Phòng ngừa bệnh viêm gan “bí ẩn” ở trẻ em

Chưa xác định được nguyên nhân gây bệnh

Theo thông tin Bộ Y tế cập nhập từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tính đến ngày 7/5 trên thế giới đã ghi nhận hơn 300 trường hợp trẻ bị viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân tại 23 quốc gia thuộc khu vực châu Âu, châu Mỹ, Đông Nam Á, Tây Thái Bình Dương, trong đó đã có 9 trường hợp tử vong. Bệnh xảy ra ở trẻ từ 1 tháng tuổi đến 16 tuổi, hầu hết bệnh nhi hồi phục hoàn toàn, tuy nhiên có một số trường hợp chuyển nặng, gần 10% các trường hợp phải ghép gan. Hiện nguyên nhân chính xác gây ra viêm gan cấp tính ở trẻ em vẫn chưa được xác định, các cuộc điều tra và nghiên cứu về căn bệnh trên đang được tiến hành.

Tiêm vắc xin đầy đủ theo lịch cho trẻ là cách phòng các bệnh đơn giản và hiệu quả. Ảnh: Minh Khuê

Chia sẻ về căn bệnh này, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Phạm Anh Hoa, Trưởng Khoa Gan mật, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: Viêm gan cấp là tình trạng gan mới bị tổn thương do nhiều nguyên nhân như vi rút, vi khuẩn, độc chất, các tình trạng rối loạn chuyển hóa, rối loạn huyết động, rối loạn miễn dịch hoặc các bệnh lý toàn thân… dẫn tới hậu quả là tế bào gan bị hủy hoại. Đa số các trường hợp viêm gan cấp có thể hồi phục sau khi loại trừ được tác nhân gây bệnh, một số ít diễn biến nặng, gây hậu quả suy gan không hồi phục và có thể tử vong, một số trường hợp, bệnh có thể diễn biến kéo dài dẫn tới bệnh gan mạn tính, xơ gan.

“Cho đến nay, trên thế giới tỷ lệ tổn thương gan gây suy gan cấp tính không rõ nguyên nhân vẫn dao động trong khoảng 25-30%, tuy nhiên các ca bệnh này khá tản mát và không xuất hiện thành chùm ca bệnh như các ca bệnh viêm gan chưa rõ nguyên nhân hiện đang được đề cập nhiều trong những ngày gần đây”, bác sĩ Hoa thông tin. Trưởng Khoa Gan mật, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng cho biết, đến thời điểm hiện tại các thông tin về bệnh này mới chỉ là những ghi nhận y khoa trên những bệnh nhi mắc bệnh, chưa có tổng hợp và phân tích cụ thể.

Theo WHO, có 70% bệnh nhân trong nhóm viêm gan chưa rõ nguyên nhân ở Anh và 50% số ca bệnh ở Mỹ phát hiện có vi rút Adeno chủng 41. Đây là loại vi rút đã được phát hiện từ 1953 với nhiều chủng và có thể gây bệnh ở nhiều cơ quan. Các tổn thương thường gặp nhất do vi rút Adeno là viêm đường hô hấp, viêm kết mạc mắt (đau mắt đỏ), viêm bàng quang, viêm não màng não… Sau vi rút Rota, vi rút Adeno là nguyên nhân thứ 2 gây bệnh ở đường tiêu hoá với các triệu chứng ở dạ dày, ruột…

Ở trẻ nhỏ, các rối loạn tiêu hoá thường gặp do vi rút Adeno bao gồm tiêu chảy, nôn, buồn nôn. Theo các nghiên cứu trước đây, các bằng chứng trong xét nghiệm kháng thể cho thấy đa số trẻ nhỏ từng nhiễm vi rút Adeno ít nhất 1 lần trong giai đoạn từ 0 đến 4 tuổi. Trước đây, đã có báo cáo đơn lẻ ghi nhận 1 vài bệnh nhi có vi vút này gây tổn thương gan ở trẻ có suy giảm miễn dịch. “Tới nay chưa đủ bằng chứng để khẳng định vi rút Adeno là nguyên nhân gây bệnh ở nhóm bệnh trẻ viêm gan cấp nói trên. Tuy nhiên, việc ghi nhận sự có mặt của vi rút Adeno ở một số bệnh nhi cần được tiếp tục theo dõi và nghiên cứu trong thời gian tới” bác sĩ Hoa phân tích.

Đồng quan điểm trên, chia sẻ tại cuộc giao lưu trực tuyến “Chế độ, chính sách liên quan đến người lao động và kiến thức chăm sóc sức khỏe sau Covid-19”, do Báo Lao động Thủ đô tổ chức vừa qua, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Phụ trách Trung tâm Ôxy cao áp Việt Nga cho hay: Việt Nam chưa phát hiện trường hợp nào, nhưng căn bệnh này cũng đã xuất hiện ở các nước Đông Nam Á.

Theo vị chuyên gia này, nguyên nhân gây bệnh viêm gan cấp tính trên hiện chưa rõ ràng. Có nghĩa bệnh nhân không bị viêm gan A, B, C, D, E; cũng không quá liên quan tới Covid-19, vì khi xét nghiệm chỉ có 20% bệnh nhân mắc phải căn bệnh này có bị Covid-19, 60-70% liên quan tới các gia đình có nuôi chó, nuôi mèo.

“Hiện mọi người hướng tới căn nguyên gây bệnh có khả năng là do vi rút Adeno vi rút. Adeno vi rút là loại vi rút thông thường, hay gặp. Có tới 70% bệnh nhân mắc viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân có dương tính với Adeno vi rút chủng 41, nhưng tổn thương gan thì lại không phải do loại vi rút này gây ra. Cho nên hiện vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây ra căn bệnh này, tạm thời xác định là do vi rút Adeno mà thôi” bác sĩ Hoàng phân tích.

Tăng cường giám sát trường hợp nghi ngờ

Tại Việt Nam, tới nay tuy chưa có ca bệnh nào được ghi nhận nhưng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) vừa qua đã có văn bản gửi các cơ sở y tế trên cả nước về việc tăng cường giám sát, phân tích dịch tễ, lấy mẫu và xét nghiệm, kịp thời triển khai các biện pháp phòng dịch, tổng hợp tình hình các trường hợp ca bệnh nghi ngờ viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân ở trẻ em; đồng thời báo cáo ngay những trường hợp ca bệnh nghi ngờ, đề xuất các biện pháp phòng chống sự lan truyền của bệnh tại Việt Nam nhằm hạn chế tối đa số trẻ mắc bệnh và tử vong. Theo chỉ đạo của Bộ Y tế, Bệnh viện Nhi Trung ương đã và đang tăng cường giám sát những trẻ có các dấu hiệu nghi ngờ, điều tra dịch tễ, đánh giá lâm sàng, thực hiện các xét nghiệm cần thiết để xác định nguyên nhân, và báo cáo các cơ quan dịch tễ và Bộ Y tế.

Theo bác sĩ Hoa: “Trong giai đoạn này, tất cả các ca bệnh có triệu chứng tiêu hóa kèm theo có tổn thương gan cấp vào viện sẽ được đặc biệt lưu ý tới tiền sử dịch tễ, các triệu chứng bất thường ở đường tiêu hoá và ngoài đường tiêu hoá… Sau khi loại trừ tất cả các nguyên nhân gây tổn thương gan thường gặp sẽ được tiến hành thêm các xét nghiệm chuyên sâu để tìm nguyên nhân gây bệnh, bao gồm cả sàng lọc Adeno vi rút”. Việc ghi nhận, báo cáo, điều trị và giám sát các ca bệnh mới được tuân thủ đúng qui định của trung tâm phòng dịch và các cơ quan liên quan nhằm hạn chế tối đa số ca mắc bệnh và tử vong

Hiện, do chưa xác định được nguyên nhân gây bệnh nên chưa có điều trị đặc hiệu. Các biện pháp điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và điều trị hỗ trợ, bao gồm cả các biện pháp hồi sức tích cực cho các trường hợp suy gan nặng như thay huyết tương, lọc máu liên tục. “Mục tiêu nhằm điều trị hỗ trợ sớm cho trẻ để hạn chế mức độ tổn thương tới mức thấp nhất và tăng cường khả năng phục hồi chức năng gan và ghép gan trong trường hợp suy gan” - bác sĩ Hoa thông tin.

Cũng theo dự báo của các chuyên gia y tế, việc xuất hiện các trường hợp bệnh viêm gan cấp chưa rõ nguyên nhân tại Việt Nam là hoàn toàn có khả năng xảy ra. Hiện nay, một số quốc gia châu Á đã báo cáo các ca bệnh như Nhật Bản, Singapore, Indonesia. Đáng lo ngại, do tới nay, nguyên nhân tổn thương gan ở nhóm bệnh nhân này vẫn chưa rõ nên chưa thể khuyến cáo các biện pháp phòng bệnh chủ động và đặc hiệu.

“Tuy vậy, cha mẹ trẻ không nên quá hoang mang lo lắng. Chúng ta cần bình tĩnh và chú ý để có thể phát hiện sớm các triệu chứng bệnh đường tiêu hóa và tổn thương gan ở trẻ”- bác sĩ Hoa cho biết.

Đặc biệt, với những trẻ có những triệu chứng sốt, đau bụng, nôn – buồn nôn, tiêu chảy, mệt mỏi, vàng da, vàng mắt, viêm kết mạc… cần được tới khám tại các cơ sở y tế.Trong khi chờ các đợi các kết quả nghiên cứu khẳng định nguyên nhân gây bệnh để có các biện pháp đặc hiệu, việc phòng bệnh cần tuân thủ theo nguyên tắc: Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang, vệ sinh tay thường xuyên, đặc biệt trước khi chuẩn bị thức ăn, trước khi ăn, sau khi vệ sinh.

Bên cạnh đó, cần tiêm chủng đầy đủ cho trẻ theo lịch, bao gồm cả vắc xin phòng viêm gan B, viêm gan A, vắc xin Covid-19 khi có chỉ định. Sử dụng nguồn thực phẩm sạch, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài ra, các bậc phụ huynh lưu ý phòng bệnh cho trẻ trong các trường học, nhà trẻ bằng cách đảm bảo vệ sinh, dùng riêng đồ dùng cá nhân (ly uống nước, thìa, bát ăn, khăn mặt…). Vệ sinh, sát khuẩn bề mặt tốt. Xử lý chất thải thích hợp./.

Minh Khuê