Ngày 1/7/2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi Hà Nội - trái tim của cả nước chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Sau hơn 3 tháng triển khai, bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả đã đi vào hoạt động ổn định, mang lại những kết quả bước đầu rõ nét. Trên nền tảng đó, nhiệm kỳ mới mở ra khát vọng lớn lao: xây dựng một nền hành chính phục vụ hiện đại, minh bạch, gần dân, sát dân; kiến tạo động lực để Thủ đô phát triển bứt phá, xứng đáng với vị thế ngàn năm văn hiến và tầm vóc thời đại mới.

Hà Nội - Thủ đô ngàn năm văn hiến và anh hùng, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, trái tim của đất nước, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ và hội nhập quốc tế, đóng vai trò động lực phát triển vùng và cả nước.

Ngày 1/7/2025 đã đánh dấu một mốc son có ý nghĩa lịch sử trên hành trình xây dựng và phát triển của Thủ đô và cả nước kể từ khi thành lập nước đến nay, đó là mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức vận hành. Mô hình chính quyền hai cấp, với ý nghĩa “tinh - gọn - mạnh, hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”, gần dân, sát với dân hơn, là bước đi thể hiện tư duy đột phá cùng phong cách lãnh đạo mạnh mẽ, quyết đoán, dám nghĩ, dám làm của Trung ương, Bộ Chính trị, mà đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm.

Tự hào là trái tim của cả nước, Hà Nội đã khẳng định vai trò tiên phong, gương mẫu trong công cuộc sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030 nêu rõ, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong Đảng, chính quyền và được Nhân dân ủng hộ. Hà Nội là một trong những địa phương đi đầu, thực hiện bài bản, nghiêm túc việc sắp xếp đơn vị hành chính; là địa phương có tỷ lệ giảm đơn vị hành chính cấp xã cao nhất cả nước (giảm hơn 76%, từ 526 xuống còn 126 đơn vị), với tỷ lệ đông thuận của người dân trên 97%.

126 xã, phường mới hình thành không chỉ cho thấy sự hợp lý về mặt địa giới hành chính khi bám sát các trục giao thông chính, hệ thống sông và trên cơ sở quy hoạch, mà còn bảo đảm sự hòa hợp về văn hóa. Điều này thể hiện rất rõ trong cách đặt tên các phường, xã mới khi rất nhiều cái tên mới giàu ý nghĩa lịch sử, văn hóa gắn bó với vùng đất được mang trở lại.

Chẳng hạn, huyện Đông Anh có 4 tên mới đều là tên làng, xã cổ hoặc đã từng được sử dụng là Thư Lâm, Phúc Thịnh, Thiên Lộc, Vĩnh Thanh. Huyện Thanh Trì có hai tên mới là Nam Phù, Đại Thanh. Trong khi Nam Phù gắn với tên tổng Nam Phù ngày xưa và sự kiện tướng quân Nguyễn Siêu (Nguyễn Hữu Công - một trong 12 sứ quân cuối thế kỷ X) đánh đuổi quân Nam Hán, thì Đại Thanh cũng là tên gọi đã có từ năm 1965 ở khu vực Tả Thanh Oai, mang nghĩa là vùng đất lớn mạnh, thanh cao; thể hiện được sức mạnh sau sáp nhập. Huyện Ứng Hòa có tên xã mới là Ứng Thiên, là tên gọi tổng Ứng Thiên ngày xưa của vùng đất. Huyện Đan Phượng có tên xã mới lấy tên Ô Diên - một trong những di tích cổ quan trọng nhất của Hà Nội thời kỳ tiền Thăng Long. Đặc biệt là Hồng Hà - một cái tên mang ý nghĩa văn hóa, lịch sử đã đi vào thơ ca, giúp chúng ta dễ dàng hình dung ra địa giới hành chính của phường nằm trọn trong khu vực bên bờ sông Hồng.

Sự sắp xếp này không chỉ là một thay đổi về mặt cơ học, mà còn mở ra không gian phát triển mới cho mỗi địa phương, tạo đà cho sự phát triển nhanh, bền vững và hiệu quả hơn. Kết quả này còn tạo lòng tin, khơi dậy khát vọng, tạo sự hứng khởi cho cán bộ, nhân dân các địa phương. Tất cả đội ngũ chỉnh tề cùng dân tộc vươn tới tương lai rực rỡ.

Phát biểu chỉ đạo tại kỳ họp thường lệ giữa năm 2025 (Kỳ họp thứ 25) của HĐND thành phố Hà Nội, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài khẳng định cả thành phố có 126 xã, phường đảm bảo tinh gọn tổ chức bộ máy, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và mở ra không gian phát triển, nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân.

Để mô hình vận hành hiệu quả, Thành phố nhấn mạnh việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp cơ sở - nơi “cầm tay chỉ việc”, giải quyết trực tiếp các nhu cầu dân sinh của người dân. Cán bộ xã/phường không còn đơn thuần là người “truyền đạt chủ trương” mà phải là những người có tư duy đổi mới, thành thạo nghiệp vụ, gần dân, hiểu dân và hành động vì dân. Bí thư Thành ủy cũng yêu cầu phải chấm dứt tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm. Các nội dung công việc phải được thực hiện một cách quyết liệt, minh bạch, rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, rõ kết quả, rõ trách nhiệm.

Chỉ trong thời gian ngắn, Thành phố đã hoàn thành việc thành lập, kiện toàn tổ chức bộ máy ở 126 xã, phường mới và tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2025-2030. Hơn 5.200 cán bộ, công chức, viên chức được điều động; gần 9.700 biên chế được sắp xếp lại, đảm bảo sự thông suốt của bộ máy và không để gián đoạn công việc. Các điểm phục vụ hành chính công nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định.

Thành phố cũng luôn ghi nhận những khó khăn vướng mắc trong thực tiễn của các xã, phường để tháo gỡ bài bản, đồng bộ. Vừa qua, tại kỳ họp chuyên đề - kỳ họp thứ 26, HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI đã thông qua một loạt cơ chế, chính sách quan trọng nhằm hoàn thiện điều kiện cho chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động. Bên cạnh đó, mới đây, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã tổng hợp 109 nội dung khó khăn từ cơ sở, yêu cầu các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu giải quyết theo hướng rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm và rõ hiệu quả đối với từng vấn đề cụ thể…

Tại hội nghị giao ban trực tuyến giữa Thường trực Thành ủy - HĐND - UBND Thành phố với lãnh đạo các xã, phường quý III/2025, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, trên địa bàn Hà Nội, các cấp ủy từ Thành phố đến cơ sở, các sở ngành, xã phường đều chủ động, trách nhiệm và có sự vào cuộc đồng bộ. Việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp xã, phường đang tạo nên sự chuyển động lớn.

Ngay từ đầu, thành phố Hà Nội đã bám sát chỉ đạo cấp trên và cụ thể hóa triển khai theo đặc thù Thủ đô. Tinh thần đó lan tỏa đến tận cấp xã, phường - nơi tiếp nhận và xử lý trực tiếp các phản ánh, kiến nghị của người dân. Cán bộ, công chức không quản ngày đêm; có thời điểm làm việc đến 8-9 giờ tối mới về. Hà Nội đồng thời thực hiện nhiều “cuộc cách mạng” cùng lúc: Cải cách hành chính, chuyển đổi số, tổ chức lại bộ máy - mỗi nhiệm vụ đều nặng nề, phức tạp.

Theo Chủ tịch UBND Thành phố, sau 3 tháng triển khai, hệ thống chính quyền các cấp của Hà Nội đã đạt được kết quả rất rõ nét. Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm khi tiếp xúc cử tri đã biểu dương kết quả sắp xếp bộ máy, vận hành của Thành phố và tinh thần cố gắng đó của các cán bộ. Đáng chú ý, với chiến dịch “45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số” tại các xã, phường, Hà Nội đã có bước chuyển ngoạn mục.

“Một điểm sáng là việc Hà Nội không áp dụng cứng nhắc mô hình mà có sự điều chỉnh phù hợp với đặc thù siêu đô thị. Chính cách làm uyển chuyển, tương hỗ giữa các cấp chính quyền đã giúp hệ thống vận hành trơn tru, đáp ứng nhu cầu phục vụ người dân và doanh nghiệp”, Chủ tịch UBND Thành phố nói.

Thực tế, lấy ví dụ từ phường Đống Đa, đây là phường có những nỗ lực đột phá trong công tác cải cách thủ tục hành chính. Theo Bộ chỉ số của Thủ tướng Chính phủ trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, phường Đống Đa đã có sự thăng hạng ngoạn mục: Tháng 7/2025, xếp hạng 119/126 xã, phường; tháng 9/2025, vươn lên vị trí 3/126 xã, phường. Kết quả đạt được cho thấy sự chỉ đạo quyết liệt, tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ cán bộ, công chức phường Đống Đa thời gian qua. Nhờ kết quả đó, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng đã trao Thư khen cho Điểm Hành chính công phường Đống Đa.

Bên cạnh đó, các địa phương khác trên địa bàn thành phố Hà Nội đều xác định lấy phương châm “5 rõ” để hạn chế tối đa tình trạng chồng chéo, né tránh trong xử lý công việc. Tại xã Thường Tín sau 3 tháng triển khai đã có nhiều chuyển biến mạnh mẽ, bước đầu cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, linh hoạt trong điều hành, sát thực tiễn, bám sát đặc điểm của xã mới sáp nhập có quy mô lớn về địa giới và dân số.

Ngay khi đi vào vận hành mô hình, UBND xã ban hành kế hoạch rà soát, đánh giá thủ tục hành chính, thủ tục liên thông, kịp thời thống kê, thống nhất các thủ tục hành chính được giải quyết tại Điểm phục vụ hành chính công xã Thường Tín.

Xã đã rà soát, đảm bảo chính xác và chuẩn hóa số liệu được 418 thủ tục hành chính thuộc nhiều lĩnh vực. Đến cuối tháng 9/2025, UBND xã tiếp nhận 4.684 hồ sơ, đã giải quyết đúng và trước hạn 4.607 hồ sơ (đạt 98,4%); giải quyết quá hạn 0 hồ sơ; đang giải quyết (do chưa đến hẹn trả kết quả cho công dân) 77 hồ sơ (bằng 1,7%). Đánh giá về kết quả giải quyết thủ tục hành chính trong tháng 9/2025, xã Thường Tín xếp ở vị trí đứng đầu của 126 xã, phường trong “Bộ chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp” của thành phố Hà Nội.

Tại phường Phúc Lợi, ngay sau khi sáp nhập, UBND phường Phúc Lợi đã tập trung kiện toàn tổ chức, ban hành quy chế làm việc, phân công nhiệm vụ rõ ràng cho các phòng, ban chuyên môn. Trong quý III/2025, phường đã ban hành hơn 2.200 văn bản chỉ đạo, điều hành; thực hiện nghiêm túc 100% nhiệm vụ Thành phố và quận giao. Công tác tiếp dân, giải quyết thủ tục hành chính được duy trì nền nếp, không để tồn đọng hồ sơ, tạo sự hài lòng của nhân dân.

Đặc biệt, phường triển khai đồng bộ Chiến dịch 45 ngày đêm chuyển đổi số gắn với cải cách hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý điều hành. Hệ thống dịch vụ công trực tuyến được đẩy mạnh, góp phần giảm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp.

Trong quý III, tình hình kinh tế - xã hội trên địa bàn duy trì ổn định. Thu ngân sách nhà nước ước đạt 99% dự toán, dự kiến cả năm vượt 16% kế hoạch. Công tác quản lý chi ngân sách đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả, đúng quy định. Về đầu tư xây dựng cơ bản, tỷ lệ giải ngân đạt 95% kế hoạch - mức cao nhất toàn Thành phố. Nhiều công trình trọng điểm như trường học, nhà văn hóa, đường giao thông nội bộ… được khởi công, hoàn thành, đáp ứng yêu cầu dân sinh và chỉnh trang đô thị.

Hà Nội hiện có quy mô dân số trên 8 triệu người, tốc độ đô thị hóa cao, nhu cầu về hạ tầng, dịch vụ công và quản lý xã hội ngày càng lớn. 3 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là khoảng thời gian chưa dài, song cũng đủ để Hà Nội rút ra nhiều kinh nghiệm quý. Những thuận lợi bước đầu đã khẳng định tính đúng đắn của chủ trương; những khó khăn đặt ra yêu cầu phải được xử lý kịp thời, đồng bộ.

Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII đã nêu rõ các quan điểm phát triển của Hà Nội trong giai đoan mới. Trong đó, Hà Nội tập trung xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh toàn diện, tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; nâng cao năng lực quản trị công; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền và trách nhiệm giải trình. Xây dựng đội ngũ cán bộ, lãnh đạo các cấp, các ngành, nhất là người đứng đầu có đức, có tài, ngang tầm nhiệm vụ phát triển Thủ đô trong tình hình mới. Tăng cường kiểm soát quyền lực, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ, đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh và xây dựng chính quyền Thủ đô hiện đại.

Với tinh thần “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Đột phá - Phát triển”, văn kiện trình Đại hội lần này được đánh giá là đổi mới toàn diện, ngắn gọn, chặt chẽ và thể hiện rõ ý chí, khát vọng phát triển của Đảng bộ và Nhân dân Thủ đô.

Dựa trên quan điểm đã nêu, Thành phố xác định nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp tinh gọn, thông suốt, hiệu lực, hiệu quả; phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền theo cơ chế “ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” một cách khoa học, không chồng chéo, rõ thẩm quyền và trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển Thủ đô trong giai đoạn mới; kịp thời điều chỉnh, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, thực hiện.

Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của các cấp ủy đảng, cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị của Thành phố; cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; hoàn thiện, nâng cao hiệu quả mô hình chính quyền cấp Thành phố, cấp xã bảo đảm phục vụ tốt nhất cho người dân và xã hội… Tiếp tục sắp xếp các thôn, tổ dân phố ở xã, phường và người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố theo hướng nâng cao tính tự quản phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp và đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, xây dựng thôn, tổ dân phố, làng, xã thông minh.

Đáng chú ý, Thành phố tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ cấp Thành phố, cấp cơ sở, nhất là người đứng đầu, có bản lĩnh vững vàng về chính trị, trong sáng về phẩm chất, đạo đức, thông thạo về chuyên môn nghiệp vụ, có tinh thần đổi mới, cống hiến, vì Nhân dân phục vụ. Đổi mới toàn diện công tác cán bộ theo hướng “vì việc tìm người”, khuyến khích đổi mới sáng tạo; lựa chọn những người có đủ tâm - tầm - tài - thực lực gánh vác trọng trách trong giai đoạn mới.

Định kỳ rà soát, bổ sung quy hoạch; nâng cao hiệu quả công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; nghiên cứu xây dựng chương trình và lựa chọn cán bộ cử đi đào tạo nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý, kiến thức chuyên sâu ở trong và ngoài nước, tạo nguồn cán bộ đáp ứng yêu cầu quản lý theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, quản trị đô thị thông minh. Thực hiện tốt chính sách cán bộ, nhất là sau sắp xếp tổ chức bộ máy

Đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả chính quyền địa phương hai cấp; đổi mới quản trị chính quyền theo hướng hiện đại, tổ chức bộ máy chính quyền ở Thủ đô tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Nâng cao chất lượng, năng lực, hiệu quả quản lý, điều hành của UBND các cấp, nhất là cấp xã; tiếp tục thực hiện phương châm “6 rõ, 1 xuyên suốt” (rõ người - rõ việc - rõ thời gian - rõ trách nhiệm - rõ sản phẩm - rõ thẩm quyền và một nhiệm vụ - một đầu mối xuyên suốt); làm việc theo Quy chế - Quy định - Quy trình. Chuyển đổi số trong mọi khâu quản lý, điều hành của chính quyền. Thực hiện phân cấp mạnh mẽ về quản lý kinh tế - xã hội gắn với phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi; chú trọng hướng dẫn, kiểm tra, giám sát sau phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Đẩy mạnh cải cách hành chính, lấy sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp là tiêu chí để đánh giá hiệu quả hoạt động của các cơ quan công quyền; nâng cao các Chỉ số SIPAS và PAPI; phấn đấu thuộc nhóm 3 tỉnh/thành dẫn đầu cả nước về Chỉ số PAR INDEX.

Phương Ngân