Tạm giam, tạm giữ đối xử phải khác nhau

Cho ý kiến về kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII

Liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người bị tạm giữ, tạm giam, ĐB Lê Minh Hiền (Khánh Hòa) phân tích: Trong thời gian gần đây xảy ra nhiều vụ việc người bị tạm giữ, tạm giam tự sát hoặc bị đánh chết trong nhà tạm giữ, tạm giam. Điều này xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người, quyền công dân, ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan bảo vệ pháp luật.

Qua kết quả giám sát oan sai, Quốc hội đã ban hành nghị quyết về tăng cường các biện pháp phòng, chống oan, sai trong hoạt động tố tụng hình sự. Vì vậy, Luật Tạm giam, tạm giữ cần tách riêng quyền, nghĩa vụ của người bị tạm giữ và quyền, nghĩa vụ của người bị tạm giam. Quyền, nghĩa vụ của người bị tạm giữ phải khác, không bị hạn chế, giới hạn so với quyền của người bị tạm giam. Vì đây là hai đối tượng khác nhau theo dự thảo luật quy định.

Người bị tạm giữ là người đang bị quản lý tại cơ sở giam giữ trong thời hạn tạm giữ, gia hạn tạm giữ theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự. Người bị tạm giam bao gồm: Bị can, bị cáo, người bị kết án phạt tù, người bị kết án tử hình mà bản án chưa có hiệu lực pháp luật hoặc đang chờ thi hành án người bị tạm giam để dẫn độ. Theo đó, để bảo đảm quyền con người, luật cần quy định không được giam chung bị can, bị cáo với những đối tượng bị kết án phạt tù, bị kết án chung thân, tử hình dù bản án chưa có hiệu lực hoặc đang chờ thi hành án.

Về mối quan hệ trong hệ thống cơ quan quản lý tạm giữ, tạm giam, ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) phân tích: Mặc dù trại tạm giam ở cấp tỉnh do cơ quan thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp (PC18) công an cấp tỉnh quản lý cơ bản đã tách ra khỏi cơ quan điều tra cùng cấp, nhưng cơ quan quản lý thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp vẫn trực thuộc và chịu sự quản lý của công an cấp tỉnh, mà trực tiếp là lãnh đạo công an cấp tỉnh. Do vậy, tính minh bạch trong mối quan hệ này với cơ quan điều tra cùng cấp là chưa đủ khách quan.

Thời gian qua, việc bức cung, dùng nhục hình vẫn xảy ra, và điều này không phải do người quản lý tạm giữ, tạm giam thực hiện nhưng những việc đó lại xảy ra trong nhà tạm giữ, trại tạm giam. Xét về bộ máy thì cơ bản mô hình hiện tại đã có sự tách biệt giữa hệ thống cơ quan điều tra cùng cấp với các cơ sở tạm giữ, tạm giam nhưng vẫn do công an cấp huyện, công an cấp tỉnh quản lý chung về nhân lực, con người và bộ máy, ngay cả việc điều động, bổ nhiệm nhân sự, cũng bị phụ thuộc, thiếu khách quan.

Do đó, cần thiết phải tách bạch việc quản lý nhà tạm giữ, trại tạm giam ra khỏi cơ quan điều tra hình sự, cơ quan công an cấp tỉnh, cấp huyện để bảo đảm tính khách quan trong công tác tạm giữ, tạm giam. Nên tổ chức quản lý trại tạm giam, nhà tạm giữ theo hệ thống mô hình dọc, giao cho công tác tổ chức, quản lý giam giữ cho Tổng cục Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp (Tổng cục VIII) thuộc Bộ Công an quản lý và chỉ đạo nghiệp vụ như đối với hệ thống trại giam hiện nay để bảo đảm tính độc lập, tránh việc cơ quan điều tra hình sự cùng cấp lạm dụng bức cung, dùng nhục hình trong quá trình điều tra, xác minh.

Tuệ Giang