Văn minh lễ vọng mùa Thanh minh

(LĐTĐ) Tết Thanh minh là phong tục truyền thống lâu đời của người Việt để tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên, ông bà. Nhưng do dịch Covid-19, nhiều gia đình phải tạm thời thay đổi cách cúng lễ bằng việc lễ tại nhà. Điều đó cho thấy, người Việt dù rất có hiếu với ông cha, nhưng cũng sẵn sàng cùng nhau thay đổi thói quen vì lợi ích chung của cộng đồng. Nhưng không vì thế, tiết Thanh minh mất đi ý nghĩa thiêng liêng vốn có.

	Mừng thọ đầu năm: Phong tục đẹp ở làng quê Bắc Bộ
	Cách chuẩn bị cỗ cúng đêm Giao thừa đầy đủ, chuẩn phong tục
	Khám phá phong tục độc đáo trong lễ Vu Lan ở một số nước ở châu Á

Anh Nguyễn Mạnh Hùng (Kiêu Kỵ, Gia Lâm, Hà Nội) cho biết, mộ phần ông bà tổ tiên anh nằm trên thửa ruộng chỉ cách nhà vài bước chân, cho nên Tết Thanh minh năm nay, anh may mắn hơn nhiều người là được ra cúng lễ và dọn cỏ, đắp mộ như mọi năm.

Tranh minh họa

Nhưng các anh chị của anh ở xa thì lại không được may mắn như thế. “Tôi là con út trong gia đình, lại sống ngay gần mộ tổ dòng họ nên được các anh chị em giao chăm lo hương khói. Năm nay, anh cả ở thành phố Hồ Chí Minh không về được, hai chị gái ở Vũng Tàu cũng thế. Tuy nhiên, các anh chị đã gửi gắm hương hoa và lời cáo lỗi, đợi hết dịch sẽ về. Ở xa, các anh chị tôi đều làm lễ vái vọng hướng về tổ tiên ở quê nhà”, anh Hùng cho biết.

Không như anh Hùng, đa số người dân Hà Nội từ đầu tháng 3 âm lịch đến nay đều không thể làm lễ Thanh minh tại mộ phần của tổ tiên ông bà. Một phần do các nghĩa trang thực hiện chủ trương hạn chế tụ tập đông người nên đã thực hiện phần cúng lễ online, một phần vì người dân hạn chế ra đường để tránh làm lây lan dịch bệnh. Vì thế, làm lễ tại nhà và khấn vọng được nhiều gia đình thực hiện.

Với đạo lý "uống nước nhớ nguồn", từ xa xưa Tiết Thanh Minh đã trở thành ngày lễ quan trọng, thiêng liêng, đi sâu vào tiềm thức của người dân Việt Nam.Thanh minh tuy không phải là cái Tết lớn, nhưng lại gắn liền với đạo đức, với bổn phận con người Việt Nam - bổn phận của con cháu tưởng nhớ công lao của tổ phụ, của những người đi trước. Đây chính là ngày giỗ tổ chung để mọi người có dịp báo hiếu, trả nghĩa, gọi là đền đáp phần nào ơn sinh thành tạo dựng của tổ tiên.

Ông Nguyễn Tuấn Anh (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) cho biết, gia đình ông vẫn làm đủ ba lễ, đó là mâm cúng Thanh minh tại nhà, mâm cúng ở ban thờ thổ địa canh giữ nghĩa trang và một mâm cúng tại mộ phần. Tuy nhiên cả ba lễ này đều được cúng tại nhà và khấn vọng. Ông Tuấn chia sẻ, mặc dù rất áy náy nhưng chậm dăm bữa nửa tháng chắc tổ tiên, ông bà cũng không nỡ trách. Sau khi hết dịch gia đình ông sẽ đến dọn mộ phần để tỏ lòng hiếu kính.

“Trước tình hình dịch Covid-19, chúng tôi tuân thủ nghiêm túc việc hạn chế tụ tập đông người. Dù vậy, các gia đình vẫn có nhiều cách thức tổ chức ngày lễ này tại nhà đủ đầm ấm, ý nghĩa”, ông Tuấn cho hay.

Đồng quan điểm với ông Tuấn, nhiều người cho rằng, Lễ Thanh minh tuy quan trọng, nhưng quan trọng nhất vẫn là sự thành tâm hướng đến tổ tiên, ông bà. Dù làm lễ tại gia thì cũng không làm mất đi ý nghĩa thiêng liêng vốn có của ngày truyền thống này.

Ông bà ta xưa chọn Tiết Thanh minh là ngày cắt cỏ trên mộ và đắp đất lên mộ (tảo mộ). Vì ngày này thời tiết chuyển sang ấm dần, mưa nhiều hơn, cây cỏ tốt hơn trùm lên mộ, có thể làm mộ sụt lở nên cần phải cắt cỏ, đắp thêm đất lên mộ. Nhân lúc đi Thanh Minh tảo mộ, để tưởng nhớ tổ tiên, người thân đã khuất, mọi người có thể dạo chơi ngắm cảnh cỏ cây tươi tốt, nên còn gọi là Đạp Thanh. Nguyễn Du có câu: Thanh Minh trong tiết tháng ba/Lễ là tảo mộ, hội là Đạp Thanh”.

Thực hiện Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid-19, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có công văn 1358/BVHTTDL-VHCS về việc nâng cao vai trò của cộng đồng, gia đình trong phòng, chống dịch Covid-19. Theo đó, đối với việc cưới: Vận động, hướng dẫn, khuyến cáo nhân dân cân nhắc lùi thời gian tổ chức việc cưới vào thời điểm phù hợp khi đã công bố hết dịch; khuyến khích hình thức báo hỉ. Đối với việc tang: Vận động không làm cỗ mời khách trong ngày tang lễ và những ngày tuần tiết; thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch bệnh theo quy định. Thực hiện nghi lễ tảo mộ trong Tiết Thanh minh theo yêu cầu: Không tập trung đông người, giữ khoảng cách tối thiểu 2m giữa người với người; Vận động các gia đình, dòng họ không tổ chức liên hoan, gặp mặt và các hình thức tập trung đông người khác trong thời gian có dịch.

Con cháu quanh năm đi làm ăn xa cũng thường trở về vào dịp này để tưởng nhớ tổ tiên và sum họp với gia đình. Thông thường, vào dịp này, người còn sống sẽ tổ chức tụ họp người thân, làm lễ tảo mộ, thăm viếng và dọn dẹp mộ phần của ông bà tổ tiên. Công việc chủ yếu là dọn cỏ dại trùm lên mộ phần và đắp thêm cho ngôi mộ thêm đầy đặn do mùa xuân mưa phùn dễ làm cây hoang dại phát triển tốt. Đồng thời làm lễ cúng mời những người đã khuất về nhà dùng cơm với con cháu. Con cháu tưởng nhớ, hoài niệm lại những điều tốt đẹp về ông cha với tất cả lòng thành kính.

Bình thường, trong ngày Thanh minh, các khu công viên nghĩa trang trở nên đông đúc và nhộn nhịp. Các cụ già thì lo khấn vái tổ tiên nơi phần mộ, trẻ em cũng được theo cha mẹ hay ông bà đi tảo mộ, trước là để biết dần những ngôi mộ của gia tiên, sau là để tập cho chúng sự kính trọng tổ tiên qua tục viếng mộ. Những người quanh năm đi làm ăn xa cũng thường trở về vào dịp này để tảo mộ gia tiên.

Năm nay, thực hiện nghiêm túc Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội, Chỉ thị của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố, nhiều công viên nghĩa trang hạn chế người đến tảo mộ, thay vào đó có những hoạt động online để phục vụ người dân trong ngày Tết Thanh minh.

Bảo Thoa

Đường dẫn bài viết: https://laodongthudo.vn/van-minh-le-vong-mua-thanh-minh-106161.html

In bài viết