khen thưởng, nêu gương những cá nhân, tập thể thực hiện tốt, đồng thời phê phán, xử lý các trường hợp vi phạm. Chính sự vào cuộc ấy đã khiến nề nếp được thiết lập, góp phần thay đổi diện mạo đô thị.