Kỳ cuối: Điều chỉnh diện tích thu hồi đất có đúng luật?

Kỳ 1: Dấu hiệu bất thường trong thu hồi đất

Có đánh giá tác động môi trường?

Sau khi có đơn gửi đến các cơ quan chức năng huyện Bắc Hà vào năm 2014 nhưng chưa được giải quyết, năm 2015, gia đình bà Huyền tiếp tục có đơn gửi UBND huyện Bắc Hà và UBND tỉnh Lào Cai khiếu nại. Tuy nhiên, trong khi nội dung khiếu nại liên quan đến vấn đề tranh chấp chưa được giải quyết, thì ngày 24/11/2015, UBND huyện Bắc Hà lại ban hành Quyết định số 1350/QĐ-UBND về việc, điều chỉnh giảm một phần diện tích đất thu hồi (lần 1) tại Quyết định số 243/QĐ-UBND ngày 19/4/2010 để thực hiện Công trình Thủy điện Nậm Lúc đối với gia đình bà Vũ Thị Huyền (chồng là ông Trần Văn Bạo).

Khu vực diện tích đất thu hồi dự án Thủy điện Nậm Lúc.

Theo quyết định trên chỉ duy nhất gia đình bà Huyền bị điều chỉnh giảm toàn bộ 20.190,0m2 diện tích đất bị thu hồi làm thủy điện Nậm Lúc vào năm 2010. Tuy nhiên theo gia đình bà Huyền cho biết, các hộ gia đình liền kề với phần đất thu hồi của gia đình bà hiện đã nhận được tiền đền bù và vẫn nằm trong quy hoạch dự án. Vậy vì sao phần diện tích gia đình bà Huyền lại bị điều chỉnh ra ngoài dự án?. Nghịch lý hơn, lý do điều chỉnh được UBND huyện Bắc Hà đưa ra đó là: Giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình bà Vũ Thị Huyền ở thôn Nậm Kha, xã Nậm Lúc với 3 hộ gia đình là ông Ma Seo Hồ, Giàng Chẩn Mìn và Ma Seo Páo thôn Bản Vàng, xã Cốc Lầu.

Một lý do nữa được UBND huyện Bắc Hà đưa ra tại Quyết định 1350/QĐ-UBND, là xét đề nghị của Công ty Cổ phần Thủy điện Đông Nam Á – Nậm Lúc (sau đây gọi là Cty Đông Nam Á – Nậm Lúc) tại Công văn số 22/CV/ESACO/NL ngày 22/10/2012 về việc, cam kết chi trả tiền đền bù đợt III và thông báo hoàn trả lại đất cho gia đình bà Vũ Thị Huyền tiếp tục sản xuất do phần diện tích không nằm trong khu vực lòng hồ?.

Chưa đề cập đến việc phần diện tích đang “tranh chấp” của gia đình bà Huyền có nằm trong vùng lòng hồ hay không, bởi trước khi phương án được phê duyệt, phần diện tích này đã được quy hoạch (sau khi thu hồi đất khu vực này được quy hoạch thành đất rừng phòng hộ, bảo vệ Thủy điện Nậm Lúc). Tuy nhiên có điều, khi đưa ra đề xuất giảm diện tích đất thu hồi đối với gia đình bà Huyền vào năm 2012 đối với Công ty Đông Nam Á – Nậm Lúc và UBND huyện Bắc Hà ra quyết định điều chỉnh năm 2015, thì các quyết định này có tính đến tác động của môi trường liên quan đến dự án hay không?. Theo quy định, để được ký quyết định triển khai, dự án phải được các cấp cơ sở duyệt báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và được cấp giấy chứng nhận đầu tư.

Quyết định 1009/QĐ-UBND của UBND huyện Bắc Hà

Cụ thể, theo Nghị định số 18/2015/NĐ-CP, Quy định về quy hoạch bảo vệ môi trường, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch bảo vệ môi trường ngày 14/2/2015 của Chính phủ thì các thủy điện có dung tích hồ chứa nước từ 100 nghìn m3 nước trở lên và có công suất từ 20 MW, trách nhiệm thẩm định, phê duyệt ĐTM thuộc thẩm quyền Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT); các thủy điện có công suất dưới 10MW sẽ do UBND tỉnh phê duyệt, thẩm định ĐTM.

Trong khi đó, Thủy điện Nậm Lúc được thiết kế với công suất 24MW, thì việc thẩm định, phê duyệt ĐTM sẽ do Bộ TN&MT phê duyệt và cơ quan này mới có thẩm quyền điều chỉnh, thay đổi. Như vậy, việc Công ty Đông Nam Á – Nậm Lúc và UBND huyện Bắc Hà ra quyết định điều chỉnh một phần diện tích đất thu hồi có sự phê duyệt, điều chỉnh từ Bộ TN&MT hay không? Việc thay đổi này có tác động như thế nào đến dự án thủy điện Nậm Lúc?.

Quyết định có đúng luật?

Cũng liên quan đến các quyết định trên, một trong những vấn đề cần làm rõ đó là, vì sao có đề xuất từ năm 2012, nhưng mãi đến ngày 24/11/2015, sau khi gia đình bà Huyền có khiếu nại gửi các cơ quan chức năng, thì UBND huyện Bắc Hà mới ra quyết định điều chỉnh giảm một phần diện tích dự án Thủy điện Nậm Lúc đối với gia đình nhà bà Huyền? Nếu không có đơn thư khiếu nại, liệu rằng có quyết định điều chỉnh giảm một phần diện tích này hay không?.

Trong khi nhiều vấn đề mập mờ liên quan đến việc thu hồi đất, bồi thường, GPMB của gia đình bà Vũ Thị Huyền chưa được làm rõ. Thì đến ngày 26/10/2017, sau khi được UBND tỉnh Lào Cai “chỉ tay, nhắc việc” (do gia đình bà Huyền có đơn khiếu nại gửi UBND tỉnh Lào Cai), UBND huyện Bắc Hà tiếp tục ra Quyết định số 1009 về việc, giải quyết tranh chấp đất đại giữa 3 hộ gia đình tại Bản Vàng, xã Cốc Lầu với gia đình bà Huyền ở xã Nậm Lúc (huyện Bắc Hà).

Theo quyết định trên, UBND huyện Bắc Hà không công nhận việc chuyển, cho thuê, cho mượn đất…liên quan đến diện tích đất tranh chấp giữa gia đình bà Huyền và 3 hộ gia đình tại thôn Bản Vàng; yêu cầu bà Huyền phải trả lại 4,96ha đất cho 3 gia đình ông Ma Seo Páo, Ma Seo Hồ và Giàng Chẩn Mìn. Đồng thời, quyết định xử phạt hành chính đối với gia đình bà Huyền và 3 gia đình tại thôn Bản Vàng vì tự ý chuyển quyền sử dụng đất?.

Việc ra quyết định này có đúng theo quy định pháp luật và thuộc thẩm quyền của UBND huyện Bắc Hà?. Bởi lẽ, theo quy định tại Nghị định 01/2017/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Khoản 1, Điều 82 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP) thì trường hợp người dân (hộ gia đình) nhận chuyển nhượng đất từ ngày 1/7/2004 đến trước ngày 1/1/2018 bằng giấy tờ viết tay thì người đang sử dụng đất không phải thực hiện thủ tục chuyển quyền sử dụng đất…

Được biết, hiện tại UBND tỉnh Lào Cai đã tiếp nhận hồ sơ phản ánh của gia đình bà Vũ Thị Huyền, đồng thời giao cho các cơ quan chức năng xác minh, làm rõ những kiến nghị liên quan đến vấn đề thu hồi đất, GPMB tại Thủy điện Nậm Lúc. Hi vọng rằng, với sự vào cuộc của UBND tỉnh Lào Cai quyền lợi của người dân sẽ được bảo vệ và dự án Thủy điện Nậm Lúc sẽ được triển khai an toàn, đảm bảo môi trường theo đúng phê duyệt ban đầu.

Tuấn Minh