Có dấu hiệu nâng giá bán thiết bị y tế phòng chống dịch Covid-19 cao bất thường tại TP.HCM

Theo đó, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) TP.HCM khẩn trương chỉ đạo các đơn vị có liên quan chấn chỉnh các tồn tại, khuyết điểm trong việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, thuốc phòng, chống dịch bệnh Covid-19. Xử lý nghiêm minh các tổ chức, cá nhân có vi phạm quy định về lĩnh vực đấu thầu; chỉ đạo cơ quan chức năng thanh, kiểm tra việc quyết toán nguồn ngân sách nhà nước sử dụng để mua sắm; việc giao nhận và quản lý, sử dụng trang thiết bị, vật tư, kít xét nghiệm, sinh phẩm và thuốc chữa bệnh phục vụ phòng, chống Covid-19.

Tiếp tục kiểm tra, rà soát các gói thầu mua sắm trang thiết bị, vật tư, kít xét nghiệm, sinh phẩm và thuốc chữa bệnh phục vụ phòng, chống Covid-19 để xem xét, xử lý theo quy định. Tổ chức kiểm điểm, xem xét xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan có sai sót, vi phạm đã được nêu ở phần kết luận.

Đáng chú ý, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Thanh tra Chính phủ chuyển hồ sơ 2 vụ việc có dấu hiệu thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) đến Bộ Công an để điều tra, xử lý theo quy định. Chuyển thông tin các vụ việc có dấu hiệu vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; các vụ việc có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh để nâng giá bán cao bất thường đến Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định.

Một số sai phạm tại HCDC TP.HCM đã được Thanh tra Chính phủ kết luận.

Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra hàng loạt vi phạm trong việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm, vắc xin và thuốc phòng, chống dịch Covid-19 tại TP.HCM. Đáng chú ý là các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về đấu thầu ở một số gói thầu.

Cụ thể là 2 gói thầu mua khẩu trang y tế, trang phục phục vụ công tác phòng chống dịch Covid-19 theo kế hoạch ngày 10/2/2020 do HCDC làm chủ đầu tư. Tại gói thầu này, HCDC xác định giá gói thầu trái với quy định tại Điểm đ khoản 2, Điều 11 Thông tư số 58/2016 của Bộ Tài chính, có dấu hiệu vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng với số tiền thiệt hại hơn 6,3 tỷ đồng.

Có 2 gói thầu mua sinh phẩm xét nghiệm do Bệnh viện (BV) Phục hồi chức năng - Điều trị bệnh nghề nghiệp làm chủ đầu tư, qua thanh tra phát hiện chủ đầu tư có dấu hiệu thiếu trách nhiệm gây thiệt hại ngân sách Nhà nước tại gói thầu "Mua khay thử xét nghiệm kháng nguyên virus Sars-CoV-2 phục vụ bệnh viện dã chiến thu dung điều trị Covid-19 từ ngày 13/9/2021 đến 20/9/2021" và gói thầu "Mua khay thử xét nghiệm kháng nguyên virus Sars-CoV-2 từ ngày 21/9/2021 đến 5/10/2021". Tuy nhiên, do số tiền thiệt hại nhỏ nên chưa đủ cơ sở để kiến nghị xử lý hình sự.

Có dấu hiệu nhà thầu Công ty BBA và Công ty BNC thông thầu tại gói thầu “Mua sắm bộ trang phục phòng chống dịch cấp 1 năm 2021 (7 món)”, gói thầu “Mua sắm bộ trang phục phòng chống dịch cấp 1 năm 2021 - lần 2 (7 món)” do BV Từ Dũ làm chủ đầu tư và gói thầu “Mua sắm vật tư y tế phục vụ công tác phòng chống và điều trị dịch Covid-19 lần 10 năm 2021 (4 món)” do BV Nhi Đồng Thành phố làm chủ đầu tư.

Bên cạnh đó, theo Thanh tra Chính phủ, một số gói thầu có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh, mua bán qua nhiều khâu trung gian để nâng giá bán cao bất thường. Cụ thể có 4 nhà thầu cung cấp một số loại trang thiết bị y tế thuộc các gói thầu do Sở Y tế TP.HCM làm chủ đầu tư, có giá trúng thầu cao bất thường so với giá vốn nhập khẩu. Điển hình là mặt hàng máy X-quang di động DR do Công ty TNHH Thương mại và Công nghệ kỹ thuật TNT trúng thầu thuộc gói thầu số 3. Kết quả xác minh cho thấy giá trúng thầu cao gấp 4,67 lần so với giá vốn nhập khẩu, với giá trị chênh lệch gần 19 tỷ đồng.

Một số gói thầu mua sắm vật tư y tế, sinh phẩm, kit xét nghiệm và thuốc chữa bệnh Covid-19 có sự mua bán qua nhiều khâu trung gian, có chênh lệch lớn giữa giá trúng thầu với giá vốn nhập khẩu, hoặc giá bán của nhà sản xuất đối với hàng hóa sản xuất trong nước. Điển hình là gói thầu “Mua sắm kit hoá chất dùng trong xét nghiệm Covid-19 bằng phương pháp PCR” do BV Nhi Đồng 1 làm chủ đầu tư. Tại gói thầy này, sản phẩm kit tách chiết acid nucleic virus do Đức sản xuất, Công ty TNHH Thiết bị y tế Phương Đông là nhà thầu trúng thầu, có giá trúng thầu cao gấp 2,59 lần so với giá vốn nhập khẩu, với giá trị chênh lệch gần 6,7 tỷ đồng.

Tương tự, gói thầu "Mua thuốc Generic điều trị bệnh nhân Covid-19 tại nhà (lần 1)" do BV Nhi Đồng 1 làm chủ đầu tư. Tại gói thầu này, đối với mặt hàng thuốc Xelostad 10mg, Bệnh viện mua 300.000 viên của Công ty cổ phần Gonsa với đơn giá 35.000 đồng/viên; tuy nhiên, Công ty cổ phần Gonsa mua lại thuốc của Công ty TNHH GSPHARM với đơn giá chỉ 21.000 đồng/viên (chênh lệch 14.000/viên). Thuốc do công ty TNHH Liên doan Stellpharm - Chi nhánh 1 sản xuất, Công ty TNHH GSPHARM cũng là một đơn vị trung gian. Như vậy, chỉ tính một khâu trung gian mua, bán của nhà thầu Công ty CP Gonsa, trong thời gian rất ngắn (5 ngày) số tiền chênh lệch do tăng giá là 4,2 tỷ đồng…;

Ngoài ra, còn có gói thầu mua sắm 20.000 test xét nghiệm chống dịch Covid-19 lần 1 theo hình thức chỉ định thầu rút gọn, gói thầu mua sắm sinh phẩm - hóa chất xét nghiệm điều trị và phòng dịch năm 2021 theo hình thức chỉ định thầu rút gọn và gói thầu mua sắm sinh phẩm - hoá chất xét nghiệm - hoá chất sát khuẩn và oxy y tế cho phòng chống dịch năm 2021 do BV Nhiệt Đới TPHCM làm chủ đầu tư, giá trúng thầu cao gấp 2,89 lần so với giá vốn nhập khẩu với giá trị chênh lệch hơn 20 tỷ đồng.

Cũng trong quá trình thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã phát hiện nhiều sai phạm khác trong việc xây dựng kế hoạch, dự toán mua sắm, trong thời gian dịch bệnh, Chính phủ cho phép sử dụng nguồn vốn ngân sách để mua sắm vật tư y tế trong công tác phòng chống dịch (không thu phí đối với người cách ly và điều trị Covid – 19). Tuy nhiên, có một số bệnh viện vừa thực hiện chức năng điều trị Covid-19 theo chỉ đạo của UBND TP.HCM, vừa là cơ sở khám chữa bệnh theo nhiệm vụ thường xuyên, đã tổ chức thực hiện các gói thầu mua sắm sử dụng cả nguồn vốn ngân sách phục vụ phòng chống dịch Covid – 19 và nguồn vốn từ nguồn thu hợp pháp khác của bệnh viện (nguồn viện phí) để mua sắm vật tư y tế, nhưng trong Kế hoạch lựa chọn nhà thầu không phân định rõ từng nguồn vốn.

Cụ thể, BV thành phố Thủ Đức không lập kế hoạch, dự toán mua sắm theo quy định đối với Gói thầu mua sắm sinh phẩm, vật tư xét nghiệm SARS-CoV-2 tại cộng đồng và cơ sở y tế năm 2021. Một số chủ đầu tư xác định số lượng mua sắm chưa sát với tình hình dịch bệnh, vượt nhu cầu thực tế sử dụng, dẫn đến số lượng mua sắm thực tế rất nhỏ so với số lượng được dự trù; có một số loại thuốc được mua sắm nhưng chưa sử dụng.

Các gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi qua mạng đấu thầu quốc gia nhưng chủ đầu tư không tiến hành đối chiếu tài liệu mà nhà thầu cung cấp với các thông tin mà nhà thầu đã kê khai trong E-HSDT. Một số chủ đầu tư không công khai kết quả lựa chọn nhà thầu của một số gói thầu; Giám đốc HCDC phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu của Gói thầu “mua trang phục chống dịch cho công tác phòng chống dịch Covid-19” trước khi có Báo cáo thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu.

Về xác định giá gói thầu, vẫn còn một số chủ đầu tư thực hiện chưa đúng quy định trong việc xác định giá gói thầu mua sắm trang thiết bị, vật tư, kít xét nghiệm và sinh phẩm. Mặc dù đã căn cứ vào báo giá của 3 nhà cung cấp hàng hóa, nhưng đơn giá hàng hoá cao hơn đơn giá do Bộ Y tế công bố cùng thời điểm hoặc giá trúng thầu của các gói thầu thầu trước đó của các đơn vị khác đã công bố công khai trên mạng đấu thầu quốc gia (BV Lê Văn Thịnh có 2 gói thầu, BV An Bình có 1 gói thầu, BV Từ Dũ có 2 gói thầu).

Cá biệt tại BV thành phố Thủ Đức, khi xây dựng giá gói thầu của một số gói thầu, bệnh viện không thông báo để các cung cấp gửi báo giá, chỉ căn cứ bảng chào giá của 1 nhà cung cấp để xây dựng giá cho sản phẩm bộ đồ chống dịch trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu.

Có một số chủ đầu tư mua sắm thuốc chữa bệnh lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực, dẫn đến sau khi được lựa chọn trúng thầu, nhà thầu không có hàng hóa để cung cấp hoặc cung cấp không kịp thời theo hợp đồng đã ký kết như gói thầu mua sắm thuốc bổ sung năm 2020 - 2021 (lần 4) do BV thành phố Thủ Đức làm chủ đầu tư, gói thầu thuốc Generic bổ sung năm 2020 - 2021 (lần 7) phục vụ điều trị bệnh nhân COVID-19 do BV Nhi đồng Thành phố làm chủ đầu tư…

Về tư cách hợp lệ của nhà thầu, kết quả kiểm tra các gói thầu cho thấy, còn còn một số nhà thầu chưa đáp ứng điều kiện theo quy định như Công ty TNHH Đông Nam Dược Nhị Thiên Đường, Công ty TNHH Thiết bị y tế Hoàng Ngân, Công ty TNHH TM Lê Bảo. Một số gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi hoặc mua sắm trực tiếp, HSDT/HSĐX chưa thỏa mãn theo yêu cầu của HSMT/HSYC hoặc không làm rõ HSDT/HSĐX nhưng chủ đầu tư vẫn lựa chọn trúng thầu. Điển hình là tại Bệnh viện Trưng Vương, Trung tâm y tế thành phố Thủ Đức. Ngoài ra, nhiều chủ đầu tư không thương thảo hợp đồng hoặc thực hiện sơ sài, không đầy đủ ở nhiều gói thầu…

Xuân Tình - Minh Tuấn