TP.HCM đối mặt với nguy cơ "dịch chồng dịch", thiếu thuốc và nhân viên y tế

Nguy cơ "dịch chồng dịch"

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, số ca mắc mới trong tuần qua tăng 18% so với tuần trước, số tử vong mới trong tuần tăng 3% so với tuần trước, sự gia tăng số ca mắc và tử vong này tương ứng với các biến thể phụ BA.4 tăng từ 9% lên 12%, và BA.5 tăng từ 28% lên 43%.

Trong khi đó, Bộ Y tế đã công bố biến thể phụ BA.5 đã xuất hiện tại Việt Nam và ghi nhận số ca mắc mới bắt đầu có dấu hiệu tăng và số ca nặng cũng bắt đầu có dấu hiệu tăng nhẹ. Sau đó, vào ngày 4/7, Viện Pasteur TP.HCM đã công bố phát hiện 2 mẫu dương với biến thể phụ BA.4 và 1 mẫu dương với biến thể BA.5, tất cả các mẫu dương này đều từ nguồn giám sát ngẫu nhiên qua hệ thống giám sát của Trung tâm kiểm soát bệnh tật Thành phố.

TP.HCM đối mặt với nguy cơ dịch chồng dịch. Ảnh: Bệnh nhân điều trị Covid-19 tại Bệnh viện dã chiến đa tầng Tân Bình vào tháng 12/2021.

Hệ thống giám sát dịch của ngành y tế Thành phố cũng cho thấy số ca mắc mới có xu hướng tăng nhẹ trong 3 tuần gần đây, có ngày có trên 50 ca mắc mới (trước đây số ca mắc mới đã giảm sâu dưới 30 ca mắc mới/ngày), mặc dù số ca nhập viện và số ca nặng chưa có dấu hiệu tăng rõ. Như vậy cho thấy, sau thời gian tạm "yên ắng", nguy cơ số ca mắc Covid-19 có thể bùng phát trở lại nếu có sự lơi là, chủ quan của người dân và cơ quan quản lý Nhà nước.

Trong khi đó, dịch bệnh sốt xuất huyết tại các tỉnh, thành phía nam và TP.HCM với type huyết thanh D1 như năm 2021 nhưng bắt đầu có sự gia tăng dần type huyết thanh D2. Đồng nghĩa với số ca mắc và ca nặng, tử vong tăng cao. Tại các tỉnh khu vực phía nam, số ca mắc tăng 23% so với cùng kỳ năm 2019 (năm có dịch lớn). Tại TP.HCM, số ca mắc đã là 21.993 ca, tăng 184% so với cùng kỳ, số tử vong 11 trường hợp, có cả người lớn, phụ nữ mang thai, trẻ em.

Trước tình hình này, Sở Y tế đã triển khai các giải pháp ngăn chặn nguy cơ dịch chồng dịch như đẩy nhanh hơn nữa tỷ lệ tiêm vắc xin Covid-19 mũi nhắc lại (mũi 3 và mũi 4); diệt muỗi, diệt lăng quăng phòng ngừa sốt xuất huyết; sẵn sàng kích hoạt hệ thống thu dung điều trị theo từng kịch bản diễn tiến của dịch Covid-19 và dịch sốt xuất huyết.

Nguy cơ thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế

Theo Sở Y tế TP.HCM, thiếu các thuốc và vật tư y tế thuộc danh mục thuốc hiếm không phải là vấn đề mới phát sinh đối với các bệnh viện trên địa bàn Thành phố và cả nước. Tuy nhiên do tác động của đại dịch Covid-19, danh sách thuốc hiếm có nguy cơ bị kéo dài thêm, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng điều trị các bệnh lý chuyên khoa. Trong khi đó, một số thuốc thuộc danh mục thuốc hiếm nay ngừng sản xuất hoặc chưa được sản xuất trong nước; một vài loại thuốc bị gián đoạn cung ứng do xung đột giữa Nga và Ukraina; một số thuốc do trung tâm mua sắm tập trung quốc gia chậm đấu thầu hoặc đàm phán; một số thuốc mới phát sinh do triển khai kỹ thuật mới, hầu hết chưa có số đăng ký nên phải nhập khẩu; một số thuốc hết thời hạn của số đăng ký...

Ngoài ra một số bệnh viện và trung tâm y tế tuyến quận, huyện không đủ năng lực đấu thầu theo quy định, thiếu kinh nghiệm trong xử lý tình huống khi chưa chọn lựa được thuốc khi đấu thầu tập trung. Điều này dẫn tới việc ngành y tế TP.HCM nói riêng và ngành y tế nhiều địa phương trên cả nước đang đứng trước thách thức không nhỏ đó là phải có giải pháp chủ động và sớm khắc phục, không để tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế xảy ra.

Vì thế, theo đại diện Sở Y tế TP.HCM, việc triển khai giải pháp chủ động để ngăn chặn nguy cơ thiếu thuốc và vật tư y tế thuộc danh mục thuốc hiếm là trách nhiệm của mỗi bệnh viện, của ngành y tế cả nước.

Không chỉ đứng trước nguy cơ thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế, hiện nay ngành y tế cả nước đang đứng trước hiện tượng một bộ phận nhân viên y tế nghỉ việc sau thời gian dài chống dịch Covid-19. Tại nước ta, cũng không ngoại lệ, theo Bộ Y tế tính đến nay đã có hơn 9.000 nhân viên y tế xin nghỉ việc vì nhiều lý do khác nhau.

Nguồn nhân lực y tế công lập đối mặt với nguy cơ thiếu hụt.

Tại TP.HCM, năm 2021 đã có 1.154 nhân viên y tế nghỉ việc (trong đó có 274 bác sĩ, 610 điều dưỡng), 6 tháng đầu năm 2022 đã có 874 nhân viên y tế nghỉ việc (199 bác sĩ và 391 điều dưỡng). Tổng cộng sau thời điểm xuất hiện dịch Covid-19 đã có 2.028 nhân viên y tế nghỉ việc, trong đó có 473 bác sĩ và 1001 điều dưỡng (chiếm khoảng 5% tổng số nguồn nhân lực y tế của Thành phố).

Đứng trước nguy cơ thiếu hụt nguồn nhân lực y tế, TP.HCM hiện đang nghiên cứu, đề xuất triển khai thí điểm các cơ chế, chính sách nhằm củng cố và nhân rộng mạng lưới cộng tác viên sức khỏe cộng đồng. Thành phố cũng kiến nghị sớm có hướng dẫn và tạo điều kiện thuận lợi để củng cố hoạt động tự chủ của các bệnh viện theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Về lâu dài, cần có những cơ chế, chính sách để thu hút và giữ chân nhân viên y tế công lập.

Minh Tuấn