Mãn nhãn, xúc động với vở đại vũ kịch “Xoè Thái- Tinh hoa miền di sản”

Tối 24/9, tại sân vận động Nghĩa Lộ (Yên Bái), đã diễn ra Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh "Nghệ thuật Xòe Thái" vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và Khai mạc "Lễ hội Văn hóa Du lịch Mường Lò, khám phá Danh thắng Quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang Mù Cang Chải 2022". Chương trình được phát sóng trực tiếp trên sóng VTV 1 và Đài truyền hình Yên Bái.

Chương trình tái hiện cảnh người phụ nữ Thái đang dệt vải.

Điểm nhấn là chương trình nghệ thuật "Xoè Thái - Tinh hoa miền di sản". Chương trình vừa có sự hoành tráng của một vở diễn mang tính đại vũ kịch với những đại cảnh liên tiếp, đồng thời chứa đựng nhiều nét tinh tế chạm vào cảm xúc người xem, đem đến những rung động.

Ca sĩ Tùng Dương cháy hết mình trên sân khấu.

Sân khấu "Xoè Thái - Tinh hoa miền di sản" được bắt đầu với kỹ thuật trình diễn 3D Mapping cùng giọng hát của Tùng Dương cùng ca khúc "Dấu chân của mẹ" (sáng tác Phạm Khánh Băng) kể về thuở mẹ Âu Cơ lên non dựng cơ đồ, mở đầu cho câu chuyện mang dấu ấn bề dày lịch sử của người Thái và văn hoá Thái. Hiệu ứng 3D Mapping hoà quyện với hàng trăm diễn viên múa như cuốn cả khán giả vào huyền sử lộng lẫy, hùng tráng và thiêng liêng của cha Rồng, mẹ Tiên.

Trong khung cảnh đó ẩn hiện là hình tượng quả bầu tiên, ruộng lúa bậc thang chín vàng, những cây hoa ban trắng, nón của người Thái hay chiếc khăn Piêu cùng mô hình nhà sàn, núi non trùng điệp…

Hiệu ứng 3D Mapping hoà quyện với hàng trăm diễn viên múa như cuốn cả khán giả vào huyền sử lộng lẫy, hùng tráng.

Bối cảnh ấy đủ hùng vĩ, đủ thấy một đại ngàn Tây Bắc thu nhỏ để kể một câu chuyện sử thi đầy cảm xúc, mà bắt đầu là chương "Thiên di", tái hiện cảnh 2 anh em Tạo Xuông và Tạo Ngần đã xuôi theo các dòng sông, con suối dựng bản, lập mường. Hoạt cảnh tái hiện được diễn ra với những đoàn người dẫn theo trâu, bò, ngựa di cư và đặt chân tới Mường Lò, để từ đây người Thái Đen lại tiếp tục di chuyển đi các hướng để khai phá những vùng đất mới và tạo nên những cánh đồng rộng lớn của vùng Tây Bắc.

Hàng trăm diễn viên mà dẫn đầu là các nghệ nhân, những già bản như nghệ nhân Lò Văn Biến, người đã khôi phục được 6 điệu Xoè cổ đã giúp người xem hình dung được thuở khai sinh của dân tộc Thái ở Tây Bắc.

Những vòng đại xoè mang lại mãn nhãn cho khán giả.

Trong chương 2 mang tên "Miền di sản", vở đại vũ kịch đã tái hiện sinh động văn hoá dân tộc Thái qua những hoạt cảnh: Tắm suối; Hạn Khuống; Đám cưới - Tằng cẩu; Dệt thổ cẩm để kể một câu chuyện về nét đẹp và sự tiếp nối văn hoá với các nghi lễ vòng đời của người Thái, cuốn người xem vào một miền di sản vô cùng đặc sắc và cũng đầy xúc động. Đặc biệt, thể hiện trong lễ hội gội đầu với hàng trăm cô gái Thái xoã tóc bên dòng suối đã đi vào thơ ca, đắm say hồn bao thi sĩ. Bên cạnh đó là lễ Tằng Cẩu, búi tóc cho cô gái về nhà chồng với ý nghĩa lớn lao về văn hoá, sự thuỷ chung của người Thái.

Điểm ấn tượng của những câu chuyện kể bên cạnh các đại cảnh, chính là những điểm nhấn tinh tế khi Tổng đạo diễn Lê Hải Yến đã lấy hình ảnh người con gái Thái làm sợi dây liên kết toàn bộ câu chuyện. Đó là hình ảnh của một cô gái Thái được mẹ cha yêu thương, chăm sóc khi còn nhỏ, lớn lên trong chiếc nôi văn hoá của dân tộc mình và bước vào tình yêu với người con trai, nguyện thề thủy chung như biểu tượng, ý nghĩa của Tằng cẩu, và từ đây họ chính là những người lại trao truyền sức sống văn hoá của dân tộc mình cho con, cho cháu giống như ẩn ý của hình ảnh cứ dệt mãi, dệt mãi những tấm thổ cẩm trên sân khấu cùng ca khúc "Chiếc khăn Piêu" mà Tùng Dương thể hiện.

Tổng đạo diễn Lê Hải Yến và ekip thực hiện đã nỗ lực để tạo nên thành công cho chương trình.

Phụ nữ cũng chính là chủ thể chính lưu giữ, phát triển và đưa Xoè Thái sống trường tồn trong cộng đồng, ngày càng phát triển. Cách kể chuyện vừa hùng tráng vừa tinh tế của chương trình đã đưa người xem đến với rất nhiều cung bậc xúc cảm, vừa mãn nhãn lại vừa xúc động khi được tắm mình trong không gian sử thi ấy.

Xúc động hơn là những khán giả có mặt tại Sân vận động Nghĩa Lộ. Trong quá trình diễn ra, thỉnh thoảng trời lại đổ mưa lớn, nhưng với sự nhiệt huyết của hàng ngàn diễn viên, khán giả vẫn kiên định không rời ghế ngồi để được thưởng thức trọn vẹn chương trình. Mỗi khi đến một hoạt cảnh, người dân lại hào hứng kể với du khách bên cạnh mình về ý nghĩa câu chuyện. Họ hân hoan, hạnh phúc khi thấy rõ ràng đấy chính là đời sống của mình, của tộc người mình đang hiển hiện rõ ràng, chân thực, sống động trên sân khấu.

Trong những xúc cảm dâng trào đó, ca sĩ Sèn Hoàng Mỹ Lam đã hát "Về Yên Bái vui điệu Xoè hoa" mở ra chương 3 "Tinh hoa Xoè Thái" sống động, rực rỡ và hân hoan. Chương 3 "Tinh hoa Xoè Thái" kết lại chương trình bằng những vòng Xoè quanh đống lửa lớn cho thấy tinh thần đại đoàn kết cộng đồng, sự cố kết văn hoá thể hiện rõ trong chương trình.

Điểm đặc biệt của các vòng Xoè năm nay, Tổng đạo diễn Lê Hải Yến và ekip thực hiện đã nỗ lực để tạo nên những vòng Xoè mang biểu tượng các hoạt tiết văn hoá Thái, từ hoa văn thổ cẩm đến cánh hoa ban, và kết thúc bằng hình tượng Khau cút - là nét đặc trưng trong kiến trúc nhà sàn của người Thái.

Đó là ý nghĩa về cội nguồn dân tộc, về những giá trị tiếp nối và kế thừa, mà người Thái vẫn gìn giữ những tinh hoa và truyền đời qua các thế hệ. Tổng đạo diễn Lê Hải Yến chia sẻ, để có thể tạo nên vòng Xoè biểu tượng này, người dân tham gia Xoè đã phải tập luyện rất vất vả, nhưng bằng sự nỗ lực và tinh thần phấn chấn, họ đã làm rất tốt.

Chương trình đã làm sống động một di sản trong đời sống đương đại hôm nay. Như cách bà Pauline Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên Hợp quốc tại Việt Nam phát biểu trong chương trình: "Chúng ta đang sống trong một thời kỳ với những thay đổi nhanh chóng. Những sự kiện như thế này là cơ hội để chúng ta cùng dừng lại và suy ngẫm. Hôm nay, chúng ta hãy cùng chia sẻ niềm tự hào rằng điệu múa này không chỉ được vinh danh vì những khán giả có mặt ở đây, hoặc vì cộng đồng người Thái, mà vì toàn thế giới bởi đây là một biểu hiện độc đáo của sự sáng tạo văn hóa đa dạng của nhân loại".

Cũng khẳng định vai trò của Xoè Thái trong đời sống tinh thần của dân tộc, ông chí Trần Huy Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái nhấn mạnh: "Nghệ thuật Xòe Thái là hình thức sinh hoạt không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần, được hình thành và phát triển cùng với cộng đồng người Thái; phản ánh sự đa dạng văn hóa, mang thông điệp về sự cởi mở, thân thiện, đoàn kết; là sợi dây gắn kết cộng đồng - cốt lõi của bản sắc văn hóa dân tộc Thái ở khu vực Tây Bắc".

Trong cơn mưa tầm tã sau khi kết thúc chương trình, trước vòng Xoè của bà con vẫn đội mưa Xoè quanh đống lửa, Tổng đạo diễn Lê Hải Yến bật khóc vì hạnh phúc. Chị chia sẻ: "Có lẽ chưa bao giờ chúng tôi trải qua nhiều cảm xúc như ngày hôm nay. Thời tiết của Mường Lò vào những ngày này mưa khủng khiếp, khó khăn vô cùng trong quá trình tập luyện. Nhiều ngày nay chúng tôi chỉ ngủ có 3 tiếng vì cứ hết mưa lại ra sân tập, hết mưa lại tiếp tục tập, rồi chưa kể mưa làm hỏng rất nhiều thiết bị vì làm toàn bộ trên sân vận động nên giấu nhiều đường kỹ thuật trên sân, phải xử lý vô cùng căng thẳng.

Rất may cuối cùng chương trình đã thành công dù chưa hoàn hảo nhất nhưng là tốt nhất trong điều kiện, và chúng tôi đã khắc phục đến phút cuối cùng. Tôi tin những gì tận hiến từ trái tim sẽ đều chạm đến khán giả và họ sẽ yêu văn hoá của dân tộc Thái qua tất cả những gì chúng tôi thể hiện".

Phương Bùi