Đồng chí Nguyễn Phong Sắc - Tấm gương ngời sáng của người cộng sản kiên trung

Một trí thức giàu nhiệt huyết, nhạy bén với thời cuộc

Đồng chí Nguyễn Phong Sắc tên khai sinh là Nguyễn Đình Sắc, sinh ngày 01/02/1902 trong một gia đình nhà nho yêu nước, ở làng Bạch Mai, ngoại thành Hà Nội - nay là số nhà 152 phố Bạch Mai, quận Hai Bà Trung, thành phố Hà Nội.

Năm 1912, khi tròn 10 tuổi, Nguyễn Phong Sắc theo học trường Dân Tiến. Năm 1915, Nguyễn Phong Sắc chuyển lên học ở trường Công Ích. Từ năm 1920 đến năm 1924, vào trường Bưởi theo học hệ cao đẳng tiểu học với chương trình học bốn năm.

Đồng chí Nguyễn Phong Sắc - Người trực tiếp phụ trách Xứ ủy Trung Kỳ, lãnh đạo phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh; những bài báo của Xứ ủy Trung Kỳ cổ vũ tinh thần đấu tranh cách mạng trong phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh. (Ảnh: tuyengiao.vn)

Năm 1924, Nguyễn Phong Sắc từ biệt trường Bưởi, vào làm việc ở Sở Tài chính Đông Dương, được đề bạt là “tham hiện tài chính”. Mặc dù chưa hiểu biết nhiều về chính trị, nhưng trong thời gian làm việc tại Sở Tài chính Đông Dương ,qua hoạt động tài chính và nghiên cứu chính sách tài chính, tiền tệ của nhà cầm quyền Pháp ở Đông Dương, Nguyễn Phong Sắc đã thấy bản chất của chế độ đô hộ, bóc lột của thực dân Pháp ở Đông Dương. Không chỉ người nông dân mà toàn thể nhân dân lao động Việt Nam bị bóc lột.

Nguyễn Phong Sắc nhận thấy giai cấp công nhân phần lớn đều xuất thân từ giai cấp nông dân, những người không có ruộng để cày cấy, ông cảm thông, gần gũi với những người lao động; chứng kiến sự tàn ác của thực dân Pháp, sự nhu nhược, tham lam của bọn quan lại Nam triều; nhận rõ thủ đoạn và sự liên kết của chính quyền thực dân với bọn tay sai phong kiến, địa chủ để đàn áp nhân dân. Nguyễn Phong Sắc say mê tìm tòi kinh điển Mác - Lênin, nghiên cứu sách, báo, đặc biệt là những tài liệu, bài báo của Nguyễn Ái Quốc đã giúp ông từng bước giác ngộ về lý luận chính trị, hiểu biết về giai cấp và tầng lớp xã hội Việt Nam.

Là một trí thức có lương tâm, thương những người lao động nghèo khổ, Nguyễn Phong Sắc sớm nhận ra rằng đã đến lúc phải hòa mình với cuộc đấu tranh của dân tộc chống mọi áp bức, bất công.

Nguyễn Phong Sắc là một đại diện tiêu biểu của trí thức Việt Nam yêu nước, thấu hiểu nỗi thống khổ của đồng bào, giác ngộ và đến với cách mạng bằng lòng nhiệt thành, trong sáng, thủy chung. Ông là tấm gương quý và đáng trân trọng trong giới trí thức xã hội Việt Nam lúc bấy giờ.

Cuối năm 1926, qua đồng chí Nguyễn Danh Đới, Vương Văn Mùi và qua nghiên cứu, Nguyễn Phong Sắc nhận thấy Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (gọi tắt là tổ chức Thanh niên) là một tổ chức yêu nước và cách mạng do nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc sáng lập; bổn phận của người trí thức yêu nước là đi theo giai cấp công nông làm cách mạng nên ông đã quyết định gia nhập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Việc gia nhập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên là bước ngoặt quan trọng về tư tưởng trong cuộc đời cách mạng của Nguyễn Phong Sắc. Từ đây, Nguyễn Phong Sắc được đứng trong một tổ chức cách mạng, cùng đồng chí của minh và nhân dân đánh đuổi thực dân, giành độc lập cho đất nước, giải phóng đồng bào khỏi ách nô lệ.

Nguyễn Phong Sắc là một trong số 11 thành viên xây dựng lên Chi hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và cũng là một trong những hội viên làm tốt công tác giác ngộ thanh niên vào hội.

Từ năm 1927, Nguyễn Phong Sắc hoạt động cách mạng rất tích cực như vào các xóm thợ, ra vùng ngoại ô để tìm hiểu đời sống của thợ thuyền và dân cày, ra các chợ của Hà Nội, bí mật gặp gỡ một số tiểu thương để tìm hiểu tình hình thị trường; tuyên truyền tinh thần yêu nước cho học sinh.

Khi dạy học ở trường Nguyễn Văn Tòng, Nguyễn Phong Sắc đã truyền đạt cho học sinh tư tưởng yêu nước qua những bài thơ, bài văn của Đông Kinh nghĩa thục và các bậc sĩ phu, trong đó có thơ văn nổi tiếng của cụ Phan Bội Châu. Trong những ngày dạy học tại trường Thăng Long. Nguyễn Phong Sắc tiếp xúc với nhiều trí thức yêu nước, được đọc thêm nhiều sách, báo tiến bộ. Ông đi đến các nhà máy, trường học, xưởng sửa chữa ô tô, khách sạn... để tìm kiếm những người ưu tú, giác ngộ cách mạng cho họ và kết nạp vào tổ chức Thanh niên.

Trên cơ sở tổ chức Thanh niên phát triển mạnh và phong trào yêu nước đang diễn ra sôi nổi, để có sự chỉ đạo tập trung thống nhất, tháng 3/1927 Kỳ bộ Việt Nam cách mạng Thanh niên Bắc kỳ được thành lập và đến tháng 6/1927, Tỉnh bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên Hà Nội được thành lập. Nguyễn Phong Sắc đã dành nhiều tâm sức cho việc biên soạn, in tài liệu, truyền đơn để mở lớp bồi dưỡng lý luận và giác ngộ cách mạng cho quần chúng.

Trong quá trình giác ngộ và tham gia những hoạt động cách mạng đầu tiên, xây dựng Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, Nguyễn Phong Sắc đã thể hiện tinh thần nhiệt tình cách mạng vì nước, vì dân cao cả, mãnh liệt, hoạt động ngày đêm không mệt mỏi, sẵn sàng chấp nhận gian khổ, hy sinh, lăn lộn trong phong trào đấu tranh của quần chúng và trưởng thành từ phong trào quần chúng.

Đóng góp quan trọng trong sự phát triển của các tổ chức thanh niên

Sau khi Kỳ bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ và Tỉnh bộ Việt Nam Cách mạng Thanh niên Hà Nội được thành lập, phong trào cách mạng của Bắc Kỳ và Hà Nội phát triển mạnh mẽ theo hướng mới. Để đáp ứng nhiệm vụ đề ra lúc bấy giờ, ngày 28/9/1928, Kỳ bộ Thanh niên Bắc kỳ đã họp Đại hội Đại biểu toàn kỳ lần thứ nhất. Thực hiện chủ trương của Đại hội đại biểu Thanh niên Bắc Kỳ lần thứ nhất, Nguyễn Phong Sắc đã tích cực chuẩn bị cho Tỉnh bộ Thanh niên Hà Nội tổ chức Đại hội lần thứ nhất.

Đầu năm 1929, Đại hội lần thứ nhất Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Hà Nội được tổ chức. Đồng chí được bầu làm Bí thư chính thức đầu tiên của Tỉnh bộ Thanh niên Hà Nội. Với cương vị quan trọng trong Kỳ bộ Thanh niên Bắc Kỳ và là người đứng đầu Tỉnh bộ Thanh niên Hà Nội, Nguyễn Phong Sắc đã có đóng góp quan trọng vào sự chuyển biến về chất trong phong trào cách mạng, phong trào Thanh niên ở Hà Nội, Bắc Kỳ và trên cả nước.

Từ cuối năm 1928, thực hiện chủ trương của Đại hội lần thứ nhất Kỳ bộ Bắc Kỳ, Nguyễn Phong Sắc đã tổ chức, chỉ đạo, lãnh đạo Tỉnh bộ Hà Nội tích cực thực hiện phong trào “vô sản hóa” để tuyên truyền giác ngộ chủ nghĩa cộng sản trong công nhân, nông dân và thợ thủ công nhằm mở rộng cơ sở Thanh niên. Phong trào “vô sản hỏa” bắt đầu từ Hà Nội phát triển khắp Bắc Kỳ và cả nước.

Thực tiễn cuộc đấu tranh cách mạng ở Hà Nội, Bắc Kỳ và cả nước năm 1928 và đầu năm 1929 đòi hỏi phải có một tổ chức chặt chẽ, cương lĩnh rõ ràng, phương pháp hoạt động đúng đắn, với cơ sở quần chúng rộng rãi hơn để đáp ứng những yêu cầu mới đang đặt ra của phong trào, lãnh đạo phong trào tiến lên theo con đường cách mạng của giai cấp vô sản. Ngày 7/3/1929, Chi bộ cộng sản đầu tiên trong nước đã được thành lập, Nguyễn Phong Sắc là một trong 8 thành viên sáng lập ra chi bộ này và trở thành một trong những người cộng sản đầu tiên của Hà Nội. Từ một trí thức yêu nước, hoạt động cách mạng, đồng chí đã trở thành người chiến sĩ cộng sản.

Phòng lưu niệm nơi đồng chí Nguyễn Phong Sắc cùng các chiến sĩ cộng sản họp bàn thành lập Chi bộ Cộng sản đầu tiên, tháng 3/1929. (Ảnh: TTXVN)

Sau khi thành lập, Chi bộ cộng sản đầu tiên đã xúc tiến cuộc vận động thành lập Đảng Cộng sản. Ngày 17/6/1929, Nguyễn Phong Sắc cùng 19 đại biểu đã họp và thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng để đáp ứng đòi hỏi của cách mạng Việt Nam lúc đó. Nguyễn Phong Sắc đã được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đông Dương Cộng sản Đảng.

Tấm gương sáng của người chiến sĩ cộng sản, người lãnh đạo mẫu mực tiêu biểu

Nguyễn Phong Sắc thấm nhuần sâu sắc, trung thành tuyệt đối và hy sinh cả cuộc đời cho con đường cách mạng Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc tìm ra cho dân tộc. Đường lối cách mạng đó đã trở thành cương lĩnh của Đảng, là con đường đấu tranh cho độc lập thật sự của dân tộc, tự do, hạnh phúc thật sự cho toàn dân. Đó là lý tưởng, khát vọng ngàn đời của dân tộc Việt Nam, mà chỉ đến thế kỷ XX, đến thời đại Hồ Chí Minh, nhân dân ta mới thực hiện được. Nguyễn Phong Sắc từ một trí thức yêu nước nhiệt thành đã trở thành người cộng sản tiêu biểu, mẫu mực, là một trong những người tiên phong trong thực hiện con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Nắm vững tư tưởng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, muốn có phong trào cách mạng phải có lực lượng cách mạng, là người đứng đầu cơ quan lãnh đạo cách mạng ở Trung Kỳ, Nguyễn Phong Sắc đã có công lao to lớn trong xây dựng lực lượng và lãnh đạo và phong trào cách mạng ở đây. Trong xây dựng lực lượng cách mạng, đồng chí Nguyễn Phong Sắc ý thức rõ phải xây dựng ở trong nước hai bộ phận: Lực lượng lãnh đạo, bộ tham mưu của cách mạng; và lực lượng quần chúng đông đảo tham gia cách mạng. Đồng thời, phải gắn lực lượng cách mạng Việt Nam với lực lượng cách mạng thế giới.

Những ngày đấu tranh sôi động, đồng chí Nguyễn Phong Sắc không quản gian khổ, hy sinh, làm việc hết mình cho sự thắng lợi của các cuộc đấu tranh. Ban ngày chỉ đạo công việc, ban đêm đồng chí viết bài đăng trên các báo của Đảng nhằm kịp thời động viên, khích lệ và uốn nắn những lệch lạc của từng cuộc đấu tranh, đồng thời vạch mặt kẻ thù, kêu gọi đồng bào vùng lên đấu tranh giành lấy tự do cơm áo và các quyền lợi thiết thực khác. Sự chỉ đạo sát sao, cụ thể của đồng chí Nguyễn Phong Sắc là một yếu tố làm cho phong trào cách mạng phát triển nhanh, mạnh, chính quyền Xô Viết được thành lập ở nhiều địa phương.

Khi địch khủng bố phong trào cách mạng, đồng chí Nguyễn Phong Sắc đã kịp thời vạch kế hoạch cho các chi bộ phải tuyệt đối bí mật, chỉ đạo các địa phương tăng cường các tổ chức đoàn thể để đối phó với địch. Trong hoàn cảnh rất khó khăn, đồng chí vẫn mở các lớp bồi dưỡng giúp cho các chi bộ cơ sở xác định rõ vai trò của đảng viên và cốt cán các đoàn thể khi phong trào bị khủng bố, bồi dưỡng tinh thần cảnh giác cho họ trước mọi âm mưu thâm độc của kẻ thù, bảo toàn tới mức cao nhất có thể các lực lượng cách mạng.

Ngày 03/05/1931, sau khi phổ biến nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ hai của Đảng cho Xứ ủy Bắc Kỳ tại Hải Phòng trở về Hà Nội, đồng chí Nguyễn Phong Sắc đã bị địch bắt. Dù bị địch dùng hết mọi thủ đoạn từ dụ dỗ, phỉnh phờ đến tra tấn, nhưng bằng ý chí sắt đá và tinh thần yêu nước nồng nàn của một trí thức giác ngộ cách mạng, đồng chí Nguyễn Phong Sắc cũng không hề bị lung lay tinh thần. Hoảng sợ trước khí thế của phong trào cách mạng Xô Viết Nghệ - Tĩnh, thực dân Pháp đã hèn hạ bí mật thủ tiêu đồng chí Nguyễn Phong Sắc. Đồng chí đã hi sinh ngày 25/5/1931 sau nhiều ngày bị quân địch tra tấn.

Xô Viết Nghệ - Tĩnh – đỉnh cao của phong trào cách mạng những năm 1930 1931, là cuộc tổng diễn tập đầu tiên của cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng; là mốc son chói lói, huy hoàng đầu tiên trong lịch sử vẻ vang của Đảng và của cách mạng Việt Nam. Nhân dân ta đánh giá, Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ Nguyễn Phong Sắc là linh hồn của cao trào Xô viết Nghệ - Tĩnh. Sự cống hiển lớn lao của đồng chí cho dân tộc và sự nghiệp cách mạng nước ta được nhân dân Nghệ - Tĩnh, nhân dân Trung Kỳ và cả dân tộc trân trọng, ghi nhận.

***

Kỷ niệm 120 năm ngày sinh đồng chí Nguyễn Phong Sắc là dịp để chúng ta thể hiện lòng thành kính, tri ân sâu sắc đối với công lao, đóng góp to lớn của đồng chí và các đồng chí lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của cách mạng Việt Nam. Học tập và noi gương đồng chí Nguyễn Phong Sắc và các đồng chí lãnh đạo tiền bối của Đảng, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta nguyện chung sức, đồng lòng vượt lên khó khăn, thách thức do đại dịch Covid-19 gây ra, quyết tâm triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, góp phần sớm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Hà Phong