Nguy hiểm khi dùng thảo dược tùy tiện

Từ nhập viện cấp cứu vì thảo dược…

Thời gian gần đây, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai liên tục tiếp nhận và điều trị cho nhiều bệnh nhân bị ngộ độc do sử dụng các loại hạt, rễ cây ngâm rượu theo bài thuốc truyền miệng để chữa bệnh, hoặc phòng ngừa bệnh.

Điển hình như trường hợp hai vợ chồng bệnh nhân ăn hạt muồng tây để phòng tiểu đường, bị ngộ độc dẫn tới teo cơ, liệt toàn thân. Bà Phạm Thị X (sinh năm 1966) cùng chồng là ông Trương Công N (sinh năm 1958) cùng trú tại Kiên Giang được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng teo cơ, hạn chế vận động 2 tay, nói khó và liệt 2 chân.

Qua khai thác bệnh tiền sử, bà X chia sẻ, khoảng thời gian từ tháng 9 - 11/2021, bà cùng chồng có được người quen cho hạt muồng tây để trồng và ăn.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc đánh giá vận động cho vợ chồng bệnh nhân ngộ độc hạt muồng.

Theo truyền miệng, bà X được biết hạt muồng tây có thể chữa bệnh tiểu đường. Dù tỷ lệ đường trong máu của vợ chồng bà X có cao hơn một chút so với chỉ số bình thường, nhưng không đến ngưỡng mắc bệnh tiểu đường.

Tuy vậy, hai vợ chồng bà vẫn ăn hạt muồng tây với mong muốn ngừa bệnh. Bà X chia sẻ, ban đầu vợ chồng bà mỗi ngày chỉ ăn khoảng 2 hạt, sau đó có ăn nhiều hơn và ăn hàng ngày.

Sau khi ăn được khoảng 3 tháng, bà X thấy người mệt mỏi, suy nhược, chân tay yếu và cân nặng sụt giảm 15kg, chồng bà cũng sụt giảm mất 10kg cân nặng.

Hai vợ chồng bà X cùng đi thăm, khám và điều trị tại Kiên Giang, rồi bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh tuy nhiên bệnh không thuyên giảm.

Triệu chứng bệnh của vợ chồng bà X ngày một nặng hơn, không chỉ là yếu chân tay mà chuyển sang bị liệt cả 2 chân và phải di chuyển bằng xe lăn… Vợ chồng bà được giới thiệu và chuyển ra Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai để điều trị vào khoảng giữa tháng 4/2022.

Chia sẻ về hai ca bệnh này, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: Cả hai bệnh nhân trên khi nhập viện bị liệt rễ và dây thần kinh toàn thân, teo cơ nặng, người vợ bắt đầu liệt hầu họng nguy cơ ảnh hưởng chức năng sống.

Trung tâm đã kiểm tra, xét nghiệm, hội chẩn nhiều chuyên khoa. Các thăm dò và kiểm tra đã loại trừ các nguyên nhân có các bệnh khác, kể cả ngộ độc các kim loại nặng cũng không phải.

Hai bệnh nhân cũng đã được sinh thiết cơ cho thấy có dấu hiệu cơ bị xơ, teo và thoái hóa. Mẫu cây của hai bệnh nhân đem tới đã được gửi đi nhận dạng bởi các chuyên gia cho thấy đây là cây muồng tây, hay muồng lá khế, tên khoa học là Senna occidentalis (hay còn gọi là Cassia occidentalis).

“Bệnh nhân bị ngộ độc trong một thời gian khá dài khiến teo hết cơ, dẫn đến yếu liệt tất cả các chi. Trung tâm Chống độc đã nỗ lực điều trị bằng những giải pháp tối ưu nhất. Sức khỏe bệnh nhân đã được cải thiện một phần nhưng về lâu dài thì nguy cơ vẫn có để lại di chứng” bác sĩ Nguyễn phân tích.

Được biết, sau hơn một tháng điều trị tích cực với 8 lần lọc máu và thay huyết tương, sức khỏe của vợ chồng bà X đã dần cải thiện. Bà X đã nói rõ, nuốt bình thường, tự nâng được bát cơm và tự đứng dậy trên đôi chân của mình. Ông N đã có thể cầm được bát cơm, tự đứng lên được và bước quanh giường.

... Đến không chữa bệnh theo lời truyền miệng

Không chỉ sử dụng hạt cây phòng bệnh, thực tế làm việc các chuyên gia y tế cho biết đã gặp rất nhiều trường hợp, người dân tự ngâm rượu từ thảo dược để xoa bóp và uống tại nhà.

Cũng theo bác sĩ Nguyên, trước đó Trung tâm Chống độc cũng điều trị cho hai bệnh nhân nam giới 50 tuổi và 60 tuổi nhập viện do bị ngộ độc sau khi uống một loại rượu ngâm với rễ cây tự đào trên rừng về để chữa đau lưng, đau khớp gối.

Sau khi uống được 5 ngày, các bệnh nhân đều có biểu hiện chóng mặt, buồn nôn, ù tai, khó thở, thở nhanh và đến viện trong tình trạng toan chuyển hóa nặng, hôn mê, có tổn thương não.

Đơn cử như trường hợp bệnh nhân Trương Văn Đ (60 tuổi, Nghệ An) có tiền sử uống rượu nhiều năm. Bệnh nhân bị bệnh đau xương khớp, theo lời mách của một “bà dân tộc” lên rừng đào rễ cây mú từn (tên gọi địa phương) về ngâm rượu để uống, khoảng 50ml/ngày.

Sau 10 ngày sử dụng sản phẩm rượu ngâm, bệnh nhân xuất hiện triệu chứng chóng mặt, choáng váng, buồn nôn, huyết áp tăng cao.

Bệnh nhân được gia đình đưa đến bệnh viện địa phương cấp cứu nhưng tình trạng càng tăng nặng, xuất hiện cơn co quắp chân tay khoảng 30 phút nên bệnh nhân đã được chuyển lên tuyến cao hơn và tiếp tục được chuyển đến Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai.

Qua xét nghiệm mẫu rượu bệnh nhân mang đến và xét nghiệm máu của bệnh nhân, các bác sĩ phát hiện chất Salicylate có nguồn gốc từ rễ cây.

Đây là một loại thuốc giảm đau có trong nhiều loại cây cỏ tự nhiên, có thể được dùng để chữa giảm đau, tuy nhiên nó có độc tính nhất định nếu việc kiểm soát không đảm bảo về liều lượng, cách dùng. Do đó, nếu người bệnh uống các loại rượu ngâm một cách “thoải mái” như trường hợp bệnh nhân trên thì rất dễ bị ngộ độc.

Cũng theo lãnh đạo Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai đánh giá: Ca bệnh trên là một trong những trường hợp dễ phát hiện, có thể xử lý được, tuy nhiên sẽ có nhiều trường hợp phức tạp khác bởi trong tự nhiên có quá nhiều hợp chất, các chất khác nhau mà chúng ta không biết.

“Ngộ độc Salicylate có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Bệnh nhân chóng mặt, buồn nôn, ù tai, co giật, hôn mê, tụt huyết áp, có tổn thương não và tổn thương thận, rất dễ bị tử vong” - bác sĩ Nguyên chia sẻ.

Với kinh nghiệm điều trị trong lĩnh vực độc chất, bác sĩ Nguyên khuyến cáo người bệnh không nên nghe theo lời truyền miệng để chữa bệnh mà nên đến gặp bác sĩ hoặc các lương y đã được cấp phép hành nghề, để thăm khám và điều trị.

Đồng thời, người dân cần chú ý, dù là thảo dược nhưng đó cũng là thuốc. “Do đó, để đảm bảo an toàn khi sử dụng, việc ngâm thảo dược hàm lượng bao nhiêu, sử dụng như thế nào cũng cần có sự tư vấn của bác sĩ. Nếu chúng ta sử dụng một cách vô tư, bừa bãi thì rất dễ gây ngộ độc, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của chính mình và người thân” - Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết thêm./.

Minh Khuê