Vẹn nguyên giá trị nhân cách và tầm nhìn

Thông cáo đặc biệt

Chính sự bình dị này mà khi nghỉ hưu ông đã quay về nơi chôn nhau, cắt rốn để ở, cùng vui thú điền viên và sinh hoạt cộng đồng với người dân. Vì sự giản dị đó, khi ông vĩnh biệt cõi đời, hàng đoàn người từ các cơ quan đoàn thể đến bà con trong huyện Củ Chi, TP Hồ Chí Minh đã đến tư gia viếng, tiễn biệt ông.

Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải (ảnh TTXVN)

Khi ông được Quốc hội Khóa 10 phê chuẩn là Thủ tướng Chính phủ cũng là thời điểm kinh tế châu Á rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng, nền kinh tế Việt Nam cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Song Chính phủ đã chèo lái con thuyền kinh tế dần vượt qua khủng hoảng, để suốt 9 năm trên cương vị Thủ tướng (9/1997-7/2006) kinh tế đất nước luôn đạt mức tăng trưởng khá cao.

Là người được đào tạo cơ bản về kinh tế tại Liên Xô cũ, sau đó đảm nhận nhiều trọng trách tại thành phố Hồ Chí Minh- trung tâm kinh tế năng động nhất cả nước, nên ông càng hiểu sâu tầm quan trọng của giải phóng mọi nguồn lực, đổi mới tư duy quản lý để phát triển kinh tế nhanh, bền vững. Bởi thế, khi đảm nhận cương vị Thủ tướng, việc đầu tiên ông làm là tập hợp giới chuyên gia để soạn thảo Luật Doanh nghiệp. Vì theo quan điểm ông, muốn phát triển kinh tế phải tạo được hành lang pháp lý cho kinh tế dân doanh phát triển. Kinh tế đất nước không thể chỉ dựa vào “năng lực” doanh nghiệp nhà nước. Tuy nhiên, thời điểm đó khi bàn đến chuyện kinh tế tư nhân bình đẳng với kinh tế quốc doanh là khái niệm khá mới. Bởi thế việc khó hơn, Chính phủ phải chứng minh được tầm quan trọng của đạo luật này. Với quan điểm đổi mới của Đảng, vì sự phát triển kinh tế đất nước trên hết, dự án Luật Doanh nghiệp đã được Trung ương đánh giá rất cao. Và ngày 12/6/1999 Quốc hội khóa 10 đã thông qua Luật Doanh nghiệp.

Luật Doanh nghiệp ra đời thực sự đột phá lớn về thể chế, giúp hàng vạn doanh nghiệp dân doanh thành lập. Doanh nghiệp phát triển ngày một nhiều không chỉ tạo ra GDP cho nền kinh tế mà còn góp phần tạo ra hàng triệu việc làm cho người lao động.

Không những thế, là nhà lãnh đạo kỹ trị, ông luôn có tầm nhìn rộng. Đặc biệt, trong dòng chảy của toàn cầu hóa, muốn không bị “bỏ lại” phía sau điều kiện cần và đủ Việt Nam phải tham gia vào sân chơi thương mại toàn cầu. Cụ thể là tham gia các hiệp định thương mại tự do đa phương và song phương. Kết quả, ngày 13/7/2000, Việt Nam ký Hiệp định Thương mại với Hoa Kỳ (Hiệp định Thương mại Việt –Mỹ) có hiệu lực từ ngày10/12/2001. Đồng thời, ngày 27/11/2006 Việt Nam chính thức trở thành thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Thủ tướng Phan Văn Khải cũng là nguyên thủ Việt Nam đầu tiên thăm Hợp Chúng quốc Hoa Kỳ (19/5/2005) sau khi kết thúc chiến tranh, thống nhất đất nước, đưa quan hệ Việt - Mỹ lên tầm cao mới.

Nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải tới dự Đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Nội lần thứ XVI (ảnh HNM)

Là người luôn đau đáu về vận mệnh dân tộc, tôn trọng sự thực khách quan, nên dẫu phải còn 1 năm nữa mới kết thúc nhiệm kỳ Thủ tướng, nhưng tại kỳ họp Quốc hội khóa XI trong phiên trả lời chất vấn các thành viên Chính phủ ngày 16/6/2006 ông đã xin từ nhiệm chức Thủ tướng để Đảng, Nhà nước, Quốc hội giao trọng trách cho người kế nhiệm.

Kết thúc phiên trả lời chất vấn hôm đó, Thủ Tướng Phan Văn Khải nhấn mạnh: "Có thể đây là lần cuối cùng tôi phát biểu trước Quốc hội với cương vị là người đứng đầu Chính phủ. Những điều tôi sẽ trình bày không chỉ xuất phát từ tình hình hiện nay mà còn dựa trên sự trải nghiệm của 15 năm tham gia điều hành Chính phủ. Điều tôi trăn trở là vì sao một số mặt yếu kém về kinh tế xã hội và bộ máy công quyền đã được nhận thức từ lâu, đã đề ra nhiều chủ trương biện pháp khắc phục, nhưng sự chuyển biến rất chậm. Thậm chí, có mặt còn diễn biến xấu hơn". Đồng thời, ông cũng “hiến kế” trong công tác tổ chức, sắp xếp cán bộ để không chỉ bộ máy của toàn hệ thống chính trị hoạt động hiệu quả, mà còn “bịt” được lỗ hổng chạy chức, chạy quyền... 12 năm đã qua, song những suy tư và “hiến kế” của ông hiện Đảng ta đã, đang từng bức thão gỡ những bất cập, tồn tại này. Những cơ chế, chính sách, nghị quyết của Đảng về phát triển kinh tế, tổ chức bộ máy... đang phát huy hiệu quả.

“Sinh, lão, bệnh, tử” vốn là quy luật của tạo hóa. Khi hay tin ông qua đời, tôi chợt nhớ đến những câu thơ của cố nhà thờ Chế Lan Viên: “Chết là trở về tinh thể của sao trời/ Trả cho đất những gì vay mượn trước/ Chào những bộ hành tuổi xuân xuôi ngược/Tôi xuống ga đời hoàn lại vé quê hương”! Qua bao nhiêu năm cống hiến cho đất nước, giờ đây ông sẽ an nghỉ vĩnh hằng nơi đất mẹ dấu yêu, mảnh đất thép Củ Chi thành đồng Tổ quốc... song nhân cách của ông, công lao của ông, tầm nhìn của ông thì mãi vẹn nguyên giá trị.

Lê Hà