Trưng bày chuyên đề "Hổ trong mỹ thuật cổ Việt Nam" được Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp với Khu di tích Lịch sử Đền Hùng và một số sưu tập của tư nhân, tổ chức nhằm chào mừng Xuân Nhâm Dần 2022.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Đoàn - Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam, hình tượng hổ có lịch sử lâu đời trong văn hóa dân tộc. Đã có rất nhiều các tài liệu liên quan minh chứng hổ là đối tượng sùng bái và là vật tổ của nhiều bộ tộc từ thời tiền sử.
"Qua trưng bày, công chúng hiểu sâu sắc hơn về vai trò, ý nghĩa của linh vật hổ, cùng sự phát triển của hình tượng hổ trong mỹ thuật Việt Nam. Bên cạnh đó, phần nào lý giải tại sao hổ trở thành một trong những linh vật quan trọng trong 12 con giáp Thập nhị chi", Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia nhấn mạnh.
Trưng bày được thể hiện theo niên đại kết hợp loại hình, giúp công chúng tìm hiểu và nhận thức sâu sắc hơn về sưu tập hiện vật, ý nghĩa của hình tượng hổ trong lịch sử văn hóa Việt Nam.
Ngoài những hình hổ trang trí bằng hoạ tiết chìm, người Đông Sơn còn thể hiện hình tượng hổ thông qua việc tạo ra những khối tượng tròn như: Bốn khối tượng hổ cắp mồi rất sinh động trên nắp thạp đồng Vạn Thắng (Cẩm Xuyên, Phú Thọ), tượng hổ kết hợp với rắn, voi trên chuôi dao găm Đông Sơn khai quật tại di chỉ Làng Vạc (Nghệ An)... Nghệ thuật điêu khắc, trang trí ở đây vừa mang tính tả thực vừa mang tính ước lệ, thể hiện sinh động sức mạnh bí ẩn của loài vật này.
Giai đoạn 10 thế kỷ đầu Công nguyên, văn hóa Việt Nam tiếp thu sâu rộng các yếu tố văn hóa Trung Hoa. Hình tượng hổ theo đó cũng có những chuyển biến về tạo hình, ý nghĩa, nội hàm văn hóa. Hình tượng hổ thời kỳ này bắt đầu xuất hiện gắn với các quan niệm về Tứ Tượng hay còn gọi là Tứ Linh, Tứ Thần Thú: Thanh Long (phương Đông), Bạch Hổ (phương Tây), Chu Tước (Phương Nam), Huyền Vũ (Phương Bắc). Hổ trở thành một biểu tượng trong các thần thú mang ý nghĩa tâm linh, tôn giáo do vậy về cấu tạo, thể hình, biểu hiện xa rời hình ảnh của hổ trong thực tế.
Đến giai đoạn từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 20, hình tượng hổ trên các cổ vật mang đậm dấu ấn của các triều đại phong kiến tự chủ.
Trưng bày mở cửa đến hết ngày 31/8/2022.
Một số hình ảnh tại trưng bày chuyên đề "Hổ trong mỹ thuật cổ Việt Nam":
 |
| Hình tượng hổ trong nghệ thuật 10 thế kỷ đầu Công nguyên thể hiện qua các loại bình thú/hổ tử, bích đồng hoặc đĩa đồng 3 chân thế kỷ 1-3. |
 |
| Hổ trong tranh dân gian Hàng Trống. |
 |
| Thạp làm bằng gốm hoa nâu, thế kỷ 13-14, trang trí hình hổ đuổi bắt ngựa trên lưng có cắm cờ hiệu. |
 |
| Đến thế kỷ 15, hình tượng hổ xuất hiện nhiều trên gốm Chu Đậu, Hải Dương tiêu biểu như các loại đĩa gốm hoa lam và nhiều màu, hộp gốm hoa lam, mảnh gốm hoa lam, kendy… |
 |
| Hổ xuất hiện nhiều trên gạch trang trí hình hổ, sóng nước thế kỷ 13-14, gạch trang trí hình hổ thế kỷ 16 và tượng hổ gốm Bát Tràng, niên hiệu Cảnh Hưng (1740-1786). |
 |
| Hổ trong các lăng mộ thế kỷ 13-18. |
 |
| Bức chạm hổ trên ô thoáng cửa thế kỷ 17 tại Hạ Lôi (Mê Linh, Hà Nội). |
 |
| Hình tượng hổ trên tranh thêu đầu thế kỷ 20. |
 |
| Tượng hổ trong bộ tượng 12 con giáp (Thập nhị chi) bằng ngọc, thế kỷ 18-19 (thiếu tượng Tuất) thuộc Sưu tập bảo vật hoàng cung triều Nguyễn. |
 |
| Chân đèn trang trí hình hổ, voi bằng đồng pháp lam, thế kỷ 19. |
Quang Linh
