Cần cải cách toàn diện về thuế thu nhập

Người dân làm thủ tục tại Chi cục thuế.

Cách đây 20 năm, người nộp thuế thu nhập cao đóng góp cho ngân sách chưa đến 1% tổng thu ngân sách. Còn năm năm trở lại đây, kể cả khi bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, tổng tiền thuế thu nhập cá nhân hằng năm chiếm 8 - 10% tổng thu ngân sách. Chứng tỏ rằng đóng góp của người nộp thuế thu nhập cá nhân là rất lớn.Thế nhưng, họ không được giảm trừ tiền học phí cho con, tiền khám chữa bệnh,... Luật Thuế thu nhập cá nhân quy định trường hợp chỉ số giá tiêu dùng biến động 20% so với thời điểm Luật có hiệu lực hoặc thời điểm điều chỉnh mức gia cảnh gần nhất thì Chính phủ mới trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ phù hợp với biến động của giá cả cho kỳ tính thuế tiếp theo.Với cách tính này phải chờ rất lâu mức giảm trừ mới được điều chỉnh và thực tế thời gian qua, mức giảm trừ thường lạc hậu ngay từ khi vừa áp dụng.

Ở nhiều nước, không chỉ học phí, tiền viện phí mà tiền trả góp mua xe, mua nhà, mua sắm trang thiết bị phục vụ đời sống... cũng được kê khai để khấu trừ thuế. Thế nhưng, ở Việt Nam dù có nhiều kiến nghị nhưng Bộ Tài chính vẫn quản lý “cứng” trong khung giảm trừ gia cảnh.

Thực tế thấy rằng, đời sống của rất nhiều người làm công ăn lương ngày càng khó khăn vì giá cả tăng mà các khoản giảm trừ cho bản thân và người phụ thuộc vẫn đứng yên.

Từ hơn hai năm qua, đồng lương của người làm công ăn lương ngày càng eo hẹp. Nhất là từ đầu năm nay, giá cả hàng hóa tăng phi mã bởi hàng loạt hiệu ứng như giá xăng, dầu, giá cước, lãi suất, tỉ giá... Mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế 11 triệu đồng/tháng và người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng không đủ lo chi phí trong cuộc sống, nhất là khi sinh sống tại các thành phố lớn. Hệ quả là người làm công ăn lương phải thắt chặt chi tiêu hết mức có thể. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến bản thân họ mà còn tác động tiêu cực đến sự phục hồi của nền kinh tế sau đại dịch.

Trên tinh thần đó, theo luật sư Quỳnh, trước mắt, trong lúc thu ngân sách 10 tháng đầu năm đã tương đương 118,1% dự toán, Bộ Tài chính cần đề xuất miễn giảm 50% thuế thu nhập cá nhân năm 2022 cho người làm công ăn lương để hỗ trợ họ trong cơn bão giá. Ngoài ra, để đảm bảo công bằng với người nộp thuế, mức giảm trừ gia cảnh cần được điều chỉnh hằng năm. Theo đó, chỉ số giá tiêu dùng năm trước biến động bao nhiêu thì điều chỉnh giảm trừ gia cảnh cho kỳ tính thuế tiếp theo là bấy nhiêu. Còn về lâu dài cần thiết kế lại Luật Thuế thu nhập cá nhân, ngay từ tư duy đánh thuế để người làm công ăn lương thật sự cảm thấy tự hào khi được nộp thuế, được đóng góp cho ngân sách thay vì cảm thấy ấm ức do nộp thuế nhiều nhưng đời sống khó khăn vì giảm trừ luôn chậm hơn biến động giá cả.

L.T.H