Phát triển Thủ đô Hà Nội nhanh, bền vững, xứng tầm khu vực và thế giới

Nhận diện những “điểm nghẽn”

Tại Hội thảo, Giáo sư, Tiến sĩ (GS.TS) Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân, đại diện cho đơn vị đứng đầu liên danh tư vấn lập đồ án Quy hoạch Thủ đô Hà Nội đã trình bày tóm tắt những nội dung chủ yếu của dự thảo Quy hoạch Thủ đô Hà Nội.

Trong đó nhấn mạnh về thực trạng phát triển và đặc thù của Thủ đô Hà Nội từ thời tiền Thăng Long đến giai đoạn hiện đại. Dự thảo Quy hoạch đánh giá, qua các thời kỳ phát triển, Hà Nội luôn là nơi hội thụ nhiều tinh hoa văn hóa và là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, có vị thế quan trọng trong quan hệ quốc tế. Bên cạnh đó, Hà Nội còn có nhiều tiềm năng về địa hình, tài nguyên đa dạng phong phú về con người, di sản văn hóa mà ít Thủ đô trên thế giới có được.

Quang cảnh Hội thảo.

Qua các thời kỳ phát triển, Hà Nội đã đạt được những thành tựu, kết quả đáng tự hào trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, hiện nay Thành phố đang tồn tại 5 điểm nghẽn làm cản trở sự phát triển trong tương lai. Trong đó, chưa có một thể chế thực sự vượt trội để cho Hà Nội phát huy hết tiềm năng, lợi thế thế cho phát triển.

“Hiện chúng ta có Luật Thủ đô, tuy nhiên, trong đó, còn nhiều quy định ràng buộc làm hạn chế sự phát triển. Hà Nội chưa có hạ tầng đồng bộ, nhất là hạ tầng giao thông công cộng quy mô lớn để phục vụ cho hơn 8 triệu dân. Môi trường bị ô nhiễm nặng nề. Quy hoạch đô thị còn nhiều điểm chưa phù hợp với thực tế. Bộ máy cán bộ chưa năng động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm nên chưa thực sự tạo ra nhiều đột phá. Đây là những điểm nghẽn cơ bản mà Hà Nội cần giải quyết”, GS.TS Hoàng Văn Cường thẳng thắn nêu.

Theo GS.TS Hoàng Văn Cường, từ thực trạng và những “điểm nghẽn” đánh giá như trên, định hướng Quy hoạch cho Thủ đô Hà Nội, thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được quán triệt dựa trên triết lý phát triển Thủ đô Hà Nội. “Các yếu tố văn hoá, văn hiến, văn minh Thăng Long - Hà Nội là những trụ cột xuyên suốt khi xây dựng bất kể phương án quy hoạch nào”, GS.TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

5 quan điểm, 5 khâu đột phá, 6 trụ cột phát triển Thủ đô

Trong 5 quan điểm phát triển Thủ đô Hà Nội được các đơn vị tư vấn lập Quy hoạch đưa ra, yếu tố hàng đầu là phát triển Thủ đô nhanh, bền vững, sáng tạo, bao trùm; Tạo dựng hình ảnh, vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Nhân tố con người sẽ được phát huy, lấy vai trò làm trung tâm, là chủ thể, nguồn lực và là mục tiêu của phát triển; lấy lợi ích của đa số và vì sự phát triển Thủ đô trên cơ sở giải quyết hài hòa lợi ích các bên làm tiêu chuẩn cho sự thay đổi. Các giá trị văn hoá, lịch sử được tôn trọng, giữ gìn, tôn tạo, khai thác và phát huy hiệu quả, trở thành nguồn lực phát triển bền vững, được phát triển ngang tầm với kinh tế…

Trong 5 khâu đột phá đưa ra, ngoài những “trụ cột” cơ bản về thể chế, quản trị; hạ tầng kết nối và nguồn lực, các đơn vị tư vấn đề xuất thêm 2 nội dung: Đô thị và dịch vụ bất động sản; Môi trường và cảnh quan. Trong đó, mô hình đô thị TOD trong cải tạo chỉnh trang được kỳ vọng tạo diện mạo đô thị văn minh - hiện đại. Mô hình TOD khu vực mới phát triển sẽ khai thác có hiệu quả không gian phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ phục vụ tốt nhất mọi nhu cầu nâng cao cuộc sống vănminh, hiện đại của người dân.

Về yếu tố môi trường và cảnh quan, việc khai thác không gian hồ và các dòng sông vừa tạo cảnh quan đặc trưng riêng có của Thủ đô xanh, sinh thái vừa tạo nguồn lực cho đầu tư phát triển bền vững, tạo không gian du lịch, dịch vụ nghỉ dưỡng, đáp ứng nhu cầu khách du lịch và người dân đô thị.

GS.TS Hoàng Văn Cường trình bày tại Hội thảo.

Với 3 kịch bản phát triển kinh tế đưa ra, theo dự thảo đồ án, cơ cấu kinh tế Hà Nội trong tương lai vẫn xác định phát triển dịch vụ là chính. Đây sẽ là khu vực trụ cột đóng góp phần lớn cho sự phát triển của Hà Nội, gồm dịch vụ đô thị, logistic, di sản văn hoá, tài chính ngân hàng và dịch vụ bất động sản. Công nghiệp Hà Nội giữ vai trò ổn định, dẫn dắt sản xuất công nghiệp trong vùng, đi vào công nghệ cao, đặc biệt dẫn đầu về công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo. Nông nghiệp Hà Nội được phát triển theo hướng nông nghiệp đô thị, sinh thái, kết hợp với du lịch chứ không phải là nông nghiệp thương phẩm thông thường và phải tạo ra sản phẩm mang tính dẫn dắt.

6 trụ cột phát triển Thủ đô được định hướng gồm: Thành phố toàn cầu, văn hiến, văn minh, hiện đại; Thể chế và năng lực quản trị, văn hoá và di sản; đô thị xanh, kinh tế tuần hoàn; Hạ tầng giao thông vận tải hiện đại; Xã hội số đô thị thông minh và khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Dự thảo đồ án cũng đã đưa ra phương án phát triển cụ thể đối với các lĩnh vực kinh tế, định hướng quy hoạch giáo dục, y tế; Quy hoạch không gian văn hoá - thể thao và du lịch; Phương án phát triểt hạ tầng giao thông; Phương án quy hoạch hệ thống đô thị, nông thôn; Tái thiết đô thị theo mô hình TOD; Tái thiết đô thị theo mô hình tái điều chỉnh đất; Mô hình mở rộng ngoài đô thị trung tâm; Phương án quy hoạch phát triển nông thôn…

5 vùng kinh tế - xã hội của Hà Nội được xác định gồm: Vùng đô thị Nam sông Hồng (gồm 2 tiểu vùng, trong đó tiểu vùng 1 có 6 quận Hoàn Kiếm, Ba Đình, Tây Hồ, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Cầu Giấy - khu vực trung tâm hành chính quốc gia. Tiểu vùng 2 gồm 8 quận, huyện: Thanh Xuân, Hà Đông, Hoàng Mai, Nam Từ Liêm, Bắc Từ Liêm, Đan Phượng, Thanh Trì và Hoài Đức)

Vùng thứ hai là vùng Bắc sông Hồng, gồm 4 quận, huyện: Long Biên, Gia Lâm, Đông Anh và Mê Linh, hình thành trung tâm hành chính mới của Thủ đô. Khu vực thứ ba là vùng Tây Nam Thủ đô, gồm 6 huyện, thị xã: Phúc Thọ, Sơn Tây, Ba Vì, Thạch Thất, Quốc Oai và Chương Mỹ

Vùng phía nam Thủ đô gồm 5 huyện: Thường Tín, Phú Xuyên, ứng Hoà, Thanh Oai và Mỹ Đức. Vùng phía Bắc Thủ đô gồm khu vực Nội Bài và huyện Sóc Sơn.

Đề án cũng đã nêu 5 khuyến nghị về các cơ chế, chính sách thực hiện quy hoạch, trong đó khuyến nghị đầu tiên khuyến khích người dân di dời chỗ ở, các trường đại học, bệnh viện giảm tải cho khu vực nội đô; Khuyến khích đầu tư tư nhân, đầu tư khoa học công nghệ; Cơ chế đối với nông nghiệp Thủ đô và sử dụng mặt nước, bãi ven sông.

Nhiều chuyên gia đóng góp ý tưởng phát triển Thủ đô

Từ phần trình bày tổng quan về dự thảo Quy hoạch Thủ đô, nhiều chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên các trường đại học đã có những bài tham luận, ý kiến thảo luận về nhiều vấn đề cụ thể như: Phát triển cải tạo và tái thiết các không giang công cộng, không gian xanh đô thị trung tâm Thủ đô Hà Nội; Quy hoạch mạng lưới y tế Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Vai trò của địa chất đô thị trong phát triển mô hình “đô thị có khả năng phục hồi” và ý nghĩa đối với quy hoạch và phát triển bền vững Thủ đô Hà Nội; Tích hợp văn hóa trong quy hoạch đô thị: Kinh nghiệm quốc tế và gợi mở cho Thủ đô Hà Nội; Không gian nông nghiệp trong định hướng quy hoạch Thủ đô Hà Nội giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050;…

PGS.TS Bùi Anh Tuấn trình bày tham luận tại Hội thảo.

Theo PGS.TS Bùi Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương, việc quy hoạch và phát triển của thành phố Hà Nội không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với Thủ đô mà còn có vai trò trụ cột đối với sự phát triển của Vùng Thủ đô với tư cách là một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của vùng và của cả nước.

PGS.TS Bùi Anh Tuấn cho rằng, cần phải xây dựng một cơ quan điều phối quy hoạch và phát triển chung cho Vùng Thủ đô. Cơ quan này phải giải quyết được bài toán cạnh tranh và hợp tác giữa thành phố Hà Nội với các địa phương khác trong Vùng Thủ đô về nguồn lực phát triển, vị thế phát triển, tác động lan tỏa của sự phát triển trong một chỉnh thể thống nhất và phải được quản lý bởi đội ngũ lãnh đạo có khả năng thực thi quyền lực.

“Thành phố Hà Nội cần tiên phong đề xuất, xây dựng và hình thành cơ quan điều phối này trên cơ sở sự hợp tác của các địa phương trong Vùng Thủ đô”, PGS.TS Bùi Anh Tuấn đề xuất.

Cũng theo PGS.TS Bùi Anh Tuấn, việc quy hoạch và xây dựng không gian, các hành lang, vành đai phát triển, trục động lực cho phát triển của thành phố Hà Nội nói riêng và Vùng Thủ đô nói chung cần phải được triển khai dựa trên các nghiên cứu, các phân tích, đánh giá, căn cứ khoa học đầy đủ về thế mạnh của thành phố Hà Nội trong sự tương quan so sánh với thế mạnh của các địa phương khác trong Vùng Thủ đô.

Khi đó bài toán về tăng trưởng và phát triển của thành phố Hà Nội được giải quyết một cách tối ưu trong mối quan hệ với quy mô và tốc độ tăng trưởng và phát triển của các địa phương khác trong Vùng Thủ đô sao cho các nguồn lực được di chuyển tới những địa phương, ngành nghề mà ở đó được sử dụng một cách hiệu quả nhất trong điều kiện cạnh tranh và tính kinh tế quy mô có vai trò quan trọng.

PGS.TS Bùi Anh Tuấn cũng cho rằng, cần tập trung phát triển cơ sở hạ tầng bao gồm giao thông vận tải, hạ tầng điện… để Thủ đô Hà Nội trở thành một thành phố thông minh, có hiệu quả cao đối với các hoạt động đầu tư, thương mại và du lịch. Đồng thời, thúc đẩy phát triển hạ tầng số làm nền tảng cho sự phát triển nền kinh tế số và làm động lực phát triển và hợp tác của các vùng kinh tế quanh khu vực; Đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư dựa trên thế mạnh của thành phố Hà Nội và sự phân công lao động trong Vùng Thủ đô; Tập trung mọi nguồn lực để xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu phục vụ thu hút đầu tư, đặc biệt phát triển các ngành công nghiệp không khói. Tiếp tục quan tâm đầu tư hạ tầng giao thông, theo hướng đồng bộ, hiện đại; Trọng tâm là các tuyến đường tạo không gian phát triển mới.

“Cần xác định rõ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phải trở thành động lực chính để phát huy vai trò dẫn dắt và kết nối của thành phố Hà Nội nhằm phát triển Vùng Thủ đô hiện đại và bền vững”, PGS.TS Bùi Anh Tuấn nói.

Tiếp thu nghiêm túc các giải pháp, kiến nghị để hoàn thành Quy hoạch Thủ đô

Phát biểu kết thúc Hội thảo, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong cho biết, nội dung Hội thảo rất đặc biệt khi thảo luận về những vấn đề hệ trọng của thành phố, không chỉ liên quan đến những vấn đề của Hà Nội, không chỉ liên quan đến những vấn đề trước mắt mà cả lâu dài, tầm nhìn không chỉ dừng lại ở 5 năm mà còn dài hơn.

Vì thế, nếu Hà Nội có được một Quy hoạch đúng, trúng thì còn có một chức năng quan trọng là đầu tàu, động lực, góp phần lan tỏa, dẫn dắt phát triển kinh tế - xã hội khu vực phía Bắc, trong đó có khu vực Đồng bằng sông Hồng phát triển thời gian tới.

Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong phát biểu kết thúc Hội thảo.

Đánh giá cao những phát biểu tham luận tại Hội thảo cũng như những góp ý, gợi mở của các chuyên gia, nhà khoa học đối với Quy hoạch Thủ đô Hà Nội, Phó Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Phong cho biết, Thành phố sẽ có thêm nhiệt huyết vì những ý kiến này không chỉ cung cấp thêm cho thành phố những vấn đề mới trong các quy hoạch, đặc biệt là Quy hoạch Thủ đô cần quan tâm.

Trong đó, còn nhiều vấn đề mà trong đề cương, gợi ý về Quy hoạch Thủ đô chưa được làm rõ, thì hôm nay các ý kiến đóng góp tại Hội thảo giúp thành phố làm rõ hơn. Ví dụ như vấn đề liên quan đến nông nghiệp đô thị, trong khi thành phố mới chỉ quan tâm đến nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ… để từ đó thành phố có những điều chỉnh hợp lý về định hướng phát triển nông nghiệp Hà Nội trong tương lai.

Những ý kiến phát biểu tại Hội thảo cũng như tham luận trong kỷ yếu là những tâm huyết, tình yêu dành của các chuyên gia, nhà khoa học dành cho Hà Nội, để thành phố phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới. Với quan điểm thành phố không đặt vấn đề cạnh tranh với các tỉnh, thành trong cả nước mà phải sánh tầm với các quốc gia trong khu vực, thế giới. Đồng thời, phấn đấu đến năm 2045, Hà Nội trở thành thành phố kết nối toàn cầu, vì đại diện cho bộ mặt quốc gia. Quy hoạch Thủ đô có quan điểm mới là lấy sông Hồng làm trục cảnh quan trung tâm cho sự phát triển của Thủ đô thời gian tới.

“Trong đó làm thế nào để hài hòa giữa phát triển văn minh, hiện đại, văn hiến là điều mà thành phố quan tâm. Mỗi giai đoạn lịch sử, thành phố có những chức năng và mối quan tâm khác nhau như: Trung tâm văn hóa, chính trị, kinh tế của cả nước. Trong bối cảnh đó, quy hoạch cũ còn nhiều bất cập cần sớm được khắc vụ. Vì thế, những ý kiến đóng góp tại hội thảo lần này hết sức ý nghĩa và thiết thực với thành phố Hà Nội”, Phó Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Phong nhấn mạnh.

Thay mặt lãnh đạo Thành phố, Phó Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Phong trân trọng cảm ơn và ghi nhận các ý kiến đóng góp tâm huyết của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý. Thành phố Hà Nội lĩnh hội và tiếp thu một cách nghiêm túc các giải pháp, kiến nghị của các nhà khoa học, quý vị đại biểu để bổ sung và cụ thể hoá vào những chương trình, kế hoạch, đặc biệt là đối với việc tổ chức triển khai công tác lập quy hoạch Thủ đô đang trong giai đoạn nước rút, cần lấy ý kiến rộng rãi của chuyên gia, nhà khoa học, các cấp, bộ, ngành và quần chúng nhân dân để hoàn thiện sản phẩm Quy hoạch tích hợp đầu tiên của Thủ đô đảm bảo tiến độ, chất lượng.

“Từ nay đến cuối năm 2023, khối lượng công việc để triển khai lập Quy hoạch Thủ đô rất lớn, nhiều và phức tạp đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt, khẩn trương hơn nữa của cơ quan lập Quy hoạch Thủ đô. Vì thế, sau Hội thảo này, thành phố Hà Nội mong muốn tiếp tục nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, giảng viên các trường cao đẳng, đại học trên địa bàn Thành phố, cũng như ý kiến kinh nghiệm của các tỉnh thành trong cả nước và bạn bè quốc tế đối với Hà Nội”, Phó Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Phong bày tỏ mong muốn.

Hà Phong - Đinh Luyện